Δυσλεξία και Γυμνάσιο: Τι γίνεται με τα φιλολογικά μαθήματα;

 

Το μεγαλύτερο πρόβλημα των δυσλεξικών παιδιών, κυρίως όταν φτάσουν στο γυμνάσιο και το λύκειο, εντοπίζεται στα θεωρητικά μαθήματα (αρχαία, γλώσσσα, θρησκευτικά, ιστορία κ.α.) και αυτό κυρίως γιατί απαιτούν απομνημόνευση!

Συγκεκριμένα, τα μαθήματα αυτά απαιτούν αποστήθιση ονομάτων, ημερομηνιών, γεγονότων και εννοιών που ενα δυσλεξικό παιδί δυσκολεύεται να συγκρατήσει. Επίσης, η μεγαλύτερη δυσκολία αφορά το μάθημα της γλώσσας, κυρίως δε το κομμάτι της έκθεσης, διότι τα παιδιά αυτά δυσκολεύονται να μεταφέρουν τις σκέψεις τους στο χαρτί.

Εάν οι γονείς δεν διαθέτουν μια επίσημη διαγνωστική εκτίμηση, που θα επιτρέψει την απαλλαγή τους από τις γραπτές εξετάσεις, τα παιδιά με Δυσλεξία υπόκεινται στο ίδιο καθεστώς εξετάσεων με τους υπόλοιπους συμμαθητές τους, παρά την εγγενή διαφορετικότητά τους από αυτούς.

Συνήθως χρειάζονται μια επιπλέον βοήθεια από ειδικό λογοθεραπευτή και από κάποιον εκπαιδευτικό ως πρόσθετη διδακτική στήριξη.

Παρακάτω παρουσιάζεται ένας ενδεικτικός

ΟΔΗΓΟΣ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ:

1) Εμπλέκομαι με το υλικό μου. Παίρνω το μάθημα της ημέρας και το διαβάζω μια φορά.

2) Υπογραμμίζω τα βασικά σημεία(χρονολογίες,ονόματα,γεγονότα, αίτια, αποτελέσματα και συνέπειες κ.τ.λ.).

3) Κατασκευάζω πίνακες, διαγράμματα, συνοψίζω τα πιο σημαντικά που πρέπει να μάθω.

4) Προσπαθώ να κάνω ερωτήσεις στον εαυτό μου και απαντώ είτε φωναχτά, είτε γραπτά σε αυτές.

5) Επαναλαμβάνω όσα έμαθα για έλεγχο και εμπέδωση. 

6) Ξεκινώ από την αρχή του κειμένου και προσπαθώ να απαντήσω στις ερωτήσεις που έθεσα. Όπου δυσκολεύομαι καταφεύγω στο βιβλίο, τα διαγράμματα και τους πίνακες που έχω κατασκευάσει, ώσπου να μπορώ να θυμηθώ χωρίς να χρειάζεται να τα δω.

Δήμητρα Βαρελά

Φιλόλογος

vareladimitra87@gmail.com

 

Παίζοντας με τα γράμματα και τους ήχους... βοηθούμε την Ανάγνωση!

  Όσοι έχετε βοηθήσει κάποιο παιδί πρώτης σχολικής ηλικίας με το καθημερινό του διάβασμα για το σχολείο ξέρετε πολύ καλά πόσο δύσκολο είναι να δώσετε κίνητρο στο παιδί για να διαβάσει. Λέξεις όπως "βαριέμαι", "κουράστηκα", "δεν τα καταλαβαίνω" επαναλαμβάνονται συνεχώς και δεν θα μπορούσαν να έχουν πιο κυριολεκτική σημασία για το παιδί. Πόσο μάλλον όταν ο μαθητής δυσκολεύεται σε κάποιον τομέα και δεν μπορεί να προχωρήσει με την ταχύτητα που απαιτείται. 

Ίσως έχετε παρατηρήσει ότι το παιδί δυσκολεύεται να ξεχωρίσει μεταξύ τους κάποιους φθόγγους σε οπτικό ή/και σε ακουστικό επίπεδο. Αυτό παρατηρείται πολύ συχνά στα παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας, ακόμη και πέρα από τα πλαίσια κάποιας τυπικής μαθησιακής δυσκολίας. Το παιδί δυσκολεύεται να συνδέσει τον ήχο με το γράμμα, να διακρίνει συγκεκριμένους ήχους μέσα στις λέξεις και να χρησιμοποιήσει τους φθόγγους για να γράψει λέξεις. Σε αυτή την περίπτωση μιλούμε για δυσκολίες φωνολογικής ενημερότητας. Η φωνολογική ενημερότητα αναφέρεται στη συνειδητοποίηση της φωνολογικής δομής, ή της δομής των ήχων των ομιλούμενων λέξεων. Η απόκτηση φωνολογικής ενημερότητας είναι σημαντική διότι αποτελεί τη βάση για το συλλαβισμό και τη δεξιότητα αναγνώρισης των λέξεων. Επίσης δίνει τη δυνατότητα πρόβλεψης της  αναγνωστικής δεξιότητας του παιδιού κατά τη διάρκεια των δυο πρώτων χρόνων της εκπαίδευσης του.

Για παράδειγμα, εάν το παιδί δεν κατακτήσει πλήρως τον ήχο και το γράφημα του τ (να αντιληφθεί τον ήχο, το γράφημα, τη σχέση τους και τη χρήση του) δεν μπορούμε να απαιτήσουμε να περάσει στη σύνθεση συμπλεγμάτων που το περιέχουν, όπως τρ, πτ, στ, ντ κλπ. Κατ' επέκταση, θα δυσκολευτεί στην ανάγνωση, στη γραφή καθ' υπαγόρευση, στην αυθόρμητη γραφή.

Πολύ συχνά συναντούμε παιδιά με δυσκολία να ξεχωρίσουν συγκεκριμένα τα β, φ, δ, θ είτε και τα τέσσερα, είτε ανα δύο μεταξύ τους. Αυτό συμβαίνει γιατί:

• ως προς τον τρόπο άρθρωσης είναι όλα τριβόμενα
• β και δ είναι τριβόμενα και ηχηρά
• φ και θ είναι τριβόμενα άηχα
• β και φ έχουν τον ίδιο τόπο άρθρωσης-είναι χειλοδοντικά (δαγκώστε τα χείλη σας και φυσήξτε!)
• δ και θ έχουν επίσης τον ίδιο τόπο άρθρωσης-είναι μεσοδοντικά (δαγκώστε ελαφρά τη γλώσσα και φυσήξτε!)
• β και θ μοιάζουν οπτικά

Πώς μπορούμε όμως να βοηθήσουμε στην ανάπτυξη της φωνολογικής ενημερότητας του παιδιού χωρίς να το φορτώσουμε με περισσότερη δουλειά;

Η διαρκής αναζήτηση ευχάριστων δραστηριοτήτων που θα απομακρύνουν το παιδί από το θρανίο και το τυπικό διάβασμα, χωρίς όμως να χρονοτριβούμε και να περιορίσουμε τους στόχους μας, με οδήγησε στην παρακάτω απλή ιδέα, που θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας:

Αφού πλησιάζει το Πάσχα παίζουμε το παιχνίδι
 

"Τα κρυμμένα αυγά"

Χρησιμοποιούμε:

• πλαστικά αυγά με δυνατότητα γεμίσματος
• χαρτιά/ κάρτες με συλλαβές ή γράμματα
• ένα καλάθι/ μπωλ/ σακούλα
• μία κόλλα χαρτί
• ένα στυλό

Και ακολουθούμε τα παρακάτω βήματα: 

Βήμα 1ο: Γεμίζουμε τα αυγά με τα χαρτιά, ένα στο καθένα... 

(a)

 Βήμα 2ο: Κρύβουμε τα αυγά στον χώρο πριν μπει μέσα το παιδί (a)

(b)

(c)

 Βήμα 3ο:  Το παιδί ψάχνει όλον τον χώρο (b) (c)

(d)

 Bήμα 4ο: Μαζεύει τα αυγά στο καλάθι/ μπωλ/ σακούλα και τα φέρνει στο τραπέζι... (d)

(e)

 Bήμα 5ο: Εκεί τα ανοίγουμε και ανακαλύπτουμε τι έχουν μέσα... (e)

 Tip!

 *Μπορείτε να προσθέσετε κι ένα επιπλέον

αυγό με ένα αυτοκόλλητο ή σοκολατάκι ή

 άλλη έκπληξη για να γίνει πιο ενδιαφέρον

 και να δώσετε κίνητρο*

(f)

 Βήμα 6ο: Αφού βγάλουμε τα χαρτάκια, ταξινομούμε τα γράμματα/ συλλαβές και κάνουμε συνδυασμούς... (f)

(g)

 Bήμα 7ο: Παίζουμε και διαβάζουμε, φτιάχνουμε και χαλούμε συλλαβές, βλέπουμε ποια μοιάζουν μεταξύ τους, τους αλλάζουμε θέση... (g)

 Tip!

 *Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε χαρτιά ή 

γράμματα με διαφορετικά χρώματα για

 περισσότερη βοήθεια και ενίσχυση του 

οπτικου ερεθίσματος*

(h)

Βήμα 8ο: στη συνέχεια φτιάχνουμε μία "γραμματόσουπα" ή "συλλαβόσουπα" και την ανακατεύουμε καλά... (h)

  

(i)

Βήμα 9ο: τέλος, εμείς διαβάζουμε τυχαίες συλλαβές/ γράμματα και το παιδί γράφει αυτό που ακούει... (i)

  

Tip!

 *Αυτό γίνεται σε ακουστικό επίπεδο.

Εάν θέλουμε να ενισχύσουμε την ανάγνωση,

του δείχνουμε το χαρτί στιγμιαία και

αφήνουμε να το διαβάσει και να το γράψει*

(j)

Βήμα 10ο:  Voilà! Το αποτέλεσμα! Το παιδί, αφού γράψει τις συλλαβές/ γράμματα, τα ξαναδιαβάζει όλα μαζί καθώς η επανάληψη είναι η μήτηρ πάσης μαθήσεως! (j)

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι αρκετά προχωρημένο αφού περιλαμβάνει και τα τέσσερα γράμματα-στόχους. Φυσικά, μπορεί η άσκηση να προσαρμοστεί στις ανάγκες του παιδιού, παρακάμπτοντας βήματα.

Η διαδικασία διαρκεί περίπου 20 λεπτά, είναι αρκετά αποτελεσματική και δίνει την δυνατότητα επανάληψης. Επίσης, δεν είναι απαραίτητο να εφαρμοστεί σε θεραπευτικό πλαίσιο αποκλειστικά αλλά και στο σπίτι από τους γονείς. 
Καλή διασκέδαση, λοιπόν!

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια 
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Ψαρεύοντας...την καταληκτική ορθογραφία!

Για να μάθει ορθογραφία ένα παιδί που έχει Δυσλεξία ή άλλου είδους Μαθησιακές δυσκολίες, θα πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να μοιάζει με παιχνίδι.

Συγκεκριμένα θα μιλήσουμε για τα Ουσιαστικά. Χωρίζονται σε ΑΡΣΕΝΙΚΑ-ΘΗΛΥΚΑ- ΟΥΔΕΤΕΡΑ.

1) Γράψτε σε χαρτάκια τις καταλήξεις που περιλαμβάνει η κάθε κατηγορία (π.χ. τα Αρσενικά τελειώνουν σε -ης -ος -ες -ωνας -ίτης -ιώτης κτλ...)

2) Περάστε σε κάθε χαρτάκι ένα συνδετήρα και ρίξτε τα σ´ένα μικρό κουτί.

3) Φτιάξτε ένα καλάμι ψαρέματος με ένα ξυλακί όπου θα κρέμεται μια κλωστή κι ένα μαγνητάκι.

Κάθε φόρα το παιδί θα ψαρεύει μια κατάληξη και θα αφιερώνετε σ´αυτήν όλη τη συνεδρία. 

Π.χ. "ψαρεύει" το χαρτάκι που γράφει -ης και του λέτε: "Σήμερα θα μάθουμε αρσενικά ουσιαστικά που τελειώνουν σε -ης". Έπειτα ζητάτε να γράψει στο τετράδιο όσα περισσότερα μπορεί να σκεφτεί (φούρναρης, χορευτής, γυμναστής κ.ο.κ). Με λίγη φαντασία και φυσικά με βάση τους Γραμματικούς κανόνες (δλδ όλα τα αρσενικά που τελειώνουν σε -ης γράφονται πάντα με ητα) μπορείτε να σκεφτείτε ασκήσεις και δραστηριότητες με στόχο το παιδί να μάθει την ορθογραφία και να την χρησιμοποιεί αυθόρμητα στο γραπτό λόγο.

Παρατήρηση: Στο κουτί βάζετε καταλήξεις ενός γένους κάθε φορά. Δεν προχωράμε στα Θηλυκά ή στα Ουδέτερα εάν δεν έχει μάθει όλες τις καταλήξεις των Αρσενικών.

Παρόμοιες δραστηριότητες μπορείτε να βρείτε στο βιβλίο του Κ.Α. Δαραή "Ανάγνωση, γραφή και άτομα με σύνδρομο Down", εκδόσεις University Studio Press

 Ειρήνη Γιαμούκη

Λογοθεραπεύτρια
Επικοινωνία: ini_thess@hotmail.com 

Twitter.com/@eirinigi

Απραξία, Δυσαρθρία ή Φωνολογική Διαταραχή;

Η αναπτυξιακή λεκτική δυσπραξία, η δυσαρθρία και η φωνολογική διαταραχή είναι διαταραχές της ομιλίας που απαντώνται συνήθως στην παιδική ηλικία. Η διαφοροδιάγνωσή τους είναι συνήθως το πρώτο βήμα όπου παρουσιάζεται ένα πρόβλημα ομιλίας. 

Εάν παρατηρήσετε κάποια από τα παρακάτω χαρακτηριστικά, συμβουλευτείτε ένα ειδικό λογοθεραπευτή για την πλήρη και ακριβή διαφοροδιάγνωση καθώς και για άμεση παρέμβαση.

Λεκτική Δυσπραξία	Δυσαρθρία	Σοβαρή Φωνολογική Διαταραχή
Καμία αδυναμία, έλλειψη συντονισμού ή παράλυση του μυικού συστήματος της ομιλίας	Περιορισμένη δύναμη και συντονισμός του μυικού συστήματος της ομιλίας που οδηγεί σε ανακριβή παραγωγή ομιλίας και αλλοιώσεις	Καμία αδυναμία, έλλειψη συντονισμού ή παράλυση του μυικού συστήματος της ομιλίας
Καμία δυσκολία στον ακούσιο μηχανισμό κινητικού ελέγχου για μάσηση, κατάποση κλπ., εκτός εάν συνυπάρχει στοματική απραξία	Δυσκολία στον ακούσιο μηχανισμό κινητικού ελέγχου για μάσηση, κατάποση κλπ., εξαιτίς της μυικής αδυναμίας και της έλλειψης συντονισμού	Καμία δυσκολία στον ακούσιο μηχανισμό κινητικού ελέγχου για μάσηση και κατάποση
Ασυνέπειες στην άρθρωση-η ίδια λέξη μπορεί να παραχθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους	Η άρθρωση μπορεί να παρουσιάζεται εμφανώς "διαφορετική" εξαιτίας των ασυνεπειών, αλλά με σταθερά γενικά λάθη	Σταθερά λάθη στην άρθρωση που συχνά μπορούν να κατηγοριοποιηθούν (πρόσθια, τριβόμενα κλπ)
Τα λάθη που παρατηρούνται μπορεί να είναι αντικαταστάσεις, παραλείψεις, προσθέσεις και επαναλήψεις, συχνές απλοποιήσεις λεξικών μορφών. Τάση για παραλήψεις στην αρχική θέση.	Γενικά τα λάθη που παρατηρούνται είναι αλλοιώσεις	Τα λάθη που παρατηρούνται μπορεί να είναι αντικαταστάσεις, παραλήψεις, αλλοιώσεις κλπ. Παραλήψεις σε τελική θέση συχνότερα από αρχική θέση. Παραμορφώσεις φωνηέντων, όχι τόσο συχνές
Τα λάθη αυξάνονται ανάλογα με το μέγεθος της λέξης/ φράσης	Μπορεί να λιγότερο ακριβής στην αυθόρμητη ομιλία παρά σε μεμονωμένες λέξεις	Τα λάθη είναι γενικά σταθερά καθώς το μέγεθος των λέξεων/ φράσεων αυξάνεται
Μετά από προετοιμασία, η αυθόρμητη ομιλία παράγεται εύκολα, η πραγματικά αυθόρμητη ομιλία όμως είναι αρκετά δύσκολη	Καμία διαφορά στον τρόπο που παράγεται η ομιλία ανάλογα με την περίπτωση	Καμία διαφορά στον τρόπο που παράγεται η ομιλία ανάλογα με την περίπτωση
Οι δεξιότητες γλωσσικής αντίληψης είναι συνήθως πολύ καλύτερες από τις δεξιόητες έκφρασης	Τυπικά, δεν υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ αντιληπτικών και εκφραστικών δεξιοτήτων	Μερικές φορές υπάρχουν διαφορές μεταξύ αντιληπτικών και εκφραστικών δεξιοτήτων
Ο ρυθμός και ο τόνος της ομιλίας διαταράσσονται, ενώ μπορεί να σημειωθεί προσπάθεια τοποθέτησης	Ο ρυθμός και ο τόνος της ομιλίας διαταράσσονται ανάλογα με τον τύπο της δυσαρθρίας (σπαστική, χαλαρή κλπ)	Τυπικά, δεν παρουσιάζεται διαταραχή του ρυθμου ή του τόνου
Γενικά καλός έλεγχος του ύψους και της έντασης, ίσως με περιορισμένο εύρος κατά την ομιλία	Μονότονη φωνή, δυσκολία ελέγχου ύψους και έντασης	Καλός έλεγχος ύψους και έντασης, κανένας περιορισμός στο εύρος κατά την ομιλία
Ποιότητα φωνής αντίστοιχη της ηλικίας	Η ποιότητα φωνής μπορεί να είναι βραχνή, τραχιά, υπερρινική κλπ, ανάλογα με τον τύπο της δυσαρθρίας	Ποιότητα φωνής αντίστοιχη της ηλικίας

Τελευταία Αναθεώρηση το 2004 από CASANA 

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια 
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Περισσότερα για τα προβλήματα άρθρωσης θα βρείτε εδώ

Παιδική Βιβλιοθήκη: "Μία Κάμπια Πολύ Πεινασμένη"

 

 Η μεταμόρφωση μιας μικρής, πεινασμένης κάμπιας σε μια υπέροχη, πολύχρωμη πεταλούδα! Ένα βιβλίο για την άνοιξη, την πιο όμορφη εποχή του χρόνου. Ένα βιβλίο για μικρά παιδιά, που υμνεί την ομορφιά και τη μαγεία της Φύσης. Ένας σπουδαίος ζωγράφος, ο Eric Carle, αφηγείται με το δικό του μοναδικό τρόπο ένα από τα μικρά καθημερινά θαύματα της Φύσης, σε ένα βιβλίο που θα το χαρούν τα πολύ μικρά παιδιά, ενώ, ταυτόχρονα, θα μαθαίνουν διασκεδάζοντας τους αριθμούς ως το δέκα και τις ημέρες της εβδομάδας.

Τα παιδιά ενισχύουν τη γλωσσική τους ανάπτυξη αναγνωρίζοντας τις εικόνες, εμπλουτίζοντας το αντιληπτικό και εκφραστικό τους λεξιλόγιο, μαθαίνοντας να χρησιμοποιούν διάφορα μέρη του λόγου, να συνθέτουν μικρές προτάσεις.

Συγγραφέας: Eric Carle

Εκδόσεις: Καλειδοσκόπιο

ISBN: 960-7846-66-4

Έτος Έκδοσης: 2006
Πρωτότυπος τίτλος: The Very Hungry Caterpillar
 
Στην επίσημη σελίδα του Eric Carle θα βρείτε διαθέσιμες χρωμοσελίδες και πλήθος συνδέσμων με προϊόντα σχετικά με την Μικρή Κάμπια και άλλα βιβλία του συγγραφέα.

 

Η ιστορία της Μικρής Πράσινης Κάμπιας  έχει εμπνεύσει χιλιάδες ανθρώπους ανά τον κόσμο που έχουν δημιουργήσει απίθανες δραστηριότητες γύρω από την πλοκή του βιβλίου. Από θέματα για παιδικά πάρτυ και παιχνίδια, μέχρι θεραπευτικό υλικό για πολύ μικρά παιδιά:

Ευαγγελία Δ. Σούπη
ΛογοθεραπεύτριαΚομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Τι συμβαίνει όταν το παιδί δε μιλάει καθαρά;

Πολύ συχνά θα έχετε προσέξει πως πολλά παιδιά, κυριώς μικρής ηλικίας, δεν μιλούν καθαρά ή παραλείπουν κάποια φωνήματα (όπως το "ρ" "σ" "δ" κ.ά.) ή αντικαθιστούν γράμματα και συλλαβές μέσα σε μια λέξη.

Πρόκειται για τις λεγόμενες Διαταραχές της Άρθρωσης, που παρατηρουνται συχνά σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, περίπου μεταξύ 4-6 χρονών και οι οποιες οφείλονται σε οργανικά ή λειτουργικά αίτια, για παράδειγμα: κοντός χαλινός, αδύναμη γλώσσα, κτλ.

Υπάρχουν κάποια χρονικά όρια για την κατάκτηση κάθε φθόγγου, όμως σε άλλα παιδιά εμφανίζονται νωρίτερα κ σε άλλα αργότερα.

Τι πρέπει να κάνω αν το παιδί δεν αρθρώνει καθαρά;
Σε κάθε περίπτωση, η ομιλία του παιδιού πρέπει να έχει ξεκαθαρίσει πριν την είσοδο του στην Α' Δημοτικού. Κι αυτό γιατί διαταραχές στην άρθρωση μπορεί να επηρεάσουν τόσο τον γραπτό λόγο, όσο κ την ψυχολογία του παιδιού (αίσθημα ντροπής, χαμηλή αυτοεκτίμηση, έλλειψη κοινωνικότητας κ.ά)

Οι γονείς πρέπει να επισκεφτούν ειδικούς λογοθεραπευτές, που θα κρίνουν αν το παιδί χρήζει λογοθεραπείας. Στόχος είναι να αντιμετωπιστούν οι αδυναμίες, το παιδί να κατακτήσει τον φθόγγο και να τον χρησιμοποιεί αυθόρμητα στην ομιλία του.

Via mother.gr

 Ειρήνη Γιαμούκη

Λογοθεραπεύτρια
Επικοινωνία: ini_thess@hotmail.com 

Twitter.com/@eirinigi

Επιστημονική Βιβλιοθήκη: Βασικές Γνώσεις Ορθοδοντικής για Λογοθεραπευτές

 

Το βιβλίο αυτό παρέχει στους λογοθεραπευτές τις βασικές γνώσεις της ορθοδοντικής επιστήμης, τον τρόπο και τον χρόνο παρέμβασης καθώς και το χρονικό σημείο στο οποίο θα ενσωματωθεί η λογοθεραπευτική αντιμετώπιση, η μυολειτουργική θεραπεία. Κυρίως εξηγεί τον χρόνο και το είδος της παρέμβασης και περιγράφει τον τρόπο συνεργασίας του λογοθεραπευτή με τον ορθοδοντικό σε περιπτώσεις παιδιών με σύνδρομο Down, σε ασθενείς με εγκεφαλικές παρέσεις και σε περιστατικά με χειλεογναθοϋπερωιοσχιστίες. Απευθύνεται σε όλους τους λογοθεραπευτές, ορθοδοντικούς, εργοθεραπευτές, φυσιοθεραπευτές και σε όσους ασχολούνται με τις διαταραχές της μάσησης και της κατάποσης καθώς και στους φοιτητές των αντίστοιχων κατευθύνσεων. 

Συγγραφέας: Renate Clausnitzer 

Εκδόσεις: Ρόδων

ISBN: 978-960-98421-3-6

Έτος Έκδοσης: 2010

Δυσρυθμίες ομιλίας και Αναπτυξιακός Τραυλισμός: Πότε είναι φυσιολογικό;

Όλα τα παιδιά, ειδικότερα στις ηλικίες μεταξύ δύο και έξι ετών, ενίοτε "σκοντάφτουν" ή κομπιάζουν καθώς αρχίζουν να συνθέτουν ήχους, λέξεις και προτάσεις. Αυτές οι φυσιολογικές δυσρυθμίες (δυσκολίες στο ρυθμό, στη ροή της ομιλίας) διαφέρουν από τον τραυλισμό και σε συχνότητα εμφάνισης και στον τρόπο που παράγονται. Τα παρακάτω παραδείγματα περιγράφουν κάποιες φυσιολογικές δυσρυθμίες:

1. Επαναλήψεις ολόκληρων λέξεων και προτάσεων -"Είναι, είναι στο σπίτι." "Εγώ θέλω, Εγώ θέλω καραμέλες."
2. Αναθεωρήσεις φράσεων ή παρεμβολές - "Πήγαμε, πήγα στο σχολείο."
3. Παύσεις με ηχητικά στοιχεία - "Βάλε μου, εεεεε, χυμό."
4. Σιωπηλές παύσεις - "Μαμά, δώσε μου (παύση) τη μπάλα."
5. Σπάνιες, απλές, μονές επαναλήψεις μέρους της λέξης - "Α-α-αφού είπες ότι θα το φέρεις."
6. Ανολοκλήρωτες προτάσεις - "Θέλω να παίξουμε με..."

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία στον αριθμό και στον τύπο των φυσιολογικών δυσρυθμιών που παράγουν τα παιδιά. Κάποια παιδιά θα διατηρήσουν καλή ευφράδεια εκτός από περιστασιακούς δισταγμούς ή παύσεις. Άλλα, μπορεί να παρουσιάσουν όλο το εύρος των δυσρυθμιών στην ομιλία που περιγράφηκαν παραπάνω. Γενικά, οι πιο συχνές φυσιολογικές δυσρυθμίες είναι οι επαναλήψεις ολόκληρων λέξεων οι οποίες συμβαίνουν συχνότερα στη αρχή των προτάσεων. Τα αγόρια παράγουν περισσότερες επαναλήψεις λέξεων από τα κορίτσια, ωστόσο οι επαναλήψεις μειώνονται καθώς το παιδί μεγαλώνει, ανεξαρτήτως φύλου.

Θα έχετε παρατηρήσει ότι οι δυσρυθμίες του παιδιού εμφανίζονται συχνότερα σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Οι φυσιολογικές δυσρυθμίες δείχνουν να πληθαίνουν υπό κάποιες συνθήκες. Όταν το παιδί είναι πολύ κουρασμένο, ενθουσιασμένο ή συνομιλεί με κάποιον ενήλικα, τυπικά οι δυσρυθμίες θα ενταθούν. Επίσης η συνομιλία με κάποιον που μιλά πολύ γρήγορα ή είναι απρόσεκτος μπορεί να δυσκολέψει το παιδί να διατηρήσει τη δική του ευφράδειά. Από την άλλη όταν το ίδιο το παιδί διακόπτει τον ομιλητή ή προσπαθεί να εκφραστεί με λιγότερο οικείο λεξιλόγιο, αναμένεται αύξηση των φυσιολογικών δυσρυθμιών.

Πώς όμως πρέπει να αντιδράσετε στις δυσρυθμίες που παράγει το παιδί όταν μιλά;

• Δώστε προσοχή όταν  το παιδί μιλά.
• Μη βιάζεστε. Σταματήστε και ακούστε.
• Μιλάτε αργά
• Μη διακόπτετε και μη συμπληρώνετε τις προτάσεις του
• Ποτέ μην προτείνετε έναν διαφορετικό τρόπο ομιλίας (όπως "πιο αργά", "πες το ξανά")
• Επαναδιατυπώστε τα λόγια του παιδιού με ήρεμο τρόπο, για παράδειγμα "Μου Μου Μου έσπασε το παιχνίδι." "Σου έσπασε το παιχνίδι; Πού είναι; Έλα να το φτιάξουμε."

Όταν αυτές οι δυσρυθμίες της ομιλίας αυξάνουν σε συχνότητα και πολυπλοκότητα καθώς το παιδί μεγαλώνει, αυξάνει και η πιθανότητα διάγνωσης τραυλισμού. Ο τραυλισμός που εμφανίζουν τα περισσότερα νήπια είναι περιστασιακός. Ωστόσο, εάν εντοπίσετε τα παρακάτω σημάδια, είναι καλό να απευθυνθείτε σε λογοθεραπευτή:

• Εάν το παιδί δείξει ότι αναγνωρίζει τις δυσρυθμίες του (π.χ. αρνείται να μιλήσει,  αποφεύγει  συγκεκριμένες περιστάσεις όπου χρειάζεται να μιλήσει ή σας λέει πως του είναι δύσκολο να μιλάει)
  

• Εάν το παιδί εμφανίζει μη-λεκτικές συμπεριφορές όπως νευρικές κινήσεις του ποδιού, του κεφαλιού, βλεφαρίσματα.
  

• Εάν το παιδί παρουσιάσει κάποιες από τις παρακατάτω δυσρυθμίες για περισσότερο από έναν μήνα:

                  -Επαναλήψεις - "Θέλω μπα-μπα-μπα-μπανάνα."

                  -Παρατάσεις - "Μμμμαμά"

                  -Παύσεις - "Δώσε μου την (παύση) κούκλα."

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

1. American Psychiatric Association. (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th ed., text rev.). Washington, DC.
2. Dowling, CF., Differentiating Normal Speech Dysfluency From Stuttering In Children, Nurse Pract, Volume 19, Issue 2, February 1994 Pages 34-5.
3. Onslow M, Gardner K, Bryant KM, Stuckings CL, Knight T., Stuttered and Normal Speech Events in Early Childhood. The Validity of a Behavioral Data Language, Journal of Speech and Hearing Research Volume 35, February 1992, pages 79-87 .
4. Weir E, Bianchet S., Developmental dysfluency: early intervention is key., CMAJ., Volume 170, Issue 12,  June 2004, pages 1790-1791.
5. William O. Haynes, Stephen B. Hood, Language and disfluency variables in normal speaking children from discrete chronological age groups, Journal of Fluency Disorders, Volume 2, Issue 1, March 1977, Pages 57-74, ISSN 0094-730X, 10.1016/0094-730X(77)90010-9.

Πώς να μειώσετε τις πιθανότητες εμφάνισης πνευμονίας λόγω εισρόφησης

Η πνευμονία λόγω εισρόφησης είναι μία από τις πιο σοβαρές επιπλοκές της δυσφαγίας. Ο όρος "εισρόφηση" (aspiration) χρησιμοποιείται για να περιγράψει την κατάσταση κατά την οποία τροφές ή υγρά περνούν από τον λάρυγγα στην τραχεία και καταλήγουν στους πνεύμονες, αντί για τη φυσιολογική πορεία της τροφής από τον οισοφάγο στο στομάχι κατά την κατάποση. Επαναλαμβανόμενα περιστατικά εισρόφησης μπορεί να οδηγήσουν σε πνευμονία.

Βεβαίως, ο καλύτερος τρόπος περιορισμού του κινδύνου εισρόφησης είναι η πλήρης αξιολόγηση του μηχανισμού κατάποσης από ωτο-ρινο-λαρυγγολόγο και ειδικό λογοθεραπευτή, ο οποίοι θα εντοπίσουν το πρόβλημα, θα οργανώσουν το κατάλληλο θεραπευτικό πλάνο για τη βελτίωση της κατάποσης και θα ορίσουν τις καταλληλότερες και ασφαλέστερες τροφές και υγρά για την κάθε περίπτωση.

Ωστόσο, ο ίδιος ο ασθενής μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό του κάνοντας κάποια απλά βήματα προς τη βελτίωση της διαδικασίας κατάποσης, παράλληλα με τις οδηγίες του λογοθεραπευτή του. Κι αυτό γιατί η έρευνα έχει εντοπίσει κάποιους παράγοντες που επιβαρρύνουν την κατάσταση του ασθενή με δυσφαγία, που όμως μπορεί να χειριστεί και να αντιμετωπίσει ο ίδιος:

1. Φτωχή στοματική υγιεινή/ εξάρτηση της στοματικής υγιεινής από τρίτους:

Η ίδια η εισρόφηση σαν κατάσταση είναι άσχημη, αλλά επιβαρρύνεται και από αυτό το οποίο εισροφάται. Η φτωχή στοματική υγιεινή προκαλεί συσσώρευση βακτηριδίων στο στόμα. Τα βακτήρια αυτά μεταφέρονται στους πνεύμονες μαζί με το σάλιο και τις τροφές που εισροφούνται προκαλώντας λοιμώξεις. Αυτός ο κίνδυνος μπορεί να περιοριστεί με συχνό βούρτσισμα των δοντιών, των ούλων και της γλώσσας και με τη χρήση ενός καλού αντισηπτικού στόματος.

2. Εξάρτηση της σίτισης από τρίτους.

Συνήθως σε ιδρύματα, οι επαγγελματίες φροντιστές καλούνται να σιτίσουν όσους περισσότερους ασθενείς μπορούν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Έτσι, δίνονται μεγάλες μπουκιές, πολύ γρήγορα, κάτι που δεν επιτρέπει σε στρατηγικές υποβοήθησης της κατάποσης να λειτουργήσουν (πχ. πολλές καταπόσεις για μία μπουκιά, χορήγηση υγρών για να παρασύρουν τυχόν υπολείμματα τροφής). Σε αυτή την περίπτωση ο φροντιστής θα πρέπει να ενημερωθεί για την κατάσταση του ασθενούς από την οικογένεια και να συμβουλευτεί έναν ειδικό λογοθεραπευτή για τυχόν τεχνικές που μπορεί να χρησιμοποιήσει κατά τη σίτιση ώστε να αποφύγει τον κίνδυνο πνευμονίας.

3. Αδύναμος βήχας.

Ο βήχας είναι η φυσική προστασία του σώματος από την εισρόφηση. Οπότε στη δυσφαγία ένας έντονος, δυνατός βήχας ναι, κάνει καλό! Εάν ο βήχας είναι αδύναμος, πολλές φορές μπορεί να βελτιωθεί με τη θεραπεία κατάποσης. Ένα ακόμη προληπτικό μέσο κατά της πνευμονίας είναι η καλή σωματική κατάσταση, εννοώντας πως οποιαδήποτε φυσική δραστηριότητα είναι καλύτερη από την ακινησία. Το άτομο που κινείται κατά τη διάρκεια της ημέρας έχει πολύ λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξει πνευμονία από εισρόφηση από εκείνο το άτομο που δεν δραστηριοποιείται.

4. Ένα στεγνό στόμα αναπτύσσει περισσότερα βακτήρια.

Μία πολύ συχνή παρενέργεια πολλών φαρμάκων είναι το στεγνό στόμα ή ξηροστομία. Όταν μειώνεται η παραγωγή σάλιου, τα βακτήρια συσσωρεύονται και αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης ουλίτιδας και τερηδόνας. Αυτό μας οδηγεί ξανά στην πρώτη παρατήρηση με τα βακτήρια που ταξιδεύουν προς τους πνεύμονες. Εάν τα φάρμακα του ασθενή του προκαλούν ξηροστομία, μπορεί να το συζητήσει με τον γιατρό του για να δει εάν μπορεί να του χορηγήσει κάποιο άλλο φάρμακο χωρίς αυτή την παρενέργεια.

5. Ξεκούραση μετά το φαγητό.

Ο κίνδυνος εισρόφησης δεν σταματά μόλις τελειώσει το γεύμα. Τα άτομα με δυσφαγία μπορεί να διατηρήσουν μικρά κομμάτια τροφής στο λαιμό τους ακόμα και μετά την κατάποση. Σε αυτή την περίπτωση η βαρύτητα είναι πολύ καλός φίλος καθώς, όσο περισσότερο χρόνο παραμείνει όρθιος ο ασθενής, τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν αυτά τα μικρά κομμάτια τροφής να βρουν το δρόμο τους προς το στομάχι. Εάν ο ασθενής ξαπλώσει αμέσως μετά το γεύμα, υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα τα υπολείμματα τροφής να καταλήξουν στον αεραγωγό. Επίσης, όταν το άτομο βρεθεί σε οριζόντια θέση μετά το φαγητό, υπάρχει και η περίπτωση να παλινδρομήσει το οξύ το στομάχου και να καταλήξει στους πνεύμονες. Αφήνουμε λοιπόν, τον χρόνο και τη βαρύτητα να λειτουργήσουν υπέρ μας μετά το γεύμα.

6. Κάπνισμα

Προσθέστε και την εισρόφηση στον μακρύ κατάλογο των κινδύνων από το κάπνισμα. Το κάπνισμα αυξάνει την "μόλυνση" στο στόμα και περιορίζει τη λειτουργικότητα των πνευμόνων. Ένα "βρώμικο" στόμα και ενας αδύναμος βήχας είναι η συνταγή καταστροφής για κάποιον με δυσφαγία. Άρα ο κίνδυνος εισρόφησης είναι άλλος ένας λόγος  να κόψει κανείς το κάπνισμα

Μαζί με τις οδηγίες του γιατρού και του λογοθεραπευτή σας, η εφαρμογή αυτών των μηχανισμών μπορεί να περιορίσει την πιθανότητα εμφάνισης πνευμονίας από εισρόφηση και να βοηθήσει στην ταχύτερη αποκατάσταση της δυσφαγίας.

Additional Reading

• Langmore S, Terpenning M, Schork A, Chen Y, Murray J, Lopatin D, Loesche W.  Predictors of Aspiration Pneumonia: How Important Is Dysphagia? Dysphagia 13:69–81 (1998).

• Scannapieco FA. Role of oral bacteria in respiratory infection. J Periodontol. 1999 Jul;70(7):793-802.

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com