Και τώρα καλοκαίρι... Οδηγός για Χρήσιμες Δραστηριότητες

Το καλοκαίρι δεν πρέπει να σημαίνει ότι τα παιδιά θα κάνουν ένα μεγάλο διάλειμμα από την εκμάθηση, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για το κομμάτι της ανάγνωσης. Μελέτες δείχνουν ότι οι περισσότεροι μαθητές αντιμετωπίζουν απώλεια αναγνωστικών δεξιοτήτων κατά τους θερινούς μήνες, ενώ αντίθετα τα παιδιά που συνεχίζουν έστω και λίγο να διαβάζουν διατηρούν σε καλό βαθμό τις δεξιότητες που έχουν αποκτήσει. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, λοιπόν, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους ακόμη και να ενισχύσουν τις αναγνωστικές δεξιότητες, το λεξιλόγιο και τις μαθηματικές δεξιότητες.

Να θυμάστε ότι τα παιδιά χρειάζονται ελεύθερο χρόνο, μακριά από το δομημένο σχολικό πλαίσιο και το καλοκαίρι είναι η ιδανικότερη στιγμή για να ξεκουραστούν και να απολαύσουν τις χαρές της παιδικής ηλικίας. Έτσι το καλοκαίρι η ανάγνωση πρέπει να είναι διασκεδαστική. Ακολουθούν μερικές συμβουλές:

Διαβάστε μαζί και δυνατά. Η ανάγνωση μπορεί να γίνεται σε εξωτερικούς χώρους (πχ. στο μπαλκόνι, στην παραλία, στο πάρκο κ.α.) ώστε το παιδί να μη νιώθει πίεση.

Κάντε μια επίσκεψη σε ένα βιβλιοπωλείο ή στην δανειστική βιβλιοθήκη και αφήστε το παιδί να διαλέξει όποιο παραμύθι θέλει. Επιπλέον υπάρχουν βιβλία που συνοδεύονται από ακουστικά CD, γεγονός χρήσιμο για την ενίσχυση της ακουστικής αντίληψης και επεξεργασίας.

Αγοράστε "περιοδικά για παιδιά" που πέρα από ενδιαφέροντα άρθρα, μέσα θα βρείτε  δραστηριότητες που εξασκούν τη γραφή και τη μνήμη.

Δώστε το καλό παράδειγμα. Αφιερώστε όλοι μαζί λίγη ώρα το μεσημέρι, όπου ούτως ή άλλως το παιδί δεν μπορεί να βγεί έξω να παίξει, σε ανάγνωση. Η μαμά και ο μπαμπάς πρέπει να αποτελούν πρότυπο.

Επισκεφτείτε εκδοτικούς οίκους που συχνά οργανώνουν εκδηλώσεις ανάγνωσης παραμυθιών για παιδιά.

Μέσα στο αυτοκίνητο. Όταν ταξιδεύετε ζητήστε απ´το παιδί να διαβάζει δυνατά τα σήματα κυκλοφορίας και τους αριθμούς που βρίσκει (χιλιόμετρα, πινακίδες αυτοκινήτων κτλ.). Είναι απ´τις πιο αγαπημένες δραστηριότητες του.

 Ειρήνη Γιαμούκη

Λογοθεραπεύτρια
Επικοινωνία: ini_thess@hotmail.com 

Twitter.com/@eirinigi

Βρείτε το άρθρο και στο http://www.mother.gr/

Η ένταξη μη λεκτικών παιδιών με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή σε κανονικό σχολικό πλαίσιο με παράλληλη στήριξη

Πολλοί γονείς παιδιών που βρίσκονται στο φάσμα της διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής και δεν έχουν καταφέρει να αναπτύξουν λεκτική επικοινωνία βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα ιδιαίτερα δύσκολο ερώτημα: Να πάμε σε κανονικό ή σε ειδικό σχολείο; 

Σαφώς και η απάντηση σε αυτό το δύσκολο ερώτημα δεν είναι εύκολη και εξαρτάται από πολλά πράγματα, αφού κάθε παιδί είναι ξεχωριστό. Για την ένταξη ενός μη λεκτικού παιδιού με ΔΑΔ σε κανονικό σχολικό πλαίσιο δεν παίζει ρόλο μόνο το αν είναι λεκτικό ή όχι, και κατά την προσωπική μας άποψη κακώς οι αρμόδιοι φορείς του υπουργείου Παιδείας έχουν αυτό το κριτήριο ως βασικό για την γνωμάτευση που θα δώσουν. Υπάρχουν παιδιά που δεν είναι λεκτικά κι όμως με την βοήθεια Εναλλακτικών ή Υποστηρικτικών Συστημάτων Επικοινωνίας μπορούν να ενταχθούν σε κανονικό πλαίσιο με παράλληλη στήριξη. Ένα παιδί, λοιπόν, με ΔΑΔ μπορεί και έχει δικαίωμα να ενταχθεί σε κανονικό σχολικό πλαίσιο είτε έχει είτε δεν έχει λεκτική επικοινωνία.

Τι όμως είναι αυτό που μπορεί να βοηθήσει ένα μη λεκτικό παιδί να ενταχθεί σε κανονικό σχολείο και πώς θα πρέπει να δομηθεί το πρόγραμμα του;

Το πρώτο μέλημα γονέων και ειδικών είναι το παιδί αυτό, από πολύ μικρή ηλικία, να έχει μπει σε ένα αποκαταστασιακό πρόγραμμα που θα στοχεύει, αν το παιδί έχει την ικανότητα, στην επικοινωνία. Κι όπως είπαμε και στο προηγούμενο τεύχος η επικοινωνία δεν είναι μόνο ο λόγος. Το παιδί θα πρέπει από πολύ μικρή ηλικία να έχει εκπαιδευτεί σε ένα Εναλλακτικό ή Υποστηρικτικό Σύστημα Επικοινωνίας και η χρήση αυτού να έχει γενικευτεί και στο σπίτι και στο σχολικό πλαίσιο. Το παιδί θα πρέπει να έχει προετοιμαστεί για αυτή την είσοδο έχοντας δουλέψει σε ειδικές ομάδες με άλλα παιδιά. Το Εναλλακτικό ή Υποστηρικτικό αυτό Σύστημα θα πρέπει να έχει τροποποιηθεί ώστε να μπορεί να είναι λειτουργικό μαθησιακά. Από εκεί και πέρα οι ειδικοί που δουλεύουν με το παιδί είναι αυτοί που θα καθοδηγήσουν τόσο τους γονείς όσο και το σχολικό πλαίσιο ώστε να αποδεχθεί την χρήση του Συστήματος από το παιδί. Η δουλειά αυτή θα πρέπει να γίνει ομαδικά. Οι θεραπευτές του παιδιού θα πρέπει να επισκεφτούν το σχολικό πλαίσιο αφού πρώτα πάρουν την άδεια από τον αρμόδιο σχολικό σύμβουλο και να εκπαιδεύσουν τους δασκάλους των παιδιών. Θα πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία με το σχολικό πλαίσιο και να έχουν φτιάξει από κοινού ένα ατομικό εκπαιδευτικό πλάνο για το παιδί με μόνο στόχο την καλύτερη εκπαίδευση του. Θα πρέπει να προσαρμόζουν το σύστημα επικοινωνίας του παιδιού σε σχέση με το ατομικό εκπαιδευτικό του πρόγραμμα και να είναι σε θέση να δίνουν άμεσες λύσεις στους δασκάλους για την ομαλή λειτουργία του τμήματος. Σε όλη αυτή την διαδικασία λοιπόν θα πρέπει θεραπευτές και εκπαιδευτικοί να είναι μία ομάδα. 

Σε περιπτώσεις όπου το ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό που θα λειτουργήσει παράλληλα, διαλέξουν οι γονείς, να είναι ιδιωτικό, οι θεραπευτές του παιδιού θα πρέπει να είναι σε θέση να βρουν στους γονείς ειδικό εκπαιδευτικό. Ο ειδικός εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει εκπαιδευτεί από τους θεραπευτές του κέντρου και να εποπτεύεται συστηματικά από αυτούς. Η ένταξη και η παράλληλη στήριξη για να λειτουργήσει σωστά θα πρέπει να γίνει και σωστά. 

Η έως τώρα εμπειρία μας άλλωστε μας έχει δείξει ότι υπάρχουν παιδιά που μέσα από την Χρήση Εναλλακτικών ή Υποστηρικτικών Συστημάτων Επικοινωνίας έχουν καταφέρει και να ενταχθούν ομαλότατα σε κανονικά σχολικά πλαίσια καθώς επίσης και να ακολουθήσουν με τον δικό τους ρυθμό το αναλυτικό πρόγραμμα μάθησης.
Θα πρέπει οι ειδικοί που δουλεύουν με το παιδί σε αποκαταστασιακό πρόγραμμα να έχουν κάνει τις σωστές επιλογές και να κρίνουν αντικειμενικά εάν το παιδί θα το βοηθήσει το κανονικό πλαίσιο ή όχι. Άλλωστε υπάρχουν και παιδιά που έχουν ανάγκη να εντάσσονται σε ειδικά πλαίσια και μπορούν να καταφέρουν πολλά μέσα σε αυτά.
Η μάθηση είναι δικαίωμα όλων. Ας αφήσουμε τα παιδιά να μας εκπλήξουν με τις δυνατότητες τους. Ας προσπαθήσουμε να τους παρέχουμε ολοκληρωμένη βοήθεια για να επιτύχουν αυτό που και εμείς οι ίδιοι οι θεραπευτές και οι γονείς πολλές φορές δεν πιστεύουμε.

Αυτούσιος Διάλογος μέσω Η/Υ μη λεκτικού παιδιού που φοιτεί σε ειδικό πλαίσιο με τον θεραπευτή του:
Θεραπευτής: Καλησπέρα. Τι έκανες σήμερα το πρωί;
Παιδί: Πήγα στο σχολείο της μαμάς.
Θεραπευτής: Και πως πέρασες στο σχολείο της μαμάς;
Παιδί: Πολύ ωραία.
Θεραπευτής: Σου άρεσε πιο πολύ από το δικό σου σχολείο;
Παιδί: Ναι. Εκεί είδα περισσότερα βιβλία. Μαθαίνεις πιο πολλά πράγματα.
Θεραπευτής: Θα ήθελες να πηγαίνεις εκεί σχολείο.
Παιδί: Ναι.

Γαλανού Σταυρούλα

Λογοθεραπεύτρια

Λόγου Ίασις-Γαλανού Σταυρούλα

Αθανασίου Διάκου 26, Ελληνικό

logou_iasis@hotmail.com

"Πώς να μάθω στο παιδί μου να πίνει με καλαμάκι;"

Τα περισσότερα παιδιά μαθαίνουν να ρουφούν από το καλαμάκι μόνα τους χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα περίπου στην ηλικία μεταξύ 9 και 12 μηνών. Στην πραγματικότητα είναι μία σύνθετη διαδικασία που απαιτεί την συμμετοχή του σαγονιού, της γλώσσας και των χειλιών και είναι πολύ σημαντικό βήμα γιατί υποβοηθά τις λεπτές και απαιτητικές κινήσεις της ομιλίας που αναπτύσσεται.

 Οδηγίες:

#1. Κόψτε το καλαμάκι στη μέση γιατί ένα μακρύ καλαμάκι απαιτεί περισσότερη προσπάθεια. Φροντίστε το επίσης να είναι σκληρό ώστε να μην είναι εύκολο να το δαγκώσει και να κλείσει την οπή. 

#2. Αφήστε το παιδί να διαλέξει τι θα πιει (πχ. χυμός, νερό κλπ). Δώστε του επιλογές και κίνητρο και αποφύγετε τα πολύ πηχτά υγρά (σοκολάτα, smoothies κλπ) γιατί χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια για να ρουφήξει.

#3. Φροντίστε την στάση του σώματός του. Καλό είναι το παιδί να κάθεται με την πλάτη ίσια και το κεφάλι σε ευθεία. Εσείς καθίστε απέναντί του στο ύψος του ώστε να μην χρειάζεται να σηκώνει το κεφάλι.

#4. Αρχικά, βάλτε το καλαμάκι στο ποτήρι και κλείστε με το δάχτυλο το πάνω άνοιγμα ώστε να μείνει λίγο νερό στο καλαμάκι. Περάστε το καλαμάκι στα χείλη του παιδιού υπό γωνία και αφήστε λίγο υγρό να περάσει στο στόμα. Αυτό γίνεται για να καταλάβει ότι το νερό περνά από το καλαμάκι. Ταυτόχρονα πείτε του να ρουφήξει.

#5. Μόλις συνηθίσει στην ιδέα ότι το νερό έρχεται από το καλαμάκι, δείξτε του πώς να κλείνει τα χείλη γύρω από το καλαμάκι

#6. Αφού μάθει να κλείνει τα χείλη γύρω από το καλαμάκι, επαναλάβετε την προηγούμενη διαδικασία αφήνοντας νερό στο στόμα του εφόσον έχει κλειστά τα χείλη και μόλις κάνει μία προσπάθεια να ρουφήξει.

#7. Επαναλάβετε και αυξήστε την ταχύτητα που αφήνετε το νερό (σε μικrές ποσότητες) για να προκαλέσετε επαναλαμβανόμενα ρουφήγματα. Περιμένετε να καταπιεί
 
#8. Αφού το συνηθίσει, μπορείτε να δοκιμάσετε μιλκσέικ ή σοκολάτα για να δυσκολέψετε το ρούφηγμα

Honey Bear

#9. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε παιδικούς χυμούς με τους οποίους το παιδί μπορεί πιέζοντας το κουτάκι να ελέγξει τη ροή του υγρού. Τα ίδια αποτελέσματα έχουν και τα μπουκάλια τύπου Honey Bear τα οποία μπορείτε να γεμίσετε με ό,τι θέλετε 

#10. ΜΗΝ χρησιμοποιείτε εντολές όπως "Κάνε φιλάκι" την ώρα το παιδί που προσπαθεί να πιει καθώς υπάρχει κίνδυνος να περάσουν τα υγρά στο λάρυγγα και να "πνιγεί". Εάν συμβεί, θα αρχίσει να βήχει έντονα. Μην πανικοβληθείτε, προσπαθήστε να το ηρεμήσετε και δοκιμάστε κάποια άλλη στιγμή.

#11. Κάνετε υπομονή, καθώς είναι πιθανό να μην πετύχει με την πρώτη φορά. Τα περισσότερα παιδιά αντί να ρουφούν από το καλαμάκι, φυσούν προς τα έξω. Μην εκνευρίζεστε και επιβραβεύστε το παιδί για κάθε προσπάθεια

photo by naztrida via flickr

Ευαγγελία Δ. Σούπη

Λογοθεραπεύτρια

Κομνηνών 39 και Χασιώτη

Ιωάννινα

evageliasoupi@gmail.com

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία για την κατάποση υγρών

1. K. Matsuo, J. Palmer. Anatomy and Physiology of Feeding and Swallowing: Normal and Abnormal. Physical Medicine and Rehabilitation Clinics of North America: 2008;(19)4, 691–707.
2. G. Chi-Fishman, B. Sonies: Motor Strategy in Rapid Sequential Swallowing. Journal of Speech, Language, and Hearing Research: 2000;(43) 1481-1492
3. S. Daniels, A. Foundas: Swallowing Physiology of Sequential Straw Drinking. Dysphagia: 2001; (16)3, 176-182
4.  C. Ertekin: Voluntary Versus Spontaneous Swallowing in Man (rev). Dysphagia: 2011; (26)2, 183-192 

Αναπνοή από το στόμα: Πιο ένοχη από ό,τι νομίζουμε

Η αναπνοή από την μύτη είναι η πρώτη επιλογή της φύσης, καθώς λειτουργεί ως φυσικός υγραντήρας και φίλτρο του αέρα που εισπνέουμε. Επίσης, είναι απόλυτα φυσιολογικό να αναπνέουμε από το στόμα. Η συστηματική και χρόνια όμως στοματική αναπνοή (mouth breathing/ oral breathing) είναι ένα κοινό εύρημα στα παιδιά που σχετίζεται με καταστάσεις στη γενικότερη υγεία και ανάπτυξη του ατόμου. Εάν δεν αντιμετωπιστεί, ακολουθεί το άτομο σε όλη τη διάρκεια της ζωής του προκαλώντας σειρά προβλημάτων.

Η στοματική αναπνοή είναι μία έξη που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε αλλεργική ρινίτιδα και σε υπερτροφικές αδενοειδείς εκβλαστήσεις (κρεατάκια), εκμύζηση δακτύλου και χρόνια ρινική συμφόρηση. Αυτές οι καταστάσεις δυσκολεύουν τη ρινική αναπνοή και οδηγούν τον οργανισμό αυτόματα στην αμέσως επόμενη επιλογή: την στοματική αναπνοή.

Γιατί όμως θεωρείται επιβαρυντικός παράγοντας για την ανάπτυξη και την υγεία του ατόμου;

Τα παιδιά που αναπνέουν συστηματικά και χρόνια από το στόμα μπορεί να αναπτύξουν σκελετικές και μυικές αλλαγές στο πρόσωπο:

• μακρύ και στενό πρόσωπο
• μακρύ και στενό στόμα
• στενή γνάθο (σαγόνι και πηγούνι)
• στενή και ψηλή υπερώα
• ανώμαλη οδοντική σύγκλειση
• ουλώδες χαμόγελο (gummy smile)
• λανθασμένη θέση της γλώσσας (ώθηση της γλώσσας "tongue thrust")
• στενό και αδύναμο άνω χείλος
• "σαρκώδες" κάτω χείλος
• στενή ή πεπλατυσμένη μύτη με μικρούς και μη ανεπτυγμένους επαρκώς ρώθωνες

Επιπλέον, επηρεάζεται η φυσιολογία του σώματος και πολύ συχνα παρατηρούνται πονοκέφαλοι, ουλίτιδα, άσχημη αναπνοή και τερηδόνα, συχνά κρυώματα και ενοχλήσεις στον λαιμό, προβλήματα πέψης, κακός ύπνος και χρόνια κούραση. Η στάση του σώματος αλλάζει καθώς ο οργανισμός πασχίζει να ανοίξει τον αεραγωγό με αποτέλεσμα το κεφάλι να γέρνει μπροστά και να κυρτώνουν οι ώμοι. 

 

Η ανατομία και η λειτουργικότητα του στόματος επηρεάζεται επίσης προκαλώντας ανώμαλη σύγκλειση των δοντιών που είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί ορθοδοντικά καθώς τα χείλη και η γλώσσα αντισταθμίζουν τη θεραπεία με τη θέση ανάπαυσής τους, ο χρόνος θεραπείας είναι μεγαλύτερος και υπάρχει μεγάλος κίνδυνος παλινδρόμησης μετά το πέρας της θεραπείας.

Ακούγεται παράδοξο κι όμως η αναπνοή από το στόμα δεν μας προσφέρει περισσότερο οξυγόνο καθώς πολύ λιγότερο απορροφάται από το αίμα. Ο οργανισμός πασχίζει να αντισταθμίσει αυτές τις συνθήκες και να λειτουργήσει. Έτσι τα προβλήματα στον ύπνο είναι πολύ κοινά κάτι που συνεπώς επηρεάζει την ανάπτυξη και τη σχολική επίδοση των παιδιών, γι'αυτό και η στοματική αναπνοή έχει σχετιστεί και με τη διάσπαση προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ/ ADHD) και τις μαθησιακές δυσκολίες. Στους ενήλικες η περιορισμένη συγκέντρωση οξυγόνου στο αίμα σχετίζεται με υψηλή πίεση, καρδιαγγειακά προβλήματα, υπνική άπνοια. 

Η λύση δεν είναι απλά να θυμάσαι να κλείνεις το στόμα - δυστυχώς δεν είναι τόσο εύκολο. Οι μύες του προσώπου και του στόματος είναι προγραμματισμένοι και "εθισμένοι" να λειτουργούν ώστε να γίνεται η αναπνοή από το στόμα και το σώμα δεν γνωρίζει πώς να αναπνέει σωστά. Έτσι οι μύες πρέπει να εκπαιδευτούν ξανά ώστε να λειτουργούν σωστά. Μετά από τη θεραπεία ή αντιμετώπιση του βασικού αιτίου (αλλεργία, κρεατάκια κλπ.) συστήνεται μία μυολειτουργική εξέταση του στοματοπροσωπικού συστήματος από έμπειρο λογοθεραπευτή για να εντοπίσει τις αλλαγές στη λειτουργικότητα των μυών και τις αναπνευστικές συνήθειες. Η θεραπεία αποτελείται από ασκήσεις που προγραμματίζονται εξατομικευμένα και απαιτεί την άμεση συνεργασία και εμπλοκή του ατόμου. Μπορεί να συνδυαστεί με την ορθοδοντική θεραπεία παράλληλα, πάντα σε συνεννόηση με τον ειδικό ορθοδοντικό. Είναι πολύ σημαντικό, εφόσον εντοπιστεί η συστηματική στοματική αναπνοή (συνήθως από ΩΡΛ), να ξεκινήσει άμεσα η μυολειτουργική θεραπεία ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος εμφάνισης των προβλημάτων στη σχολική επίδοση και στη γενικότερη υγεία του παιδιού.

Βιβλιογραφία

1. Abreu et al. Etiology, clinical manifestations and concurrent findings in mouth-breathing children. Jornal de Pediatria (Rio J), 2008;84(6):529-535.
2. J. L. Paul, Ram S. Nanda. Effect of Mouth Breathing on Dental Occlusion. The Angle Orthodontist: 1973;43(2):201-206.
3. Jefferson Y. Mouth breathing: adverse effects on facial growth, health, academics, and behavior. Gen Dent. 2010;58:18–25. quiz 26-27, 79-80.
4.  D. Schievano,R. M. P. Rontani, F. Bérzin. Influence of myofunctional therapy on the perioral muscles. Clinical and electromyographic evaluations. Journal of Oral Rehabilitation, 1999;26(7):564–569.
5. Vera C., Conde G., Wajnsztejn R.,Nemr K. Learning disabilities and mouth breathing in subjects with attention deficit hyperactivity disorder diagnosis. Rev. CEFAC, 2006;8(4):441-455.
6. A. Brawley, B. Silverman, S. Kearney, D.Guanzon, M.Owens, H.Bennett, A.Schneider, Allergic rhinitis in children with attention-deficit/hyperactivity disorder. Ann Allergy Asthma Immunol. 2004 Jun;92(6):663-7.

Ευαγγελία Δ. Σούπη

Λογοθεραπεύτρια

Κομνηνών 39 και Χασιώτη

Ιωάννινα

evageliasoupi@gmail.com

Υποστηρικτικοί και Εναλλακτικοί Τρόποι Επικοινωνίας Και Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές

O λόγος είναι το βασικότερο αγαθό που έχει ο άνθρωπος. Τι θα γινόταν αν δεν μπορούσαμε να μιλήσουμε και να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας; Πως θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε το πνεύμα μας και να δημιουργήσουμε πολιτισμούς;

Η απάντηση σε αυτά τα δύο ερωτήματα είναι πολύ απλή, αν ο άνθρωπος δεν είχε την ικανότητα να δημιουργεί λόγο δεν θα είχε καταφέρει τίποτα από όλα αυτά που έχουμε εμείς σήμερα. Τι γίνεται όμως με τους ανθρώπους που δεν μπορούν να επικοινωνήσουν στις μέρες μας λόγο κάποιας διαταραχής;

Όπως όλοι γνωρίζουμε υπάρχουν πολλοί άνθρωποι γύρω μας που δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με το κοινωνικό τους περιβάλλον και για αυτό τον λόγο οι επιστήμονες ασχολήθηκαν από πολύ νωρίς με την δημιουργία διαφόρων συστημάτων που αντικαθιστούν ή υποστηρίζουν την επικοινωνία, στα άτομα που για οποιουσδήποτε λόγους δεν μπορούν να επικοινωνήσουν. Σύμφωνα με στατιστικές έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, ανά τον κόσμο, 1 άνθρωπος στους 1000 χρειάζεται για να επικοινωνεί με τους γύρω του ένα εναλλακτικό ή υποστηρικτικό τρόπο. Έτσι λοιπόν δημιουργήθηκαν οι Εναλλακτικοί και Υποστηρικτικοί Τρόποι Επικοινωνίας που δεν είναι τίποτε άλλο από τρόπους που κατά καιρούς επινοήθηκαν ώστε να αντικαταστήσουν ή να επαυξήσουν τη ομιλία.

Tα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα της διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία. Έτσι μπαίνοντας σε ένα πρόγραμμα αποκατάστασης θα πρέπει να εκπαιδεύονται από ειδικούς λογοθεραπευτές να μαθαίνουν να επικοινωνούν λειτουργικά πολλές φορές μέσα από Εναλλακτικούς ή Υποστηρικτικούς Τρόπους Επικοινωνίας. Τι είναι όμως οι εναλλακτικοί ή υποστηρικτικοί τρόποι επικοινωνίας;
 
Σύμφωνα με τον διεθνή ορισμό Εναλλακτική ή Υποστηρικτική Μέθοδος Επικοινωνίας ορίζεται οποιοσδήποτε τρόπος μπορεί να προσφέρει επικοινωνία για τα άτομα που για οποιονδήποτε λόγο δεν έχουν την δυνατότητα να επικοινωνήσουν με προφορικό ή γραπτό λόγο. Οποιαδήποτε μέθοδος, μπορεί να δημιουργηθεί για να υποστηρίξει ή για να αντικαταστήσει την ομιλία και την γραφή, θεωρείτε Εναλλακτικός ή Υποστηρικτικός Τρόπος Επικοινωνίας. Ποια μορφή όμως έχει ένας Εναλλακτικός ή Υποστηρικτικός Τρόπος Επικοινωνίας;

Οι Εναλλακτικοί ή Υποστηρικτικοί Τρόποι Επικοινωνίας χωρίζονται σε δύο κύριες μορφές, αυτούς που χρησιμοποιούν βοηθητικά μέσα όπως βιβλία ή πλατφόρμες επικοινωνίας με σύμβολα ή εικόνες κι αυτούς που δεν χρησιμοποιούν βοηθητικά μέσα αλλά εκφράσεις προσώπου, χειρονομίες και γλώσσα σώματος. Για κάθε ενδιαφερόμενο ο Εναλλακτικός ή Υποστηρικτικός Τρόπος Επικοινωνίας θα πρέπει να επιλέγεται πολύ προσεκτικά με βάση κάποια συγκεκριμένα κριτήρια και ανάλογα τις εξατομικευμένες δυνατότητες του. Για να επιλέξουμε τον τρόπο επικοινωνίας πρέπει να δοθεί βάση στους λόγους που μας οδήγησαν στην δημιουργία του και στις ανάγκες που θέλουμε να καλύψουμε. Θα πρέπει ταυτόχρονα να είμαστε πολύ προσεκτικοί στην επιλογή των θεραπευτών που θα εκπαιδεύσουν το παιδί. Η σωστή εκπαίδευση από εξειδικευμένους θεραπευτές έχει ως αποτέλεσμα την σωστή χρήση. Σκοπός της χρήσης των Εναλλακτικών και Υποστηρικτικών Τρόπων Επικοινωνίας είναι η ομαλότερη Επικοινωνία. Η διαφορά ανάμεσα στους όρους Εναλλακτικός και Υποστηρικτικός τρόπος Επικοινωνίας βρίσκεται στο ότι ο Εναλλακτικός αντικαθιστά πλήρως την ομιλία και χρησιμοποιείται ως μέσο επικοινωνίας ενώ ο Υποστηρικτικός επαυξάνει ή εμπλουτίζει την ήδη υπάρχουσα.
 
Πως μπορούμε όμως να δημιουργήσουμε ένα Εναλλακτικό ή Υποστηρικτικό Τρόπο Επικοινωνίας και πως μπορούμε να τον ενισχύσουμε με νέα τεχνολογία. Οποιοσδήποτε Εναλλακτικός ή Υποστηρικτικός Τρόπος Επικοινωνίας μπορεί να ενισχυθεί μέσω της Νέας Τεχνολογίας με μοναδικό κριτήριο το να ανήκει στην κατηγορία των τρόπων που χρησιμοποιούν βοηθητικά μέσα.

Ο τρόπος απλός! Ειδικοί Λογοθεραπευτές που έχουν εκπαιδευτεί στην δημιουργία των Εναλλακτικών ή Υποστηρικτικών Μεθόδων Επικοινωνίας σε συνεργασία με ανάλογο Εργοθεραπευτή και έναν απλό Προγραμματιστή μπορούν να προσαρμόσουν σε απλές πλατφόρμες τα σύμβολα ή τις εικόνες, να προσθέσουν φωνή ή όχι, να προσαρμόσουν πληκτρολόγια, οθόνες ή ποντίκια. Σκοπός η πιο λειτουργική χρήση του εναλλακτικού συστήματος σε κάθε κοινωνική περίσταση. Το κόστος; Όχι ιδιαίτερο πέραν της αμοιβής των Ειδικών που θα δημιουργήσουν το πρόγραμμα και την αγορά των εξαρτημάτων (υπολογιστής χεριού – προσαρμοσμένο πληκτρολόγιο, οθόνη ή ποντίκι).
Το όφελος; Λειτουργική Επικοινωνία χωρίς εμπόδια! Ανεκτίμητο!

Γαλανού Σταυρούλα

Λογοθεραπεύτρια

Λόγου Ίασις-Γαλανού Σταυρούλα

Αθανασίου Διάκου 26, Ελληνικό

logou_iasis@hotmail.com

Δυσφαγία: Συμβουλές για Επιτυχημένα Γεύματα

 Η δυσφαγία είναι κοινό χαρακτηριστικό σύμπτωμα πολλών ασθενειών που προκαλούν βλάβες στο νευρικό σύστημα. Σε πολλές περιπτώσεις οι ασθενείς φτάνουν να χρειάζονται την βοήθεια νοσηλευτικού προσωπικού ή των συγγενών που τους φροντίζουν για τη διαδικασία του φαγητού. Εάν φροντίζετε κάποιον που χρειάζεται τη βοήθειά σας στη σίτιση, αντιλαμβάνεστε την προσπάθεια, την προσοχή και τον χρόνο που απαιτεί από κάθε πλευρά. Οι συμβουλές παρακάτω θα σας βοηθήσουν να επιτύχετε ευκολότερα, ασφαλέστερα και -γιατί όχι;- πιο ευχάριστα γεύματα:

• Προετοιμάστε ένα ήρεμο περιβάλλον.
• Σιγουρευτείτε ότι ο ασθενής μπορεί να αναπνεύσει από την μύτη. Εάν χρειαστεί καθαρίστε την.
• Ελέγξτε εάν η τεχνητή οδοντοστοιχία (μασέλα) είναι σταθερή.
• Μη γεμίζετε το κουτάλι.
• Χρησιμοποιήστε κανονικά μαχαιροπήρουνα (όχι πολύ βαθιά ούτε μυτερά). Εάν χρειαστεί χρησιμοποιήστε ειδικά μαχαιροπήρουνα και σερβίτσια σε συνεννόηση με τον εργοθεραπευτή
• Εάν είναι εφικτό, χρησιμοποιήστε κανονικά ποτήρια ή ειδικά κύπελλα με εγκοπή για την μύτη και όχι κύπελλα με στόμιο.

"flexi cup" ή "nose cut cup" ή "κύπελλο εκμάθησης πόσης"

• Σε περιπτώσεις μειωμένης λειτουργικότητας των χεριών, μπορούν να χρησιμοποιηθούν καλαμάκια αλλά μόνο εάν τα χείλη κλείνουν επαρκώς (ώστε να αποφευχθεί η εισροή αέρα που ενισχύει την εισρόφηση). Τα καλαμάκια πρέπει να αποφεύγονται όταν υπάρχει έντονο το αντανακλαστικό δαγκώματος. Εάν ο ασθενής δυσκολεύεται να ρουφήξει χρησιμοποιήστε μικρότερο καλαμάκι.
• Όταν βοηθάτε τον ασθενή να φάει, σταθείτε απέναντι ώστε να έχετε αμφίδρομη βλεματική επαφή. Μην στέκεστε όρθιος/α καθώς αυτό μπορεί να κάνει τον ασθενή να τεντώνει τον λαιμό προς τα επάνω.
• Αφιερώστε και αφήστε αρκετό χρόνο στην ώρα του φαγητού.
• Περιμένετε να καταπιεί ο ασθενής. Μην δίνετε την επόμενη κουταλιά ή γουλιά πολύ σύντομα. Εάν καταπιεί θα το καταλάβετε από την κίνηση του λάρυγγα. Καθαρίστε το στόμα από τυχόν υπολείμματα.
• Καθίστε ακριβώς απέναντι από τον ασθενή όταν δίνετε το φαγητό. Σιγουρευτείτε ότι το κουτάλι ή το πηρούνι μπαίνει στο στόμα σε ευθεία. Εάν χρειαστεί πιέστε λίγο την γλώσσα. Ενθαρρύνετε τον ασθενή να πάρει ο ίδιος την τροφή στο στόμα του και βγάλτε αμέσως το πηρούνι ή κουτάλι. Μην το καθαρίζετε στα χείλη ή στα δόντια.
• Φροντίστε ώστε τα χείλη του ασθενή να είναι κλειστά όταν μασάει ή καταπίνει (βοηθήστε εάν χρειαστεί).
• Εάν χρειαστεί ξαναζεστάνετε το φαγητό. Οι κρύες τροφές δεν έχουν αρκετή γεύση, είναι δύσκολο να φαγωθούν και έτσι δεν δίνουν αρκετό ερέθισμα.
• Προτιμήστε να ταμπονάρετε το στόμα του ασθενή (παρά να το σκουπίζετε).
• Μην κάνετε ερωτήσεις στον ασθενή όταν τρώει. Δώστε σύντομες οδηγίες.

"Nευρογενείς ασθένειες όπως η Νόσος του Parkinson, η Νόσος Alzheimer, η Σκλήρυνση κατά Πλάκας, η Μυασθένεια Gravis και βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο, η Κρανιοεγκεφαλική Κάκωση και η Εγκεφαλική Παράλυση μπορεί να συνοδεύονται από δυσφαγία."

• Σε περίπτωση εισρόφησης (δείτε εδώ) ενθαρρύνετε τον ασθενή να βήξει δυνατά. Εάν χρειαστεί εφαρμόστε την λαβή Heimlich. Διακόψτε την σίτιση μέχρι να επανέλθει ο ρυθμός αναπνοής.
• Εάν δε λειτουργεί το αντανακλαστικό της κατάποσης εφαρμόστε πιέσεις κάτω από το πηγούνι.
• Σε περίπτωση κόπωσης, μπορεί να βοηθήσουν μικρές μπουκιές με μεγαλύτερη συχνότητα και ξεκούραση πριν από το φαγητό.
• Μπορεί να χρειαστεί να καθαρίζει ο ασθενής τον λαιμό του συχνά.
• Ο ασθενής θα πρέπει να κάθεται για 15 λεπτά μετά το φαγητό.
• Δώστε ένα χάπι τη φορά με ένα κουτάλι.
• Φροντίστε την στοματική του υγιεινή. (δείτε εδώ)
• Κάποιες φορές, οι τεχνητές οδοντοστοιχίες δεν εφαρμόζουν σωστά λόγω των αλλαγών που συμβαίνουν στο στόμα. Ειδικές κόλλες μπορούν να βοηθήσουν να μείνουν σταθερές. Εάν χρειαστεί απευθυνθείτε σε οδοντίατρο.
• Σε περιπτώσεις σιελόρροιας αποφύγετε τις πολύ έντονες γεύσεις.
• Είναι πολύ σημαντικό να προσέξετε τον τρόπο που σερβίρετε το φαγητό. Ο ασθενής πρέπει να το χαίρεται. Η μυρωδιά και η γεύση παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο καθώς αυξάνουν την αισθητικότητα του στόματος.
• Απλοί τρόποι για να διατηρήσετε τη μυρωδιά και τη γεύση είναι:

τρόφιμα στον ατμό ή στο γκριλ

ελαφριές σάλτσες

ποικιλία φαγητού

μπαχαρικά

σωστές θερμοκρασίες 

Θυμηθείτε πως αν αντιληφθείτε κάτι διαφορετικό από τη συνηθισμένη διαδικασία πρέπει να απευθυνθείτε άμεσα σε ΩΡΛ.

Σημείωση: Το παρόν κείμενο δεν αποτελεί πηγή αναφοράς για ακαδημαϊκά έργα. Απαγορεύεται η μερική ή ολική αντιγραφή του.

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Απώλεια Ακοής στα Παιδιά: Πώς να την Εντοπίσετε Νωρίς

Οι γονείς συνήθως ζουν πολυάσχολες ζωές και είναι πολύ εύκολο να τους διαφύγουν τα πρώτα συμπτώματα απώλειας ακοής του παιδιού. Ο πρώιμος εντοπισμός του ελλείμματος ακοής μπορεί να αποτρέψει την δημιουργία κενών στην γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού και στην εκπαίδευσή του.
Διαβάστε παρακάτω κάποια ορόσημα στην ανάπτυξη των βρεφών και νηπίων και δεξιότητες που σχετίζονται με την ακοή που μπορούν να σας βοηθήσουν να εντοπίσετε τυχόν παρεκκλίσεις. Μην ξεχνάτε, ωστόσο, πως τα χρονικά όρια μπορεί να διαφέρουν από παιδί σε παιδί. Εάν υποψιάζεστε ότι το παιδί δεν ακούει καλά απευθυνθείτε άμεσα στον παιδίατρό σας ή σε παιδό-ωτο-ρινο-λαρυγγολόγο.

0-6 μηνών

Ακοή και Ακουστική Αντίληψη

• Μπορεί να αντιληφθεί την παρουσία ήχων όπως:
  • Περιβαλλοντικοί ήχοι όπως το τηλέφωνο που χτυπά, τον θόρυβο της ηλεκτρικής σκούπας ή το γάβγισμα ενός σκύλου
  • Παιχνίδια με ήχους
  • Μουσική
• Ξαφνιάζεται από δυνατούς ήχους
• Χαμογελά όταν του μιλούν

 Γλωσσική Ανάπτυξη

• Βαβίζει, κάνει ήχους όπως "μπα-μπα", "ντα-ντα"
• Κλαίει με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με τις ανάγκες του
• Γελά
• Εκφράζει τον ενθουσιασμό και τη δυσαρέσκεια με διαφορετικό τρόπο

6-12 μηνών

Ακοή και Ακουστική Αντίληψη

• Διασκεδάζει παίζοντας "Κου-κου! Τζα!"
• Γυρίζει να δει προς την κατεύθυνση από όπου προέρχονται οι ήχοι
• Ακούει όταν του μιλούν
• Κατανοεί απλές λέξεις όπως "μαμά", "μπαμπά", "γεια".
• Αναγνωρίζει λέξεις οικείων αντικειμένων όπως "γάλα", "κούκλα", "ποτήρι"
• Ανταποκρίνεται σε απλές φράσεις όπως "γεια σου", στείλε φιλάκι", "πού είναι ο μπαμπάς;"
• Αρχίζει να ανταποκρίνεται σε αιτήματα όπως "έλα εδώ" ή "θέλεις κι άλλο;"
• Σχετίζει ήχους με αντικείμενα όπως το κουδούνι της πόρτας και το τηλέφωνο

Γλωσσική Ανάπτυξη

• Το βάβισμα ακούγεται πιο "καθαρά" (σαν λέξεις)
• Χρησιμοποιεί ήχους για να τραβήξει και να διατηρήσει την προσοχή εκτός του κλάματος
• Χρησιμοποιεί νοήματα για να επικοινωνήσει (σηκώνει τα χέρια όταν θέλει αγκαλιά ή χαιρετά)
• Αρχίζει να χρησιμοποιεί τις πρώτες αναγνωρίσιμες λέξεις όπως "μαμά", "ναι"

1-2 ετών

Ακοή και Ακουστική Αντίληψη

• Ανταποκρίνεται σε απλές εντολές όπως "Κλώτσησε την μπάλα", "Φέρε το βιβλίο"
• Αντιλαμβάνεται και αντιδρά σε απλές προτάσεις όπως "Πάει" και "Πού είναι;"
• Μπορεί να δείξει μέλη του σώματος όταν του ζητηθεί
• Διασκεδάζει ακούγοντας ιστορίες, τραγούδια, ποιήματα και μπορεί να δείχνει σε εικόνες βιβλίου όταν του ζητηθεί
• Συνεχίζει να αναπτύσσει το λεξιλόγιο κατανόησης

Γλωσσική Ανάπτυξη

• Χρησιμοποιεί τη λέξη "όχι"
• Χρησιμοποιεί φράσεις δύο λέξεων όπως "γειά σου", "πάμε σπίτι"
• Χρησιμοποιεί διάφορα σύμφωνα στην αρχή πολλών λέξεων
• Προσθέτει τρεις ή τέσσερις νέες λέξεις κάθε μήνα

2−3 ετών

Ακοή και Ακουστική Αντίληψη

• Μπορεί να παρακολουθήσει και να κατανοήσει προτάσεις σχετικές με εικόνες κατά την ανάγνωση βιβλίου
• Κατανοεί ερωτήσεις σχετικές με τον χώρο ("Πού...;")
• Αναγνωρίζει περισσότερες από 200 λέξεις

Γλωσσική Ανάπτυξη

• Συνδιάζει δύο ή τρεις λέξεις όπως "Μπαμπά βόλτα", "Μαμά θέλω παγωτό"
• Κάνει ήχους ζώων
• Χρησιμοποιεί το όνομά του
• Χρησιμοποιεί 200 ή περισσότερες λέξεις και προσθέτει μία ή δύο νέες λέξεις κάθε εβδομάδα

3−4 ετών

Ακοή και Ακουστική Αντίληψη

• Απαντά όταν το φωνάζουν από άλλον χώρο
• Ακούει μουσική, τηλεόραση στα ίδια επίπεδα έντασης με τους άλλους
• Μπορεί να θυμηθεί κάτι που ειπώθηκε και να το επαναλάβει όταν προκύψει ερέθισμα (παρόμοια εικόνα ή κατάσταση)

Γλωσσική Ανάπτυξη

• Χρησιμοποιεί προτάσεις 3-5 λέξεων
• Απαντά σε πληθώρα ερωτήσεων ανοικτού τύπου ("Ποιος...;", "Τι...;", "Πού...;", "Γιατί...;")
• Εξιστορεί γεγονότα της ζωής του, από το σχολείο, το παιχνίδι κλπ.
• Χρησιμοποιεί 500 ή περισσότερες λέξεις

 Ευαγγελία Δ. Σούπη

Λογοθεραπεύτρια

Κομνηνών 39 και Χασιώτη

Ιωάννινα

evageliasoupi@gmail.com

Λογοθεραπευτική Αντιμετώπιση της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας

Η Πολλαπλή Σκλήρυνση ή Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ΣΚΠ) είναι αυτοάνοσο νόσημα που προκαλείται από φθορά της μυελίνης, της ουσίας που περιβάλει και προστατεύει τα νευρικά κύτταρα. Η καταστροφή της μυελίνης εμποδίζει την μεταφορά ηλεκτρικών ώσεων μεταξύ των νεύρων οδηγώντας σταδιακά σε πολλαπλά νευρολογικά συμπτώματα, από κινητικές μέχρι γνωστικές διαταραχές. Ανάμεσα στα συμπτώματα παρατηρούνται και προβλήματα ομιλίας (δυσαρθρία), κατάποσης (δυσφαγία) και φωνής (δυσφωνία). Οι αλλαγές στη λειτουργικότητα μπορεί να προκύψουν σε διάφορες φάσεις της εξέλιξης της νόσου ανάλογα με τον εντοπισμό της βλάβης στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

Λαμβάνοντας υπόψιν ότι οι μύες της ομιλίας χρησιμοποιούνται επίσης και στην κατάποση, δεν είναι παράξενο το γεγονός ότι οι ασθενείς με δυσκολίες στην ομιλία μπορεί να παρουσιάσουν και προβλήματα κατάποσης. Η δυσφαγία προκύπτει από βλάβη των νεύρων που ελέγχουν τους μύες του στόματος και του λαιμού. Συμπτώματα δυσφαγίας μπορεί να είναι ο βήχας ή ο πνιγμός κατά την κατάποση ή η αίσθηση στάσης τροφής στον λαιμό. Εάν δεν αντιμετωπιστούν τα προβλήματα κατάποσης υπάρχει κίνδυνος υποσιτισμού ή/ και αφυδάτωσης καθώς και αναπνευστικές λοιμώξεις αφού τροφές και υγρά μπορεί να περάσουν από τον λάρυγγα στους πνεύμονες (εισρόφηση) αντί για τον οισοφάγο και το στομάχι. Η πιο συνηθισμένη επίπτωση είναι η πνευμονία λόγω εισρόφησης.

Το θεραπευτικό πλάνο εξαρτάται από τα ειδικά συμπτώματα που παρουσιάζει κάθε ασθενής. Οι λογοθεραπευτές χρησιμοποιούν πλήθος τεχνικών για να βοηθήσουν τα άτομα με ΣΚΠ να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες ομιλίας, φωνής ή/ και κατάποσης καταρτώντας ένα εξατομικευμένο θεραπευτικό πλάνο.

Το πρόγραμμα θεραπείας μπορεί να περιλαμβάνει ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών της γλώσσας, των χειλιών, του προσώπου, εκμάθηση τεχνικών ελέγχου της ομιλίας, ασκήσεις ελέγχου αναπνοής, επιλογή κατάλληλου τρόπου εναλλακτικής επικοινωνίας (κάρτες, συσκευές, εφαρμογές, προγράμματα). Ο λογοθεραπευτής διδάσκει τον ασθενή να αναγνωρίζει την αίσθηση της διαδικασίας της κατάποσης για μπορεί να βοηθήσει την τροφή (στο μέτρο που μπορεί) να κατέβει σωστά, αλλάζει τις τροφές και την υφή των τροφών (πχ. προσθέτοντας πηκτικές ουσίες ή πολτοποιεί τροφές όπου και όταν χρειάζεται) και εφαρμόζει τεχνικές αλλαγής της θέσης του κεφαλιού και λαβές κατάποσης κατά την σίτιση για να διευκολυνθεί η κατάποση.

Παρ' όλο που ο ρόλος της λογοθεραπείας στην ΣΚΠ είναι υποτιμημένος λόγω της εξελικτικής φύσης της νόσου, η εξατομικευμένη και στοχευμένη θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των προβλημάτων ομιλίας, φωνής και κατάποσης που μπορεί να προκύψουν.

 

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Γνωρίστε το Σύνδρομο Down

 Το σύνδρομο Down είναι μια γενετική κατάσταση που οδηγεί σε κάποια επίπεδα μαθησιακών δυσκολιών και σε ένα χαρακτηριστικό φάσμα φυσικών χαρακτηριστικών.

Περιγράφει μια χρωμοσωμική δυσλειτουργία. Ο πυρήνας κάθε κυττάρου περιέχει 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων (23 κληρονομούνται από τη μητέρα και 23 από τον πατέρα). Αυτό καθιστά 46 χρωμοσώματα στο σύνολο.
Άτομα με σύνδρομο Down έχουν 47 χρωμοσώματα, δεδομένου ότι υπάρχει ένα πρόσθετο αντίγραφο του χρωμοσώματος 21.

Περίπου 1/1000 μωρά γενιέται με σύνδρομο Down.

Προφίλ
Γενικά, τα παιδιά αυτά έχουν μικρή μύτη και στενή στοματική κοιλότητα. Η υπερώα είναι βαθιά και η γλώσσα εμφανίζεται μεγάλη (πλαδαρή). Αυτό μπορεί να επηρεάσει την αναπνοή, την κατάποση και την άρθρωση, οδηγώντας σε προβλήματα ομιλίας και λόγου.

Τα περισσότερα παιδιά με σύνδρομο Down είναι πρόθυμα να επικοινωνήσουν και εκδηλώνουν την αγάπη τους με ένα χαμόγελο και μια αγκαλιά, αλλά το βρίσκουν δύσκολο να μάθουν να μιλούν. Συναντούν δυσκολίες κατανόησης των όσων ακούν (receptive language) ή στο πώς λένε κάτι (expressive language) ή πώς εκφέρουν τις λέξεις.

Συχνά παρουσιάζουν χαμηλό νοητικό δυναμικό, ικανό να τους στερήσει την πλήρη αυτονομία τους. Οι
μαθησιακές δυσκολίες επηρεάζουν σημαντικά την ικανότητα τους να μάθουν, σε σύγκριση με άλλα παιδιά της ίδιας ηλικίας - αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι είναι ακατόρθωτο.

Ο ρόλος του λογοθεραπευτή έγκειται στα παραπάνω σημεία. Όσο νωρίτερα ξεκινά η θεραπεία, τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα.

Λεπτή και αδρή κινητικότητα
Μπορεί να εμφανίζουν δυσκολίες στον οπτικοκινητικό συντονισμό και στο βάδισμα, όπως και σε άλλες δεξιότητες (γραφή, κούμπωμα κουμπιών, κόψιμο με ψαλίδι κτλ.). Το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι έχουν κοντά δάχτυλα και οι αντίχειρες είναι πιο χαμηλά απ´ ότι φυσιολογικά. Γενικότερα, έχουν ένα χαλαρό μυικό τόνο και υπάρχει πιθανότητα πλατυποδίας.

Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να εξελιχθεί;
Τα παιδιά μαθαίνουν συνεχώς και είστε στην καλύτερη θέση, για να τα βοηθήσετε να αναπτύξουν τις δεξιότητες τους.

1. Απολαύστε το χρόνο που περνάτε μαζί με το μωρό σας - αυτό το βοηθά να μάθει και να βελτιωθεί σε πολλούς τομείς.

2. Γνωρίστε τις συνήθειες του και τις προτιμήσεις του, τα πράγματα που του αρέσουν και αυτά που δεν του αρέσουν.

3. Δείξτε του ότι ενδιαφέρεστε για τα συναισθήματα του, τα ενδιαφέροντα του και τις ανάγκες του.

4. Να του μιλάτε διαρκώς και να παίζετε δημιουργικά παιχνίδια μαζί του.

5. Διαβάστε του πολλά παραμύθια.

6. Οργανώστε ένα υλικό με εικόνες από καθημερινά αντικείμενα, όπου θα στοχεύουν στην ανάπτυξη λεξιλογίου.

 Via mother.gr

Ειρήνη Γιαμούκη

Λογοθεραπεύτρια
Επικοινωνία: ini_thess@hotmail.com 

Twitter.com/@eirinigi

Παιχνίδια που βοηθούν την γλωσσική ανάπτυξη!

via pixabay.com

Συχνά οι γονείς παιδιών προσχολικής ηλικίας με ρωτούν ποια παιχνίδια του εμπορίου να χρησιμοποιήσουν για να βοηθήσουν τη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών τους.

Η απάντηση είναι απλή: Όλα τα παιχνίδια μπορούν να αναπτύξουν τις γλωσσικές ικανότητες των νηπίων εάν χρησιμοποιηθούν με τον κατάλληλο τρόπο. Τι σημαίνει αυτό; Εάν, για παράδειγμα, δώσετε στο παιδί ένα ξύλινο παιχνίδι με σχήματα και χρώματα χωρίς να του πείτε τίποτε, δεν μπορείτε να περιμένετε να μάθει τα σχήματα και τα χρώματα με μαγικό τρόπο! Πρέπει να καθίσετε με το παιδί σας και να του δείξετε τα γλωσσικά στοιχεία που θέλετε να μάθει. Ο ρόλος σας είναι πολύ σημαντικός στο παιχνίδι, καθώς μπορείτε να διευκολύνετε την ανάπτυξη του λόγου μαζί με όλες τις δεξιότητες που είναι σημαντικές στη γενικότερη ανάπτυξη των παιδιών (γνωστικές ικανότητες, κινητικές δεξιότητες κλπ.).

Μερικά Παραδείγματα:

Κούκλα/ Μωρό

Η κούκλα είναι ένα υπέροχο παιχνίδι που μπορεί να ανοίξει τους ορίζοντες του παιδιού και να επεκτείνει το συμβολικό παιχνίδι. Και, όχι δεν είναι παιχνίδι μόνο για κορίτσια. Η κούκλα μπορεί να βοηθήσει τη μάθηση των παρακάτω:

• Μέρη του σώματος
• Ρούχα
• Χρώματα
• Έννοιες μεγέθους
• Χωρικές έννοιες (πάνω στο κρεβάτι, κάτω από την κουβέρτα)
• Ρήματα (τρώω, πίνω, κοιμάμαι, κλαίω, κάθομαι, πεινώ κλπ)
• Συναισθήματα (χαρούμενος, λυπημένος, φοβισμένος, νυσταγμένος κλπ)
• Ερωτήσεις/ Απαντήσεις (Πού είναι η κούκλα; Τι ρούχα φοράει; Πού είναι τα μάτια της; Γιατί κλαίει;)
• Κοινωνικές/ Πραγματολογικές δεξιότητες (Αλλάξτε σειρά με διαφορετικές κούκλες και εξασκηθείτε κάνοντας ερωτήσεις σχετικά με τις κούκλες και τι κάνουν)

Καροτσάκι μωρού ή για ψώνια

Πολύ χρησιμο παιχνίδι γιατί συνοδεύεται από ενδιαφέροντα "αξεσουάρ".

• Λεξιλόγιο σχετικό με τρόφιμα
• Έννοιες μεγέθους (μικρό, μέτριο, μεσαίο,μεγάλο)
• Έννοιες σειράς (πρώτο, δεύτερο, τελευταίο)
• Ποσοτικές εννοιες (λίγα, πολλά, μερικά)
• Χωρικές έννοιες (γύρω, ανάμεσα, κάτω)
• Επίθετα (ελαφρύ, εύκολο, όμορφο)
• Βαθμοί επιθέτων (μεγάλο μεγαλύτερο, μέγιστο)
• Συνώνυμα/ Αντίθετα (γρήγορα-αργά, εύκολο-δύσκολο)
• Ρήματα (σπρώχνω, σταματώ, πηγαίνω, τράχω, βάζω, σηκώνω, αποφεύγω, κυλώ)
• Ερωτήσεις/ Απαντήσεις (πού πάς;, τι θα βάλεις μέσα;, τι χρώμα είναι το μήλο;)
• Κοινωνικές/ Πραγματολογικές δεξιότητες (εναλλαγή σειράς)
  

Αυτοκινητάκια/ Τρενάκια

Τα αυτοκινητάκια είναι άλλο ένα παιχνίδι που καλό είναι να μην περιορίζεται από το φύλο του παιδιού. Μπορούμε να το παρέχουμε ως επιλογή και στα κορίτσια και να αφήσουμε στην πορεία να επιλέξει αν θα παίζει μαζί τους. Με τα αυτοκίνητα μπορείτε να διδάξετε:

• Χρώματα
• Αριθμούς (εάν υπάρχουν πάνω στα αυτοκίνητα)
• Μέτρηση
• Ποσοτικές εννοιες (λίγα, πολλά, μερικά)
• Χωρικές έννοιες (γύρω, ανάμεσα, κάτω, πάνω, πίσω)
• Επίθετα (ελαφρύ, γρήγορο, σκληρό)
• Βαθμοί επιθέτων (μεγάλο, μεγαλύτερο, μέγιστο)
• Συνώνυμα/ Αντίθετα (γρήγορα-αργά, εύκολο-δύσκολο)
• Λεξιλόγιο (ρόδες, τιμόνι,πόρτα, κάθισμα, μηχανή, φορτηγό, τρακτέρ, μπουλτόζα, ατμομηχανή)
• Ρήματα (φύγαμε, σταματώ, τρέχω)
• Επιρρήματα (αργά, γρήγορα, στραβά)
• Κοινωνικές/ Πραγματολογικές δεξιότητες (εναλλαγή σειράς: η σειρά μου/ σου, μπορώ να εχω αυτό το τρένο;)
• Ερωτήσεις/ Απαντήσεις (πού είναι το φορτηγό; ποιος οδηγεί το αυτοκίνητο; τι χρώμα είναι το τρακτέρ;)

Ο κύριος Πατάτας/ Η κυρία Πατάτα

Είναι η καλύτερη εναλλακτική για όσους δεν θέλουν να δώσουν στο αγόρι τους μία κούκλα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι "αγορίστικο παιχνίδι". Κλασσικό παιχνίδι με πολλές εκπαδευτικές δυνατότητες:

• Μέρη του σώματος
• Ρούχα (χρησιμοποιήστε τα επιπλέον αξεσουάρ/ εποχιακά που κυκλοφορούν στο εμπόριο)
• Χρώματα
• Χωρικές έννοιες (πάνω, κάτω, δεξί, αριστερό)
• Έννοιες σειράς (πρώτο, δεύτερο, τελευταίο)
• Μέτρηση
• Συναισθήματα
• Κοινωνικές/ Πραγματολογικές δεξιότητες (εναλλαγή σειράς: η σειρά μου/ σου)
• Ερωτήσεις/ Απαντήσεις (Πού είναι το πόδι; Τι χρώμα είναι; Γιατί έβαλες εδώ το χέρι;)

Πυργοκυβάκια/ Τουβλάκια/ Ξύλινα τουβλάκια

Κλασσικό παιχνίδι επίσης που προάγει γλωσσικές και γνωστικές δεξιότητες:

• Έννοιες μεγέθους
• Έννοιες σειράς
• Χωρικές έννοιες
• Ποσοτικές έννοιες
• Χρώματα
• Σχήματα
• Μέτρηση
• Επίλυση προβλημάτων (ποια κυβάκια ταιριάζουν μεταξύ τους)
• Κινητικότητα και κινητικός σχεδιασμός
• Συντονισμός ματιού-χεριού
• Αριθμοί και γράμματα (εάν τα κυβάκια έχουν αριθμούς ή γράμματα πάνω ή μπορείτε να προσθέσετε εσείς)
• Λεξιλόγιο (εάν τα κυβάκια έχουν φιγούρες πάνω ή μπορείτε να προσθέσετε εσείς)
• Σχέση αιτίου-αποτελέσματος
• Κατανόηση εντολών (βάλε το πράσινο τουβλάκι πάνω στο κόκκινό, μάζεψε τους κύβους)

Μπάλες

Ποιος δεν έχει μπάλες στο σπίτι; Μπάλες, μπαλίτσες, μπαλάκια! Όσο απλό παιχνίδι κι αν φαίνεται, πέρα από τα γνωστά παιχνίδια κανόνων (μπάσκετ, ποδόσφαιρο) η μπάλα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει στη γλωσσική, γνωστική και κινητική ανάπτυξη του νηπίου:

• Χωρικές έννοιες (μέσα, έξω, πάνω, κάτω, πίσω)
• Χρώματα
• Έννοιες μεγέθους
• Αισθητικότητα και απτικές έννοιες (μαλακή, σκληρή, λεία, υγρή, ζεστή)
• Μέτρηση
• Επίλυση προβλημάτων
• Αδρή κινητικότητα, κινητικός σχεδιασμός, συντονισμός ματιού-χεριού
• Κοινωνικές/ Πραγματολογικές δεξιότητες (βλέπω τον φίλο απέναντι, χρησιμοποιώ μη λεκτική επικοινωνία για να κατανοήσω τι μου ζητά με νοήματα, εκφράσεις, στέλνω την μπάλα, περιμένω τη σειρά μου, πιάνω την μπάλα)

Σφηνώματα

Ανάμεσα στις δεξιότητες που μπορούν να ενισχυθούν με τα σφηνώματα είναι και οι εξής:

• Λεξιλόγιο και έννοιες (ανάλογα με τις εικόνες που έχουν πάνω τα ενσφηνώματα: ζώα, μεταφορικά μέσα, αριθμοί, γράμματα, χρώματα, επαγγέλματα, ρούχα, σχήματα)
• Έννοιες μεγέθους
• Ρήματα (σχετικά με τα σχέδια που έχουν τα ενσφηνώματα όπως κοιμάμαι, τρώω, περπατώ, ακόμη και ήχους ζώων)
• Σχέση μέρους-όλου (ανάλογα με το θέμα εντοπίστε μεμονωμένα χαρακτηριστικά ή συνολικά)
• Ερωτήσεις/ Απαντήσεις (ποιο ζώο κάνει μου;, ποιος σβήνει φωτιές;, πού είναι το τετράγωνο; πού πάμε με το αεροπλάνο;)
• Επίλυση προβλημάτων
• Οπτική επεξεργασία
• Λεπτή κινητικότητα

Κουκλόσπιτο

Δεν είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσετε κλασσικό κουκλόσπιτο αλλά και σπίτι των Playmobil που δινει απεριόριστες δυνατότητες. Μπορείτε να στοχεύσετε στην ενίσχυση των παρακάτω:

• Λεξιλόγιο (δωμάτια και αντικείμενα του σπιτιού, μέλη της οικογένειας, ζώα του σπιτιού)
• Έννοιες μεγέθους
• Έννοιες σειράς
• Ποσοτικές έννοιες
• Χωρικές έννοιες
• Επίθετα
• Βαθμοί επιθέτων
• Συνώνυμα/ Αντίθετα
• Χρώματα
• Σχήματα (παράθυρου, πόρτας, τραπεζιού)
• Ρήματα (στο παιχνίδι με τις κούκλες μπορεί να ενταχθεί ένα πλήθος ρημάτων όπως τρώω, πίνω, κάθομαι, κοιμάμαι, ανεβαίνω, κλείνω, ποτίζω, ντύνομαι, σκουπίζω)
• Σχέση μέρους-όλου (χρησιμοποιήστε όλο το κουκλόσπιτο ή ένα δωμάτιο ή ένα έπιπλο και μιλήστε για τα μέρη που έχει)
• Κατανόηση και εφαρμογή εντολών (βάλε τη κούκλα στο κρεβάτι, νομίζω πως η κούκλα πεινάει, βάλ'την να καθίσει για να φάει)
• Ερωτήσεις/ Απαντήσεις (ποιος είναι αυτός; γιατί κοιμάται ο μπαμπάς;)
• Κοινωνικές/ Πραγματολογικές δεξιότητες (βλεμματική επαφή, διατήρηση θέματος συζήτησης, προσωπικός χώρος, ανταλλαγή πληροφοριών)

Το παιχνίδι βέβαια, δεν σταματάει εδώ. Οι γλωσσικές δεξιότητες μπορούν να ενισχυθούν με τον ίδιο τρόπο με πολλά και διαφορετικά παιχνίδια. Δώστε στο παιδί σας επιλογές, αφήστε μόνο του να διαλέξει το παιχνίδι που του αρέσει και παίξτε μαζί του. Μιλήστε του, ρωτήστε το, αφήστε το να εκφραστεί, να χαλάσει, να δημιουργήσει, να ρωτήσει και επιβραβεύστε κάθε προσπάθεια επικοινωνίας.
Καλή διασκέδαση!

Προσαρμογή από www.playingwithwords365.com


Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com