Και τώρα καλοκαίρι... Οδηγός για Χρήσιμες Δραστηριότητες

Το καλοκαίρι δεν πρέπει να σημαίνει ότι τα παιδιά θα κάνουν ένα μεγάλο διάλειμμα από την εκμάθηση, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για το κομμάτι της ανάγνωσης. Μελέτες δείχνουν ότι οι περισσότεροι μαθητές αντιμετωπίζουν απώλεια αναγνωστικών δεξιοτήτων κατά τους θερινούς μήνες, ενώ αντίθετα τα παιδιά που συνεχίζουν έστω και λίγο να διαβάζουν διατηρούν σε καλό βαθμό τις δεξιότητες που έχουν αποκτήσει. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, λοιπόν, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους ακόμη και να ενισχύσουν τις αναγνωστικές δεξιότητες, το λεξιλόγιο και τις μαθηματικές δεξιότητες.

Να θυμάστε ότι τα παιδιά χρειάζονται ελεύθερο χρόνο, μακριά από το δομημένο σχολικό πλαίσιο και το καλοκαίρι είναι η ιδανικότερη στιγμή για να ξεκουραστούν και να απολαύσουν τις χαρές της παιδικής ηλικίας. Έτσι το καλοκαίρι η ανάγνωση πρέπει να είναι διασκεδαστική. Ακολουθούν μερικές συμβουλές:

Διαβάστε μαζί και δυνατά. Η ανάγνωση μπορεί να γίνεται σε εξωτερικούς χώρους (πχ. στο μπαλκόνι, στην παραλία, στο πάρκο κ.α.) ώστε το παιδί να μη νιώθει πίεση.

Κάντε μια επίσκεψη σε ένα βιβλιοπωλείο ή στην δανειστική βιβλιοθήκη και αφήστε το παιδί να διαλέξει όποιο παραμύθι θέλει. Επιπλέον υπάρχουν βιβλία που συνοδεύονται από ακουστικά CD, γεγονός χρήσιμο για την ενίσχυση της ακουστικής αντίληψης και επεξεργασίας.

Αγοράστε "περιοδικά για παιδιά" που πέρα από ενδιαφέροντα άρθρα, μέσα θα βρείτε  δραστηριότητες που εξασκούν τη γραφή και τη μνήμη.

Δώστε το καλό παράδειγμα. Αφιερώστε όλοι μαζί λίγη ώρα το μεσημέρι, όπου ούτως ή άλλως το παιδί δεν μπορεί να βγεί έξω να παίξει, σε ανάγνωση. Η μαμά και ο μπαμπάς πρέπει να αποτελούν πρότυπο.

Επισκεφτείτε εκδοτικούς οίκους που συχνά οργανώνουν εκδηλώσεις ανάγνωσης παραμυθιών για παιδιά.

Μέσα στο αυτοκίνητο. Όταν ταξιδεύετε ζητήστε απ´το παιδί να διαβάζει δυνατά τα σήματα κυκλοφορίας και τους αριθμούς που βρίσκει (χιλιόμετρα, πινακίδες αυτοκινήτων κτλ.). Είναι απ´τις πιο αγαπημένες δραστηριότητες του.

 Ειρήνη Γιαμούκη

Λογοθεραπεύτρια
Επικοινωνία: ini_thess@hotmail.com 

Twitter.com/@eirinigi

Βρείτε το άρθρο και στο http://www.mother.gr/

Η ένταξη μη λεκτικών παιδιών με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή σε κανονικό σχολικό πλαίσιο με παράλληλη στήριξη

Πολλοί γονείς παιδιών που βρίσκονται στο φάσμα της διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής και δεν έχουν καταφέρει να αναπτύξουν λεκτική επικοινωνία βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα ιδιαίτερα δύσκολο ερώτημα: Να πάμε σε κανονικό ή σε ειδικό σχολείο; 

Σαφώς και η απάντηση σε αυτό το δύσκολο ερώτημα δεν είναι εύκολη και εξαρτάται από πολλά πράγματα, αφού κάθε παιδί είναι ξεχωριστό. Για την ένταξη ενός μη λεκτικού παιδιού με ΔΑΔ σε κανονικό σχολικό πλαίσιο δεν παίζει ρόλο μόνο το αν είναι λεκτικό ή όχι, και κατά την προσωπική μας άποψη κακώς οι αρμόδιοι φορείς του υπουργείου Παιδείας έχουν αυτό το κριτήριο ως βασικό για την γνωμάτευση που θα δώσουν. Υπάρχουν παιδιά που δεν είναι λεκτικά κι όμως με την βοήθεια Εναλλακτικών ή Υποστηρικτικών Συστημάτων Επικοινωνίας μπορούν να ενταχθούν σε κανονικό πλαίσιο με παράλληλη στήριξη. Ένα παιδί, λοιπόν, με ΔΑΔ μπορεί και έχει δικαίωμα να ενταχθεί σε κανονικό σχολικό πλαίσιο είτε έχει είτε δεν έχει λεκτική επικοινωνία.

Τι όμως είναι αυτό που μπορεί να βοηθήσει ένα μη λεκτικό παιδί να ενταχθεί σε κανονικό σχολείο και πώς θα πρέπει να δομηθεί το πρόγραμμα του;

Το πρώτο μέλημα γονέων και ειδικών είναι το παιδί αυτό, από πολύ μικρή ηλικία, να έχει μπει σε ένα αποκαταστασιακό πρόγραμμα που θα στοχεύει, αν το παιδί έχει την ικανότητα, στην επικοινωνία. Κι όπως είπαμε και στο προηγούμενο τεύχος η επικοινωνία δεν είναι μόνο ο λόγος. Το παιδί θα πρέπει από πολύ μικρή ηλικία να έχει εκπαιδευτεί σε ένα Εναλλακτικό ή Υποστηρικτικό Σύστημα Επικοινωνίας και η χρήση αυτού να έχει γενικευτεί και στο σπίτι και στο σχολικό πλαίσιο. Το παιδί θα πρέπει να έχει προετοιμαστεί για αυτή την είσοδο έχοντας δουλέψει σε ειδικές ομάδες με άλλα παιδιά. Το Εναλλακτικό ή Υποστηρικτικό αυτό Σύστημα θα πρέπει να έχει τροποποιηθεί ώστε να μπορεί να είναι λειτουργικό μαθησιακά. Από εκεί και πέρα οι ειδικοί που δουλεύουν με το παιδί είναι αυτοί που θα καθοδηγήσουν τόσο τους γονείς όσο και το σχολικό πλαίσιο ώστε να αποδεχθεί την χρήση του Συστήματος από το παιδί. Η δουλειά αυτή θα πρέπει να γίνει ομαδικά. Οι θεραπευτές του παιδιού θα πρέπει να επισκεφτούν το σχολικό πλαίσιο αφού πρώτα πάρουν την άδεια από τον αρμόδιο σχολικό σύμβουλο και να εκπαιδεύσουν τους δασκάλους των παιδιών. Θα πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία με το σχολικό πλαίσιο και να έχουν φτιάξει από κοινού ένα ατομικό εκπαιδευτικό πλάνο για το παιδί με μόνο στόχο την καλύτερη εκπαίδευση του. Θα πρέπει να προσαρμόζουν το σύστημα επικοινωνίας του παιδιού σε σχέση με το ατομικό εκπαιδευτικό του πρόγραμμα και να είναι σε θέση να δίνουν άμεσες λύσεις στους δασκάλους για την ομαλή λειτουργία του τμήματος. Σε όλη αυτή την διαδικασία λοιπόν θα πρέπει θεραπευτές και εκπαιδευτικοί να είναι μία ομάδα. 

Σε περιπτώσεις όπου το ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό που θα λειτουργήσει παράλληλα, διαλέξουν οι γονείς, να είναι ιδιωτικό, οι θεραπευτές του παιδιού θα πρέπει να είναι σε θέση να βρουν στους γονείς ειδικό εκπαιδευτικό. Ο ειδικός εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει εκπαιδευτεί από τους θεραπευτές του κέντρου και να εποπτεύεται συστηματικά από αυτούς. Η ένταξη και η παράλληλη στήριξη για να λειτουργήσει σωστά θα πρέπει να γίνει και σωστά. 

Η έως τώρα εμπειρία μας άλλωστε μας έχει δείξει ότι υπάρχουν παιδιά που μέσα από την Χρήση Εναλλακτικών ή Υποστηρικτικών Συστημάτων Επικοινωνίας έχουν καταφέρει και να ενταχθούν ομαλότατα σε κανονικά σχολικά πλαίσια καθώς επίσης και να ακολουθήσουν με τον δικό τους ρυθμό το αναλυτικό πρόγραμμα μάθησης.
Θα πρέπει οι ειδικοί που δουλεύουν με το παιδί σε αποκαταστασιακό πρόγραμμα να έχουν κάνει τις σωστές επιλογές και να κρίνουν αντικειμενικά εάν το παιδί θα το βοηθήσει το κανονικό πλαίσιο ή όχι. Άλλωστε υπάρχουν και παιδιά που έχουν ανάγκη να εντάσσονται σε ειδικά πλαίσια και μπορούν να καταφέρουν πολλά μέσα σε αυτά.
Η μάθηση είναι δικαίωμα όλων. Ας αφήσουμε τα παιδιά να μας εκπλήξουν με τις δυνατότητες τους. Ας προσπαθήσουμε να τους παρέχουμε ολοκληρωμένη βοήθεια για να επιτύχουν αυτό που και εμείς οι ίδιοι οι θεραπευτές και οι γονείς πολλές φορές δεν πιστεύουμε.

Αυτούσιος Διάλογος μέσω Η/Υ μη λεκτικού παιδιού που φοιτεί σε ειδικό πλαίσιο με τον θεραπευτή του:
Θεραπευτής: Καλησπέρα. Τι έκανες σήμερα το πρωί;
Παιδί: Πήγα στο σχολείο της μαμάς.
Θεραπευτής: Και πως πέρασες στο σχολείο της μαμάς;
Παιδί: Πολύ ωραία.
Θεραπευτής: Σου άρεσε πιο πολύ από το δικό σου σχολείο;
Παιδί: Ναι. Εκεί είδα περισσότερα βιβλία. Μαθαίνεις πιο πολλά πράγματα.
Θεραπευτής: Θα ήθελες να πηγαίνεις εκεί σχολείο.
Παιδί: Ναι.

Γαλανού Σταυρούλα

Λογοθεραπεύτρια

Λόγου Ίασις-Γαλανού Σταυρούλα

Αθανασίου Διάκου 26, Ελληνικό

logou_iasis@hotmail.com

"Πώς να μάθω στο παιδί μου να πίνει με καλαμάκι;"

Τα περισσότερα παιδιά μαθαίνουν να ρουφούν από το καλαμάκι μόνα τους χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα περίπου στην ηλικία μεταξύ 9 και 12 μηνών. Στην πραγματικότητα είναι μία σύνθετη διαδικασία που απαιτεί την συμμετοχή του σαγονιού, της γλώσσας και των χειλιών και είναι πολύ σημαντικό βήμα γιατί υποβοηθά τις λεπτές και απαιτητικές κινήσεις της ομιλίας που αναπτύσσεται.

 Οδηγίες:

#1. Κόψτε το καλαμάκι στη μέση γιατί ένα μακρύ καλαμάκι απαιτεί περισσότερη προσπάθεια. Φροντίστε το επίσης να είναι σκληρό ώστε να μην είναι εύκολο να το δαγκώσει και να κλείσει την οπή. 

#2. Αφήστε το παιδί να διαλέξει τι θα πιει (πχ. χυμός, νερό κλπ). Δώστε του επιλογές και κίνητρο και αποφύγετε τα πολύ πηχτά υγρά (σοκολάτα, smoothies κλπ) γιατί χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια για να ρουφήξει.

#3. Φροντίστε την στάση του σώματός του. Καλό είναι το παιδί να κάθεται με την πλάτη ίσια και το κεφάλι σε ευθεία. Εσείς καθίστε απέναντί του στο ύψος του ώστε να μην χρειάζεται να σηκώνει το κεφάλι.

#4. Αρχικά, βάλτε το καλαμάκι στο ποτήρι και κλείστε με το δάχτυλο το πάνω άνοιγμα ώστε να μείνει λίγο νερό στο καλαμάκι. Περάστε το καλαμάκι στα χείλη του παιδιού υπό γωνία και αφήστε λίγο υγρό να περάσει στο στόμα. Αυτό γίνεται για να καταλάβει ότι το νερό περνά από το καλαμάκι. Ταυτόχρονα πείτε του να ρουφήξει.

#5. Μόλις συνηθίσει στην ιδέα ότι το νερό έρχεται από το καλαμάκι, δείξτε του πώς να κλείνει τα χείλη γύρω από το καλαμάκι

#6. Αφού μάθει να κλείνει τα χείλη γύρω από το καλαμάκι, επαναλάβετε την προηγούμενη διαδικασία αφήνοντας νερό στο στόμα του εφόσον έχει κλειστά τα χείλη και μόλις κάνει μία προσπάθεια να ρουφήξει.

#7. Επαναλάβετε και αυξήστε την ταχύτητα που αφήνετε το νερό (σε μικrές ποσότητες) για να προκαλέσετε επαναλαμβανόμενα ρουφήγματα. Περιμένετε να καταπιεί
 
#8. Αφού το συνηθίσει, μπορείτε να δοκιμάσετε μιλκσέικ ή σοκολάτα για να δυσκολέψετε το ρούφηγμα

Honey Bear

#9. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε παιδικούς χυμούς με τους οποίους το παιδί μπορεί πιέζοντας το κουτάκι να ελέγξει τη ροή του υγρού. Τα ίδια αποτελέσματα έχουν και τα μπουκάλια τύπου Honey Bear τα οποία μπορείτε να γεμίσετε με ό,τι θέλετε 

#10. ΜΗΝ χρησιμοποιείτε εντολές όπως "Κάνε φιλάκι" την ώρα το παιδί που προσπαθεί να πιει καθώς υπάρχει κίνδυνος να περάσουν τα υγρά στο λάρυγγα και να "πνιγεί". Εάν συμβεί, θα αρχίσει να βήχει έντονα. Μην πανικοβληθείτε, προσπαθήστε να το ηρεμήσετε και δοκιμάστε κάποια άλλη στιγμή.

#11. Κάνετε υπομονή, καθώς είναι πιθανό να μην πετύχει με την πρώτη φορά. Τα περισσότερα παιδιά αντί να ρουφούν από το καλαμάκι, φυσούν προς τα έξω. Μην εκνευρίζεστε και επιβραβεύστε το παιδί για κάθε προσπάθεια

photo by naztrida via flickr

Ευαγγελία Δ. Σούπη

Λογοθεραπεύτρια

Κομνηνών 39 και Χασιώτη

Ιωάννινα

evageliasoupi@gmail.com

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία για την κατάποση υγρών

1. K. Matsuo, J. Palmer. Anatomy and Physiology of Feeding and Swallowing: Normal and Abnormal. Physical Medicine and Rehabilitation Clinics of North America: 2008;(19)4, 691–707.
2. G. Chi-Fishman, B. Sonies: Motor Strategy in Rapid Sequential Swallowing. Journal of Speech, Language, and Hearing Research: 2000;(43) 1481-1492
3. S. Daniels, A. Foundas: Swallowing Physiology of Sequential Straw Drinking. Dysphagia: 2001; (16)3, 176-182
4.  C. Ertekin: Voluntary Versus Spontaneous Swallowing in Man (rev). Dysphagia: 2011; (26)2, 183-192 

Αναπνοή από το στόμα: Πιο ένοχη από ό,τι νομίζουμε

Η αναπνοή από την μύτη είναι η πρώτη επιλογή της φύσης, καθώς λειτουργεί ως φυσικός υγραντήρας και φίλτρο του αέρα που εισπνέουμε. Επίσης, είναι απόλυτα φυσιολογικό να αναπνέουμε από το στόμα. Η συστηματική και χρόνια όμως στοματική αναπνοή (mouth breathing/ oral breathing) είναι ένα κοινό εύρημα στα παιδιά που σχετίζεται με καταστάσεις στη γενικότερη υγεία και ανάπτυξη του ατόμου. Εάν δεν αντιμετωπιστεί, ακολουθεί το άτομο σε όλη τη διάρκεια της ζωής του προκαλώντας σειρά προβλημάτων.

Η στοματική αναπνοή είναι μία έξη που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε αλλεργική ρινίτιδα και σε υπερτροφικές αδενοειδείς εκβλαστήσεις (κρεατάκια), εκμύζηση δακτύλου και χρόνια ρινική συμφόρηση. Αυτές οι καταστάσεις δυσκολεύουν τη ρινική αναπνοή και οδηγούν τον οργανισμό αυτόματα στην αμέσως επόμενη επιλογή: την στοματική αναπνοή.

Γιατί όμως θεωρείται επιβαρυντικός παράγοντας για την ανάπτυξη και την υγεία του ατόμου;

Τα παιδιά που αναπνέουν συστηματικά και χρόνια από το στόμα μπορεί να αναπτύξουν σκελετικές και μυικές αλλαγές στο πρόσωπο:

• μακρύ και στενό πρόσωπο
• μακρύ και στενό στόμα
• στενή γνάθο (σαγόνι και πηγούνι)
• στενή και ψηλή υπερώα
• ανώμαλη οδοντική σύγκλειση
• ουλώδες χαμόγελο (gummy smile)
• λανθασμένη θέση της γλώσσας (ώθηση της γλώσσας "tongue thrust")
• στενό και αδύναμο άνω χείλος
• "σαρκώδες" κάτω χείλος
• στενή ή πεπλατυσμένη μύτη με μικρούς και μη ανεπτυγμένους επαρκώς ρώθωνες

Επιπλέον, επηρεάζεται η φυσιολογία του σώματος και πολύ συχνα παρατηρούνται πονοκέφαλοι, ουλίτιδα, άσχημη αναπνοή και τερηδόνα, συχνά κρυώματα και ενοχλήσεις στον λαιμό, προβλήματα πέψης, κακός ύπνος και χρόνια κούραση. Η στάση του σώματος αλλάζει καθώς ο οργανισμός πασχίζει να ανοίξει τον αεραγωγό με αποτέλεσμα το κεφάλι να γέρνει μπροστά και να κυρτώνουν οι ώμοι. 

 

Η ανατομία και η λειτουργικότητα του στόματος επηρεάζεται επίσης προκαλώντας ανώμαλη σύγκλειση των δοντιών που είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί ορθοδοντικά καθώς τα χείλη και η γλώσσα αντισταθμίζουν τη θεραπεία με τη θέση ανάπαυσής τους, ο χρόνος θεραπείας είναι μεγαλύτερος και υπάρχει μεγάλος κίνδυνος παλινδρόμησης μετά το πέρας της θεραπείας.

Ακούγεται παράδοξο κι όμως η αναπνοή από το στόμα δεν μας προσφέρει περισσότερο οξυγόνο καθώς πολύ λιγότερο απορροφάται από το αίμα. Ο οργανισμός πασχίζει να αντισταθμίσει αυτές τις συνθήκες και να λειτουργήσει. Έτσι τα προβλήματα στον ύπνο είναι πολύ κοινά κάτι που συνεπώς επηρεάζει την ανάπτυξη και τη σχολική επίδοση των παιδιών, γι'αυτό και η στοματική αναπνοή έχει σχετιστεί και με τη διάσπαση προσοχής-υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ/ ADHD) και τις μαθησιακές δυσκολίες. Στους ενήλικες η περιορισμένη συγκέντρωση οξυγόνου στο αίμα σχετίζεται με υψηλή πίεση, καρδιαγγειακά προβλήματα, υπνική άπνοια. 

Η λύση δεν είναι απλά να θυμάσαι να κλείνεις το στόμα - δυστυχώς δεν είναι τόσο εύκολο. Οι μύες του προσώπου και του στόματος είναι προγραμματισμένοι και "εθισμένοι" να λειτουργούν ώστε να γίνεται η αναπνοή από το στόμα και το σώμα δεν γνωρίζει πώς να αναπνέει σωστά. Έτσι οι μύες πρέπει να εκπαιδευτούν ξανά ώστε να λειτουργούν σωστά. Μετά από τη θεραπεία ή αντιμετώπιση του βασικού αιτίου (αλλεργία, κρεατάκια κλπ.) συστήνεται μία μυολειτουργική εξέταση του στοματοπροσωπικού συστήματος από έμπειρο λογοθεραπευτή για να εντοπίσει τις αλλαγές στη λειτουργικότητα των μυών και τις αναπνευστικές συνήθειες. Η θεραπεία αποτελείται από ασκήσεις που προγραμματίζονται εξατομικευμένα και απαιτεί την άμεση συνεργασία και εμπλοκή του ατόμου. Μπορεί να συνδυαστεί με την ορθοδοντική θεραπεία παράλληλα, πάντα σε συνεννόηση με τον ειδικό ορθοδοντικό. Είναι πολύ σημαντικό, εφόσον εντοπιστεί η συστηματική στοματική αναπνοή (συνήθως από ΩΡΛ), να ξεκινήσει άμεσα η μυολειτουργική θεραπεία ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος εμφάνισης των προβλημάτων στη σχολική επίδοση και στη γενικότερη υγεία του παιδιού.

Βιβλιογραφία

1. Abreu et al. Etiology, clinical manifestations and concurrent findings in mouth-breathing children. Jornal de Pediatria (Rio J), 2008;84(6):529-535.
2. J. L. Paul, Ram S. Nanda. Effect of Mouth Breathing on Dental Occlusion. The Angle Orthodontist: 1973;43(2):201-206.
3. Jefferson Y. Mouth breathing: adverse effects on facial growth, health, academics, and behavior. Gen Dent. 2010;58:18–25. quiz 26-27, 79-80.
4.  D. Schievano,R. M. P. Rontani, F. Bérzin. Influence of myofunctional therapy on the perioral muscles. Clinical and electromyographic evaluations. Journal of Oral Rehabilitation, 1999;26(7):564–569.
5. Vera C., Conde G., Wajnsztejn R.,Nemr K. Learning disabilities and mouth breathing in subjects with attention deficit hyperactivity disorder diagnosis. Rev. CEFAC, 2006;8(4):441-455.
6. A. Brawley, B. Silverman, S. Kearney, D.Guanzon, M.Owens, H.Bennett, A.Schneider, Allergic rhinitis in children with attention-deficit/hyperactivity disorder. Ann Allergy Asthma Immunol. 2004 Jun;92(6):663-7.

Ευαγγελία Δ. Σούπη

Λογοθεραπεύτρια

Κομνηνών 39 και Χασιώτη

Ιωάννινα

evageliasoupi@gmail.com