27 Νοε 2017

Υπερλειτουργική δυσφωνία σε παιδιά σχολικής ηλικίας


Η ανθρώπινη φωνή αποτελεί το σημαντικότερο μέσο επικοινωνίας: εκφράζει αναμφίβολα τα συναισθήματα μας και δίνει το στίγμα της προσωπικότητας μας. Η ομιλία είναι μια επιμέρους λειτουργία της ευρύτερης δεξιότητας της επικοινωνίας και κινητήρια δύναμη της είναι η φωνή. Γι’ αυτό είναι σημαντικό λοιπόν, από μικρή κιόλας ηλικία να μάθουμε να φροντίζουμε το πολύτιμο αγαθό μας, την φωνή μας.

Το φωνητικό σύστημα του ανθρώπου, αυτό δηλαδή χάρη στο οποίο έχουμε φωνή και συνεπώς ομιλία, αποτελείται από το αναπνευστικό σύστημα, το λαρυγγικό, όπου παράγεται ο ήχος και το σύστημα αντηχείων. Μιλώντας για ανατομία, υπάρχουν κάποιες βασικές ανατομικές διαφορές στα παιδιά. Ειδικότερα, ο λάρυγγας στα παιδιά εμφανίζεται πιο ευλύγιστος με πιο ελαστικούς χόνδρους και με χαμηλό ποσοστό νευρομϋικού συντονισμού. Είναι μικρός, υψηλότερα στον λαιμό απ’ ότι θα είναι σε κάθε άλλη στιγμή της ζωής του και με βραχείες φωνητικές χορδές.

Τι είναι η υπερλειτουργική δυσφωνία;

Ο όρος δυσφωνία υποδηλώνει στιγμιαία ή διαρκή διαταραχή της φωνητικής λειτουργίας που γίνεται αντιληπτή τόσο από το ίδιο το άτομο, όσο και από το περιβάλλον του και συνίσταται στην μεταβολή των χαρακτηριστικών της φωνής, με σειρά συχνότητας την χροιά, την ένταση και το ύψος. Η παιδική υπερλειτουργική δυσφωνία χαρακτηρίζεται από έντονη συμπεριφορά φωνητικού «ζορίσματος», συνοδευόμενη από μεταβολή της χροιάς της φωνής που γίνεται βαριά και βραχνή. Την αποκτούν συχνότερα αγόρια ηλικίας 6 ετών, το διάστημα δηλαδή που τα παιδιά ξεκινούν το σχολείο.

Τι θα παρατηρήσω στο παιδί μου;

Ο υπερλειτουργικός τύπος δυσφωνίας χαρακτηρίζεται από μεταβολές στη λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος, του λάρυγγα και της συμπεριφοράς και στάσης του σώματος. Το παιδί πιθανόν να δείχνει ότι χρειάζεται περισσότερη δύναμη για να προφέρει τις λέξεις. Μπορεί, επίσης, να σας παραπονεθεί για πόνο στον λαιμό, στο πρόσωπο ή πολλές φορές σε όλο το σώμα. Το κυριότερο σύμπτωμα που θα παρατηρήσετε είναι η βραχνάδα του παιδιού, που αλλιώς μπορεί κάποιος να χαρακτηρίσει «τραχιά» ή «άγρια φωνή». Το παιδί μπορεί να αναφέρει ότι δεν είναι εύκολο να μιλήσει, ότι ξεμένει από αέρα ενώ προσπαθεί να ολοκληρώσει την πρόταση του ή ότι δύσκολα ακούγεται στους άλλους σε περιβάλλον με θόρυβο. Ακόμη, το παιδί μπορεί να παραπονεθεί ότι νιώθει κουρασμένο μετά από συνεχόμενη ομιλία και ότι πρέπει να καταβάλει προσπάθεια ή να μιλάει ψιθυριστά και να νιώθει ξηρότητα και ερεθισμό στον λαιμό.

Πού πρέπει να απευθυνθώ;


Προκειμένου να γίνει μια σωστή διάγνωση πριν την έναρξη κάποιου θεραπευτικού προγράμματος, χρειάζεται αξιολόγηση από διεπιστημονική ομάδα που θα συμπεριλαμβάνει ωτορινολαρυγγολόγο, λογοθεραπευτή, φωνίατρο και παιδίατρο. Αρχικά, ο παιδίατρος μπορεί να είναι ο πρώτος που θα παρατηρήσει την δυσκολία του παιδιού. Ο ωτορινολαρυγγολόγος θα διαγνώσει πιθανή ιατρική παθολογία του λάρυγγα και θα παραπέμψει το παιδί σε κάποιον λογοθεραπευτή. Έπειτα, ο λογοθεραπευτής είναι ο αρμόδιος για την αναγνώριση των αιτιολογικών παραγόντων της δυσκολίας στη φωνή του παιδιού και την βελτίωση της φωνητικής λειτουργίας, καθώς και για την εγκατάσταση κατάλληλων φωνητικών συμπεριφορών μέσω διάφορων θεραπευτικών μεθόδων. Τα βασικά στοιχεία της θεραπείας περιλαμβάνουν εκπαίδευση του παιδιού και τροποποίηση της χρήσης της φωνής του. Χρησιμοποιούνται τεχνικές χαλάρωσης, αναπνοής και φωνητικές τεχνικές μέσα από ασκήσεις ειδικά προσαρμοσμένες στα παιδιά.


 
Ντούμα Μαρία
Ασκούμενη λογοθεραπεύτρια
ntouma.m.slt@hotmail.com


photo: CC0 Creative Commons via Pixabay
 

Βιβλιογραφία
  1. Εξαρχάκος Γ., (2001). Φυσιοπαθολογία της φωνής. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
  2. Κατσάνης Δ., (2008). Ανθρώπινη φωνή, ομιλία και τραγούδι. Αθήνα: Εκδόσεις Ομήγυρις
  3. Andrews L.M., Summers C.A. (2002). Voice treatment for children and adolescents. Canada: Thomson Learning
  4. Boone R.D. et. al. (2013). The Voice and Voice Therapy. Pub: Pearson 9th ed.
  5. Colton H.R. et. al. (2015). Κατανοώντας τις διαταραχές φώνησης. Αθήνα: Εκδόσεις GOTSIS

30 Οκτ 2017

Συνέντευξη με μία Λογοθεραπεύτρια: Η Κατερίνα Δρακουλάκη Απαντά για την Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή


Τι είναι η Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή; Έχει σχέση με την Ειδική Γλωσσική Διαταραχή;

*Η Αναπτυξιακή Γλωσσική διαταραχή (ΑΓΔ) είναι μια διαταραχή που εμφανίζεται κατά την παιδική ηλικία, εξ ου και το επίθετο αναπτυξιακή, η οποία έχει κατά κύριο λόγο ελλείμματα γλωσσικής φύσης. Έρχεται να αντικαταστήσει τον όρο Ειδική Γλωσσική Διαταραχή ο οποίος εισήχθη από τους ερευνητές και ποτέ δεν χρησιμοποιήθηκε από διαγνωστικά εργαλεία.
Ο προηγούμενος όρος έχει αποτελέσει πεδίο διαφωνιών μεταξύ των διάφορων επαγγελματιών και θεωρείται ότι δεν περιγράφει αποτελεσματικά τη διαταραχή.


Ποιος μπορεί να κάνει τη διάγνωση;

*Αν και πολλοί επαγγελματίες ασχολούνται με τις αναπτυξιακές διαταραχές, οι λογοθεραπευτές έχουν τα αξιολογητικά εργαλεία ώστε να κάνουν μια διάγνωση ΑΓΔ. Επιπλέον, για να αποκλειστούν άλλα διαγνωστικά κριτήρια χρειάζεται μια διεπιστημονική επιτροπή. Εντούτοις στην Ελληνική πραγματικότητα την διάγνωση κάνουν παιδοψυχίατροι ή/και αναπτυξιολόγοι.

Η ΑΓΔ αφορά μόνο τα παιδιά;

*Η ΑΓΔ είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή, δηλαδή εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης. Όπως και οι υπόλοιπες αναπτυξιακές διαταραχές, η ΑΓΔ μπορεί να αντιμετωπιστεί από τους κατάλληλους θεραπευτές, κάποιες δυσκολίες όμως παραμένουν. Η φύση αυτών των δυσκολιών αλλάζει με τα χρόνια. Η μαρτυρία της Sophie, μιας ενήλικα με ΑΓΔ είναι αυτή:

Sophie, 37 ετών: ‘Διαγνώσθηκα με ΑΓΔ όταν ήμουν μικρή. Οι γονείς μου ήταν πολύ υποστηρικτικοί και το σχολείο μου παρείχε εξειδικευμένη εκπαίδευση και υποστήριξη από λογοθεραπευτές, επομένως μπόρεσα να επιτύχω σε περισσότερα πράγματα απ’ ό,τι περίμενα ποτέ. [Όμως,] είναι πάντα παρόν στη ζωή μου και μερικές φορές πρέπει να βρω στρατηγικές για να τα βγάζω πέρα. Εύχομαι να μπορούσα να κάνω τα πράγματα που κάνουν οι άλλοι και να καταλαβαίνω και να θυμάμαι πράγματα από την πρώτη φορά που τα ακούω. [Το να έχω ΑΓΔ] με επηρεάζει ψυχολογικά. Μου προκαλεί άγχος και χαμηλή αυτό-εκτίμηση’.1

Πού οφείλεται η Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή;
*Τα αίτια εμφάνισης της ΑΓΔ είναι πολυπαραγοντικά και δυστυχώς ακόμη όχι ξεκάθαρα. Σε αντίθεση με άλλες αναπτυξιακές διαταραχές στις οποίες μπορεί να εντοπιστεί γονιδιακά η αιτία, οι ερευνητές μέχρι τώρα δεν έχουν καταφέρει να εντοπίσουν με ακρίβεια τα νευροβιολογικά ή γονιδιακά αίτια. Από την κλινική εμπειρία, οι γονείς έχουν μεγάλο άγχος να ξέρουν εάν αυτοί έχουν συμβάλει στις δυσκολίες του παιδιού τους. Είναι απολύτως κατανοητό το άγχος. Εντούτοις το πιο σημαντικό είναι οι γονείς να είναι υποστηρικτικοί και να συνεργάζονται με τους θεραπευτές.

Η Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή έχει σχέση με τον αυτισμό;

*Η ΑΓΔ έχει σχέση με τον αυτισμό με την έννοια ότι είναι και οι δύο αναπτυξιακές διαταραχές. Όμως είναι δύο διαφορετικές διαταραχές με διαφορετικές δυσκολίες και διαφορετικά διαγνωστικά κριτήρια. Οι διαταραχές αυτιστικού φάσματος μπορούν να εμφανίζονται με μια γλωσσική διαταραχή, δεν πρόκειται όμως για ΑΓΔ.
 
Πώς επηρεάζει η ΑΓΔ ένα δίγλωσσο παιδί;

*Τα δίγλωσσα παιδιά έχουν τις ίδιες πιθανότητες να αναπτύξουν ΑΓΔ με τα μονόγλωσσα παιδιά, δηλαδή η διγλωσσία δεν αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης ΑΓΔ. Τα δίγλωσσα παιδιά με ΑΓΔ έχουν παρόμοιες δυσκολίες σε όλα τα επίπεδα του λόγου όπως και τα μονόγλωσσα παιδιά (λεξιλόγιο, μορφολογία, σύνταξη) και αυτές οι δυσκολίες εμφανίζονται σε όλες τις γλώσσες τις οποίες κατακτούν τα παιδιά. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να γίνεται ενδελεχής αξιολόγηση σε όλες τις γλώσσες που κατακτά το παιδί. Για περισσότερες πληροφορίες και βιβλιογραφικές αναφορές μπορείτε να δείτε εδώ.


Η αντιμετώπιση είναι απαραίτητη ή θα το ξεπεράσει μεγαλώνοντας; Αν γίνει πρώιμη παρέμβαση θα έχει προβλήματα στο σχολείο;

*Τα παιδιά με ΑΓΔ είναι παιδιά τα οποία δεν μπορούν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους χωρίς εξειδικευμένη παρέμβαση. Είναι μάλιστα ένα από τα χαρακτηριστικά της διαταραχής, όπως φαίνεται και από το πληροφοριακό υλικό που δίνει το Royal College of Speech and Language Therapists:


Όσο πιο νωρίς εντοπιστούν οι δυσκολίες τόσο καλύτερες είναι οι πιθανότητες επίλυσης των δυσκολιών. Εντούτοις, οι έρευνες αποτελεσματικότητας της θεραπείας μέχρι τώρα παρατηρούν ότι ανάλογα με τις δυσκολίες του παιδιού (π.χ. περισσότερο εκφραστικές δυσκολίες παρά προσληπτικές), το ποσοστό αποτελεσματικότητας της θεραπείας αλλάζει 2.
Πρέπει οι γονείς να θυμούνται ότι οι δυσκολίες των παιδιών αλλάζουν όσο τα παιδιά μεγαλώνουν και ότι οι θεραπευτικές τους ανάγκες θα αλλάξουν επίσης.
Σχετικά με τα προβλήματα στο σχολείο, υπάρχει συνεμφάνιση με μαθησιακές δυσκολίες, και αυτό είναι λογικό γιατί εάν υπάρχουν δυσκολίες στον προφορικό λόγο τότε είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν και στον γραπτό. Επίσης, από την κλινική εμπειρία, πολλές φορές οι δυσκολίες προφορικού λόγου (η παρουσία της ΑΓΔ δηλαδή) παραμένουν απαρατήρητες ή δεν κρίνονται τόσο σημαντικές μέχρι το παιδί να πάει σχολείο και να έχει και μαθησιακές δυσκολίες. Η πρώιμη παρέμβαση δεν εγγυάται την μη εμφάνιση μαθησιακών δυσκολιών, όμως πρέπει να θυμόμαστε ότι οι ανάγκες των παιδιών για υποστήριξη θα αλλάζουν καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν.

1 Για να μάθετε περισσότερα για την καμπάνια, να ακούσετε ιστορίες ατόμων με ΑΓΔ ή των ακαδημαϊκών πίσω από το ‘Raising Awareness of Developmental Language Disorder’ μπορείτε να επισκεφθείτε το www.youtube.com/RADLD.
2 BOYLE, J., MCCARTNEY, E., O’HARE, A. and LAW, J. (2010), Intervention for mixed receptive–expressive language impairment: a review. Developmental Medicine & Child Neurology, 52: 994–999. doi:10.1111/j.1469-8749.2010.03750.x

Κατερίνα Δρακουλάκη σπούδασε Γλωσσολογία στο τμήμα Φιλολογίας του ΕΚΠΑ και συνέχισε τις σπουδές της στη Λογοθεραπεία στο Queen Margaret University στο Εδιμβούργο. Παράλληλα ολοκλήρωσε και τις σπουδές της στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών με πτυχίο Πιάνου. Ενώ δουλεύει ως λογοθεραπεύτρια, είναι υποψήφια διδάκτορας στον τομέα Γλωσσολογίας του τμήματος Φιλολογίας του ΕΚΠΑ. Είναι μέλος του Royal College of Speech and Language Therapists και είναι εγγεγραμμένη στο Health and Care Professions Council.

Στοιχεία επικοινωνίας:
Twitter: @KDrakoulaki
Για το Ιστολόγιο Λογο...θεραπεία!
Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com