16 Μαρ 2012

Δυσλεξία και Γυμνάσιο: Τι γίνεται με τα φιλολογικά μαθήματα;


 
Το μεγαλύτερο πρόβλημα των δυσλεξικών παιδιών, κυρίως όταν φτάσουν στο γυμνάσιο και το λύκειο, εντοπίζεται στα θεωρητικά μαθήματα (αρχαία, γλώσσσα, θρησκευτικά, ιστορία κ.α.) και αυτό κυρίως γιατί απαιτούν απομνημόνευση!

Συγκεκριμένα, τα μαθήματα αυτά απαιτούν αποστήθιση ονομάτων, ημερομηνιών, γεγονότων και εννοιών που ενα δυσλεξικό παιδί δυσκολεύεται να συγκρατήσει. Επίσης, η μεγαλύτερη δυσκολία αφορά το μάθημα της γλώσσας, κυρίως δε το κομμάτι της έκθεσης, διότι τα παιδιά αυτά δυσκολεύονται να μεταφέρουν τις σκέψεις τους στο χαρτί.

Εάν οι γονείς δεν διαθέτουν μια επίσημη διαγνωστική εκτίμηση, που θα επιτρέψει την απαλλαγή τους από τις γραπτές εξετάσεις, τα παιδιά με Δυσλεξία υπόκεινται στο ίδιο καθεστώς εξετάσεων με τους υπόλοιπους συμμαθητές τους, παρά την εγγενή διαφορετικότητά τους από αυτούς.

Συνήθως χρειάζονται μια επιπλέον βοήθεια από ειδικό λογοθεραπευτή και από κάποιον εκπαιδευτικό ως πρόσθετη διδακτική στήριξη.

Παρακάτω παρουσιάζεται ένας ενδεικτικός

ΟΔΗΓΟΣ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ:

1) Εμπλέκομαι με το υλικό μου. Παίρνω το μάθημα της ημέρας και το διαβάζω μια φορά.

2) Υπογραμμίζω τα βασικά σημεία(χρονολογίες,ονόματα,γεγονότα, αίτια, αποτελέσματα και συνέπειες κ.τ.λ.).

3) Κατασκευάζω πίνακες, διαγράμματα, συνοψίζω τα πιο σημαντικά που πρέπει να μάθω.

4) Προσπαθώ να κάνω ερωτήσεις στον εαυτό μου και απαντώ είτε φωναχτά, είτε γραπτά σε αυτές.

5) Επαναλαμβάνω όσα έμαθα για έλεγχο και εμπέδωση

6) Ξεκινώ από την αρχή του κειμένου και προσπαθώ να απαντήσω στις ερωτήσεις που έθεσα. Όπου δυσκολεύομαι καταφεύγω στο βιβλίο, τα διαγράμματα και τους πίνακες που έχω κατασκευάσει, ώσπου να μπορώ να θυμηθώ χωρίς να χρειάζεται να τα δω.


Δήμητρα Βαρελά
Φιλόλογος
vareladimitra87@gmail.com

 

14 Μαρ 2012

Παίζοντας με τα γράμματα και τους ήχους... βοηθούμε την Ανάγνωση!


  Όσοι έχετε βοηθήσει κάποιο παιδί πρώτης σχολικής ηλικίας με το καθημερινό του διάβασμα για το σχολείο ξέρετε πολύ καλά πόσο δύσκολο είναι να δώσετε κίνητρο στο παιδί για να διαβάσει. Λέξεις όπως "βαριέμαι", "κουράστηκα", "δεν τα καταλαβαίνω" επαναλαμβάνονται συνεχώς και δεν θα μπορούσαν να έχουν πιο κυριολεκτική σημασία για το παιδί. Πόσο μάλλον όταν ο μαθητής δυσκολεύεται σε κάποιον τομέα και δεν μπορεί να προχωρήσει με την ταχύτητα που απαιτείται. 

Ίσως έχετε παρατηρήσει ότι το παιδί δυσκολεύεται να ξεχωρίσει μεταξύ τους κάποιους φθόγγους σε οπτικό ή/και σε ακουστικό επίπεδο. Αυτό παρατηρείται πολύ συχνά στα παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας, ακόμη και πέρα από τα πλαίσια κάποιας τυπικής μαθησιακής δυσκολίας. Το παιδί δυσκολεύεται να συνδέσει τον ήχο με το γράμμα, να διακρίνει συγκεκριμένους ήχους μέσα στις λέξεις και να χρησιμοποιήσει τους φθόγγους για να γράψει λέξεις. Σε αυτή την περίπτωση μιλούμε για δυσκολίες φωνολογικής ενημερότητας. Η φωνολογική ενημερότητα αναφέρεται στη συνειδητοποίηση της φωνολογικής δομής, ή της δομής των ήχων των ομιλούμενων λέξεων. Η απόκτηση φωνολογικής ενημερότητας είναι σημαντική διότι αποτελεί τη βάση για το συλλαβισμό και τη δεξιότητα αναγνώρισης των λέξεων. Επίσης δίνει τη δυνατότητα πρόβλεψης της  αναγνωστικής δεξιότητας του παιδιού κατά τη διάρκεια των δυο πρώτων χρόνων της εκπαίδευσης του.

Για παράδειγμα, εάν το παιδί δεν κατακτήσει πλήρως τον ήχο και το γράφημα του τ (να αντιληφθεί τον ήχο, το γράφημα, τη σχέση τους και τη χρήση του) δεν μπορούμε να απαιτήσουμε να περάσει στη σύνθεση συμπλεγμάτων που το περιέχουν, όπως τρ, πτ, στ, ντ κλπ. Κατ' επέκταση, θα δυσκολευτεί στην ανάγνωση, στη γραφή καθ' υπαγόρευση, στην αυθόρμητη γραφή.
Πολύ συχνά συναντούμε παιδιά με δυσκολία να ξεχωρίσουν συγκεκριμένα τα β, φ, δ, θ είτε και τα τέσσερα, είτε ανα δύο μεταξύ τους. Αυτό συμβαίνει γιατί:
  • ως προς τον τρόπο άρθρωσης είναι όλα τριβόμενα
  • β και δ είναι τριβόμενα και ηχηρά
  • φ και θ είναι τριβόμενα άηχα
  • β και φ έχουν τον ίδιο τόπο άρθρωσης-είναι χειλοδοντικά (δαγκώστε τα χείλη σας και φυσήξτε!)
  • δ και θ έχουν επίσης τον ίδιο τόπο άρθρωσης-είναι μεσοδοντικά (δαγκώστε ελαφρά τη γλώσσα και φυσήξτε!)
  • β και θ μοιάζουν οπτικά
Πώς μπορούμε όμως να βοηθήσουμε στην ανάπτυξη της φωνολογικής ενημερότητας του παιδιού χωρίς να το φορτώσουμε με περισσότερη δουλειά;

Η διαρκής αναζήτηση ευχάριστων δραστηριοτήτων που θα απομακρύνουν το παιδί από το θρανίο και το τυπικό διάβασμα, χωρίς όμως να χρονοτριβούμε και να περιορίσουμε τους στόχους μας, με οδήγησε στην παρακάτω απλή ιδέα, που θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας:

Αφού πλησιάζει το Πάσχα παίζουμε το παιχνίδι
 
"Τα κρυμμένα αυγά"

Χρησιμοποιούμε:
  • πλαστικά αυγά με δυνατότητα γεμίσματος
  • χαρτιά/ κάρτες με συλλαβές ή γράμματα
  • ένα καλάθι/ μπωλ/ σακούλα
  • μία κόλλα χαρτί
  • ένα στυλό
Και ακολουθούμε τα παρακάτω βήματα: 


Βήμα 1ο: Γεμίζουμε τα αυγά με τα χαρτιά, ένα στο καθένα... 



(a)

 Βήμα 2ο: Κρύβουμε τα αυγά στον χώρο πριν μπει μέσα το παιδί (a)



(b)

(c)

 Βήμα 3ο:  Το παιδί ψάχνει όλον τον χώρο (b) (c)



(d)

 Bήμα 4ο: Μαζεύει τα αυγά στο καλάθι/ μπωλ/ σακούλα και τα φέρνει στο τραπέζι... (d)




(e)

 Bήμα 5ο: Εκεί τα ανοίγουμε και ανακαλύπτουμε τι έχουν μέσα... (e)

 Tip!
 *Μπορείτε να προσθέσετε κι ένα επιπλέον
αυγό με ένα αυτοκόλλητο ή σοκολατάκι ή
 άλλη έκπληξη για να γίνει πιο ενδιαφέρον
 και να δώσετε κίνητρο*



(f)

 Βήμα 6ο: Αφού βγάλουμε τα χαρτάκια, ταξινομούμε τα γράμματα/ συλλαβές και κάνουμε συνδυασμούς... (f)




(g)

 Bήμα 7ο: Παίζουμε και διαβάζουμε, φτιάχνουμε και χαλούμε συλλαβές, βλέπουμε ποια μοιάζουν μεταξύ τους, τους αλλάζουμε θέση... (g)

 Tip!
 *Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε χαρτιά ή 
γράμματα με διαφορετικά χρώματα για
 περισσότερη βοήθεια και ενίσχυση του 
οπτικου ερεθίσματος*



(h)

Βήμα 8ο: στη συνέχεια φτιάχνουμε μία "γραμματόσουπα" ή "συλλαβόσουπα" και την ανακατεύουμε καλά... (h)

  


(i)

Βήμα 9ο: τέλος, εμείς διαβάζουμε τυχαίες συλλαβές/ γράμματα και το παιδί γράφει αυτό που ακούει... (i)
  
Tip!
 *Αυτό γίνεται σε ακουστικό επίπεδο.
Εάν θέλουμε να ενισχύσουμε την ανάγνωση,
του δείχνουμε το χαρτί στιγμιαία και
αφήνουμε να το διαβάσει και να το γράψει*



(j)

Βήμα 10ο:  Voilà! Το αποτέλεσμα! Το παιδί, αφού γράψει τις συλλαβές/ γράμματα, τα ξαναδιαβάζει όλα μαζί καθώς η επανάληψη είναι η μήτηρ πάσης μαθήσεως! (j)


Το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι αρκετά προχωρημένο αφού περιλαμβάνει και τα τέσσερα γράμματα-στόχους. Φυσικά, μπορεί η άσκηση να προσαρμοστεί στις ανάγκες του παιδιού, παρακάμπτοντας βήματα.

Η διαδικασία διαρκεί περίπου 20 λεπτά, είναι αρκετά αποτελεσματική και δίνει την δυνατότητα επανάληψης. Επίσης, δεν είναι απαραίτητο να εφαρμοστεί σε θεραπευτικό πλαίσιο αποκλειστικά αλλά και στο σπίτι από τους γονείς. 
Καλή διασκέδαση, λοιπόν!


Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
 

Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

13 Μαρ 2012

Ψαρεύοντας...την καταληκτική ορθογραφία!


Για να μάθει ορθογραφία ένα παιδί που έχει Δυσλεξία ή άλλου είδους Μαθησιακές δυσκολίες, θα πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να μοιάζει με παιχνίδι.

Συγκεκριμένα θα μιλήσουμε για τα Ουσιαστικά. Χωρίζονται σε ΑΡΣΕΝΙΚΑ-ΘΗΛΥΚΑ- ΟΥΔΕΤΕΡΑ.

1) Γράψτε σε χαρτάκια τις καταλήξεις που περιλαμβάνει η κάθε κατηγορία (π.χ. τα Αρσενικά τελειώνουν σε -ης -ος -ες -ωνας -ίτης -ιώτης κτλ...)

2) Περάστε σε κάθε χαρτάκι ένα συνδετήρα και ρίξτε τα σ´ένα μικρό κουτί.

3) Φτιάξτε ένα καλάμι ψαρέματος με ένα ξυλακί όπου θα κρέμεται μια κλωστή κι ένα μαγνητάκι.

Κάθε φόρα το παιδί θα ψαρεύει μια κατάληξη και θα αφιερώνετε σ´αυτήν όλη τη συνεδρία. 
Π.χ. "ψαρεύει" το χαρτάκι που γράφει -ης και του λέτε: "Σήμερα θα μάθουμε αρσενικά ουσιαστικά που τελειώνουν σε -ης". Έπειτα ζητάτε να γράψει στο τετράδιο όσα περισσότερα μπορεί να σκεφτεί (φούρναρης, χορευτής, γυμναστής κ.ο.κ). Με λίγη φαντασία και φυσικά με βάση τους Γραμματικούς κανόνες (δλδ όλα τα αρσενικά που τελειώνουν σε -ης γράφονται πάντα με ητα) μπορείτε να σκεφτείτε ασκήσεις και δραστηριότητες με στόχο το παιδί να μάθει την ορθογραφία και να την χρησιμοποιεί αυθόρμητα στο γραπτό λόγο.

Παρατήρηση: Στο κουτί βάζετε καταλήξεις ενός γένους κάθε φορά. Δεν προχωράμε στα Θηλυκά ή στα Ουδέτερα εάν δεν έχει μάθει όλες τις καταλήξεις των Αρσενικών.


Παρόμοιες δραστηριότητες μπορείτε να βρείτε στο βιβλίο του Κ.Α. Δαραή "Ανάγνωση, γραφή και άτομα με σύνδρομο Down", εκδόσεις University Studio Press


 Ειρήνη Γιαμούκη
Λογοθεραπεύτρια
Επικοινωνία: ini_thess@hotmail.com 
Twitter.com/@eirinigi

11 Μαρ 2012

Απραξία, Δυσαρθρία ή Φωνολογική Διαταραχή;




Η αναπτυξιακή λεκτική δυσπραξία, η δυσαρθρία και η φωνολογική διαταραχή είναι διαταραχές της ομιλίας που απαντώνται συνήθως στην παιδική ηλικία. Η διαφοροδιάγνωσή τους είναι συνήθως το πρώτο βήμα όπου παρουσιάζεται ένα πρόβλημα ομιλίας. 
Εάν παρατηρήσετε κάποια από τα παρακάτω χαρακτηριστικά, συμβουλευτείτε ένα ειδικό λογοθεραπευτή για την πλήρη και ακριβή διαφοροδιάγνωση καθώς και για άμεση παρέμβαση.


Καμία αδυναμία, έλλειψη συντονισμού ή παράλυση του μυικού συστήματος της ομιλίας

Περιορισμένη δύναμη και συντονισμός του μυικού συστήματος της ομιλίας που οδηγεί σε ανακριβή παραγωγή ομιλίας και αλλοιώσεις

Καμία αδυναμία, έλλειψη συντονισμού ή παράλυση του μυικού συστήματος της ομιλίας

Καμία δυσκολία στον ακούσιο μηχανισμό κινητικού ελέγχου για μάσηση, κατάποση κλπ., εκτός εάν συνυπάρχει στοματική απραξία

Δυσκολία στον ακούσιο μηχανισμό κινητικού ελέγχου για μάσηση, κατάποση κλπ., εξαιτίς της μυικής αδυναμίας και της έλλειψης συντονισμού

Καμία δυσκολία στον ακούσιο μηχανισμό κινητικού ελέγχου για μάσηση και κατάποση


Ασυνέπειες στην άρθρωση-η ίδια λέξη μπορεί να παραχθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους

Η άρθρωση μπορεί να παρουσιάζεται εμφανώς "διαφορετική" εξαιτίας των ασυνεπειών, αλλά με σταθερά γενικά λάθη

Σταθερά λάθη στην άρθρωση που συχνά μπορούν να κατηγοριοποιηθούν (πρόσθια, τριβόμενα κλπ)

Τα λάθη που παρατηρούνται μπορεί να είναι αντικαταστάσεις, παραλείψεις, προσθέσεις και επαναλήψεις, συχνές απλοποιήσεις λεξικών μορφών. Τάση για παραλήψεις στην αρχική θέση.

Γενικά τα λάθη που παρατηρούνται είναι αλλοιώσεις

Τα λάθη που παρατηρούνται μπορεί να είναι αντικαταστάσεις, παραλήψεις, αλλοιώσεις κλπ. Παραλήψεις σε τελική θέση συχνότερα από αρχική θέση. Παραμορφώσεις φωνηέντων, όχι τόσο συχνές

Τα λάθη αυξάνονται ανάλογα με το μέγεθος της λέξης/ φράσης

Μπορεί να λιγότερο ακριβής στην αυθόρμητη ομιλία παρά σε μεμονωμένες λέξεις

Τα λάθη είναι γενικά σταθερά καθώς το μέγεθος των λέξεων/ φράσεων αυξάνεται

Μετά από προετοιμασία, η αυθόρμητη ομιλία παράγεται εύκολα, η πραγματικά αυθόρμητη ομιλία όμως είναι αρκετά δύσκολη


Καμία διαφορά στον τρόπο που παράγεται η ομιλία ανάλογα με την περίπτωση

Καμία διαφορά στον τρόπο που παράγεται η ομιλία ανάλογα με την περίπτωση

Οι δεξιότητες γλωσσικής αντίληψης είναι συνήθως πολύ καλύτερες από τις δεξιόητες έκφρασης

Τυπικά, δεν υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ αντιληπτικών και εκφραστικών δεξιοτήτων

Μερικές φορές υπάρχουν διαφορές μεταξύ αντιληπτικών και εκφραστικών δεξιοτήτων

Ο ρυθμός και ο τόνος της ομιλίας διαταράσσονται, ενώ μπορεί να σημειωθεί προσπάθεια τοποθέτησης

Ο ρυθμός και ο τόνος της ομιλίας διαταράσσονται ανάλογα με τον τύπο της δυσαρθρίας (σπαστική, χαλαρή κλπ)

Τυπικά, δεν παρουσιάζεται διαταραχή του ρυθμου ή του τόνου

Γενικά καλός έλεγχος του ύψους και της έντασης, ίσως με περιορισμένο εύρος κατά την ομιλία

Μονότονη φωνή, δυσκολία ελέγχου ύψους και έντασης

Καλός έλεγχος ύψους και έντασης, κανένας περιορισμός στο εύρος κατά την ομιλία

Ποιότητα φωνής αντίστοιχη της ηλικίας

Η ποιότητα φωνής μπορεί να είναι βραχνή, τραχιά, υπερρινική κλπ, ανάλογα με τον τύπο της δυσαρθρίας

Ποιότητα φωνής αντίστοιχη της ηλικίας
Τελευταία Αναθεώρηση το 2004 από CASANA 

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια 

Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com


Περισσότερα για τα προβλήματα άρθρωσης θα βρείτε εδώ