Η γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών ακολουθεί κατά κανόνα συγκεκριμένα στάδια. Αρχικά οι ήχοι που παράγουν είναι ενστικτώδεις, φυτικοί και λειτουργούν περισσότερο αντανακλαστικά: το παιδί επικοινωνεί μέσω του γέλιου, του κλάματος και περίπου στον 5ο-6ο μήνα αρχίζει και παράγει ήχους και ηχητικά σχήματα (συλλαβές,συμπλέγματα) επαναλαμβανόμενα: "μπαμπαμπα", "γκανγκανγκανγκ". Πρόκειται για ένα ηχητικό παιχνίδι: το παιδί μαθαίνει να χειρίζεται τα όργανα του στόματος και την φωνή του και παίζει με αυτά φτιάχνοντας επαναλαμβανόμενα ηχητικά σύνολα που σταδιακά γίνονται πιο σύνθετα. Μετά τους 8-9 μήνες αρχίζουν τα σύνολα αυτά να αποκτούν ρυθμό και επιτονισμό ώστε μοιάζουν περισσότερο με λέξεις, καθώς το παιδί μπαίνει στην διαδικασία μίμησης του λόγου των ενηλίκων και ηχολαλεί. Κατά την διάρκεια της γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού συμβαίνουν πολλές διαδικασίες που δομούν τη γλώσσα του. Η Οκαλίδου (2008) αναφέρει ότι "με το βάβισμα το παιδί δημιουργεί μηχανισμούς
- φωνητικής μάθησης (δηλαδή εκφοράς νέων φωνημάτων που εμφανίζονται στον ενήλικο λόγο αλλά δεν υπάρχουν στο βάβισμά του)
- φωνητικής συντήρησης (δηλαδή βαβιστικών σχημάτων των οποίων τα φωνήματα συνατώνται στον ενήλικο λόγο)
- φωνητικής απώλειας (δηλαδή σχημάτων που δεν εμφανίζονται στον ενήλικο λόγο)"
Το παιδί χρησιμοποιεί συγκεκριμένες διαδικασίες απλοποίησης του λόγου καθώς μαθαίνει να μιλά, κάνει δηλαδή φυσιολογικά φωνολογικά "λάθη". Κανένα παιδί δεν γεννιέται γνωρίζοντας πώς να παράγει τους ήχους και τα ηχητικά σύνολα της γλώσσας του (όποια/-ες κι αν είναι αυτή/-ές) αλλά τους μαθαίνει. Έτσι, η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού αρχίζει να ακολουθεί κανόνες και να αποκτά δομή δίνοντάς μας την δυνατότητα να την παρακολουθήσουμε και να την αναλύσουμε. Για παράδειγμα: ακούμε "πουπού" αντί για "παππού" όπου το παιδί αναδιπλασιάζει την συλλαβή που είναι πιο εύκολη, ακούμε "λολό" αντί "νερό" όπου απλοποιεί τον δύσκολο ήχο και αναδιπλασιάζει την εύκολη συλλαβή, ακούμε "έλω κότο" αντί "θέλω μπισκότο" όπου παραλείπει δύσκολους και εκτενείς ήχους.
Τα παιδιά παράγουν τις πρώτες λέξεις με νόημα περίπου στους 12 μήνες. Τα φυσιολογικά "λάθη" όμως στην γλωσσική τους ανάπτυξη μπορεί να συνεχίζονται μέχρι περίπου τα 3 έτη, επομένως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας μέχρι τότε.
Κάθε παιδί αναπτύσσεται διαφορετικά και εάν αμφιβάλλετε ή σας προβληματίζει κάτι σχετικά με τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού σας απευθυνθείτε σε ένα λογοθεραπευτή.
Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com
Βιβλιογραφία
- Οκαλίδου, Α., (2008). Ομιλία: Ανάπτυξη και διαταραχές τεμαχιακής δομής. Στο: Νικολόπουλος, Δ., (επιμ.). Γλωσσική ανάπτυξη και διαταραχές. Αθήνα: Τόπος
- Πήτα, Ρ. (1998). Ψυχολογία της Γλώσσας: Μία εισαγωγική προσέγγιση. Ελληνικά Γράμματα. Αθήνα.
- Πέτσα, Α., (2011). Διερεύνηση του επιπεδου φωνολογικής ανάπτυξης και προβλημάτων άρθρωσης παιδιών με αυτισμό. Διπλωματική εργασία. Θεσσαλονίκη: χε
