Η Προσωδία και η Σημασία της για την Επικοινωνία

Η προσωδία είναι απαραίτητη όσο και οι ίδιες οι λέξεις. Είναι εκείνο το στοιχείο που μετατρέπει το λεκτικό μήνυμα από μία επίπεδη δήλωση ορθά στοιχισμένων λέξεων σε λόγο. Η προσωδία είναι η μελωδία στον λόγο, χαρίζει χρώμα, μουσικότητα και ψυχή. Ο επιτονισμός, ο ρυθμός, ο τόνος είναι τα χαρακτηριστικά εκείνα που συνοδεύουν τον λόγο και του δίνουν συναίσθημα. Ακόμη και τα βρέφη χρησιμοποιούν εξωλεκτικά μελωδικά χαρακτηριστικά στο βάβισμα για να μεταφέρουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους και να στείλουν ένα μήνυμα κατανοητό στον ενήλικα.

 Ο λόγος χωρίς προσωδία στερείται επιτονισμού, συναισθήματος και μπορεί να ερμηνευτεί κατά το δοκούν από τον ακροατή. Διαβάστε δυνατά την πρόταση:
"Εγώ δεν είπα ότι μου έκλεψε το βιβλίο από την τσάντα."
Τι νόημα δώσατε; Τι σκεφτήκατε πριν την πείτε φωναχτά;
Τώρα διαβάστε την πρόταση δίνοντας έμφαση στην λέξη/ φράση με τα έντονα γράμματα:

• "Εγώ δεν είπα ότι μου έκλεψε το βιβλίο από την τσάντα." (δεν το είπα αλλά το υπονόησα)
• "Εγώ δεν είπα ότι μου έκλεψε το βιβλίο από την τσάντα." (το είπε κάποιος άλλος)
• "Εγώ δεν είπα ότι μου έκλεψε το βιβλίο από την τσάντα." (το πήρε, δεν το έκλεψε)
• "Εγώ δεν είπα ότι μου έκλεψε το βιβλίο από την τσάντα." (δεν έκλεψε το βιβλίο, αλλά κάτι άλλο)
• "Εγώ δεν είπα ότι μου έκλεψε το βιβλίο από την τσάντα." (το έκλεψε από κάπου αλλού)

Το νόημα της πρότασης αλλάζει ανάλογα με τις λέξεις που δίνουμε έμφαση, με τις παύσεις που κάνουμε και τον ρυθμό που ακολουθούμε με στόχο το μήνυμα που θέλουμε να μεταφέρουμε στον ακροατή. Αντίστοιχα λειτουργούν και οι ερωτηματικές προτάσεις:

• "Θέλεις ένα γλυκό." (ξέρω ότι το θέλεις και το δηλώνω)
• "Θέλεις ένα γλυκό;" (δεν ξέρω εάν θέλεις και γι'αυτό ρωτώ)

Διακυμάνσεις στην προσωδία μπορούν να παρατηρηθούν στην ομιλία αυτιστικών παιδιών, ατόμων με λεκτική απραξία, ασθενών με Νόσο Parkinson και σε άλλες νευρολογικές παθήσεις ή βλάβες. Ο λόγος τότε είναι επίπεδος, συμβαίνουν παρανοήσεις μεταξύ των συνομιλητών και υπονομεύεται η επικοινωνία.

Η βελτίωση της προσωδίας ξεκινά μέσα από τις διαδικασίες θεραπείας της δυσαρθρίας ή της απραξίας με στόχο την καλύτερη δυνατή καταληπτότητα της ομιλίας. Μαζί με τον συντονισμό των αρθρωτών ενισχύουμε τις παύσεις, τον διαχωρισμό και τον τονισμό των λέξεων. Ο ρυθμός βελτιώνεται με την χρήση μετρονόμου, καθυστερημένης ακουστικής ανατροφοδότησης και ρυθμικά ερεθίσματα. Αυξάνεται η χρήση του τονισμού με την βοήθεια κειμένων, αντιπαραβολών, ασκήσεις λεξικού τονισμού, περιορισμού του τονισμού, σταδιακή αύξηση της δυσκολίας και του μεγέθους των λέξεων.

Και μία προχωρημένη άσκηση για εσάς:
Περιγράψτε την εικόνα

• όπως θα εξιστορούσατε τα γεγονότα σε ένα παιδί
• όπως θα εξιστορούσατε τα γεγονότα σε έναν ενήλικο
• με δραματικό ύφος
• με χιουμοριστική διάθεση

Cookie Theft via
Boston Diagnostic Aphasia Examination

βλέπετε τι εννοώ;

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Γλωσσικές δραστηριότητες για άρρωστα παιδιά στο σπίτι

 

Όταν το παιδάκι σας είναι άρρωστο με γρίπη ή κρυολόγημα περιορίζεται στο κρεβάτι του και σίγουρα δε θέλετε να το αναστατώσετε. Χρειάζεται ανάπαυση, φροντίδα, ηρεμία. Για να αποφύγετε ενδεχόμενη πολύωρη προσκόλληση μπροστά στην τηλεόραση μπορείτε να γεμίστε τον χρόνο του με μικρές απλές χειρονομίες αγάπης και φροντίδας που θα απαλύνουν τον πόνο του και θα το κάνουν να ξεχαστεί. Εκτός αυτού μπορείτε να επιτύχετε ακόμη έναν στόχο: να ενισχύσετε τις γλωσσικές του δεξιότητες με δραστηριότητες που δεν απαιτούν πολλή ενέργεια. Όπως αυτές:

1. Οικογενειακά άλμπουμ: Δείξτε του παλιές φωτογραφίες δικές σας, μιλήστε για το παρελθόν, για τους ανθρώπους της οικογένειά σας, τους φίλους, συζητήστε για τον τρόπο που μεγαλώσατε, τι κάνατε όταν ήσαστε στην ηλικία του.

2. Αποτυπώματα: Δώστε του έναν δίσκο με πλαστελίνες και μικρά πλαστικά παιχνίδια για να ερευνήσει τα αποτυπώματα που αφήνει το καθένα. Εναλλακτικά φτιάξτε εσείς τις πλαστελίνες σε επίπεδα σχήματα, αφήστε αποτυπώματα από πλαστικά ζωάκια-μινιατούρες (κεφάλια, σώμα, ουρές, κέρατα, πόδια) και αφήστε το να μαντέψει σε ποια ζώα ανήκουν και να τα αντιστοιχήσει.

3. Ημερολόγιο: Εάν το παιδάκι σας είναι αρκετά μεγάλο, είναι ευκαιρία να του δείξετε πώς να ξεκινήσει να γράφει ημερολόγιο και να περιγράφει τα σημαντικά γεγονότα της ημέρας του.

4. Παζλ: Τα ξύλινα, χάρτινα παζλ και σφηνώματα , όποιας μορφής και σχεδίου είναι πάντα μία καλή επιλογή για εποικοδομητική απασχόληση.

5. Κουκλοθέτρο: Χρησιμοποιήστε τα σκεπάσματα για σκηνή και φτιάξτε την πιο μαγική παράσταση.

6. Αλφαβητικό παιχνίδι: Ξεκινήστε λέγοντας "Θα πάω για ψώνια και θα πάρω ένα ........." ή "Βγήκα έξω και είδα....." και συμπληρώστε την φράση σας με μία λέξη από Άλφα. Το παιδί πρέπει να συνεχίσει την πρόταση προσθέτοντας μία λέξη που αρχίζει με το επόμενο γράμμα και ούτω καθεξής μέχρι το τέλος της αλφαβήτου.

7. Παιχνίδι ερωτήσεων: Παίξτε το παιχνίδι των ερωτήσεων όπου ο ένας πρέπει να κάνει 10 ερωτήσεις στον άλλο εναλλάξ.

8. Τυφλόμυγα: Βάλτε μέσα σε μία σκουρόχρωμη ή χάρτινη σακούλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης και μία έκπληξη για το παιδί. Πρέπει να βάλει το χέρι του μέσα, να περιεργαστεί κάθε αντικείμενο ξεχωριστά και να μαντέψει τι είναι. Στο τέλος κερδίζει την έκπληξη.

9. Χτίσιμο λέξεων: Ξεκινήστε λέγοντας έναν ήχο της ομιλίας, το παιδί συμπληρώνει τον δεύτερο σχηματίζοντας σιγά σιγά μία πιθανή λέξη. Συνεχίζετε εσείς κοκ.

10. Μαντεύοντας αριθμούς: Σκεφτείτε έναν αριθμό από το 1 έως το 100 που πρέπει να μαντέψει το παιδί. Επιλέγει κάποιον και μπορείτε να το καθοδηγήσετε λέγοντας "μεγαλύτερος-μικρότερος".

11. Κλασικά παιχνίδια: Καλές επιλογές για παιχνίδι στο κρεβάτι είναι παιχνίδια όπως το "Μάντεψε ποιος", το "Uno", η "Ναυμαχία", το "Σκορ 4", το "Ντόμινο", το "Πάρ'τα όλα", "Όνομα-Ζώο-Φυτό". Γρήγορες επιλογές όπως το "Πέτρα, ψαλίδι, χαρτί", το "Πετάει ο γάιδαρος", "Αγαλματάκια" μπορούν να εξομαλύνουν την αναμονή για το φαγητό, την εξέταση του γιατρού, τη χορήγηση του φαρμάκου.

12. Φτιάχνοντας μία ιστορία: Τυλιχτείτε στις κουβέρτες μαζί και βρείτε μία αφορμή: ένα αντικείμενο, έναν ήχο, μία σκιά στον τοίχο αρχίστε από αυτό και διηγηθείτε εναλλάξ μία ιστορία που τη σταματάτε όπου και όταν θέλετε. Αντίστοιχο παιχνιδι είναι και οι Κυβοϊστορίες του Rory που κυκλοφορεί στο εμπόριο.

13. Τραγούδια: Πάρ'τε το μικρούλι σας αγκαλιά και τραγουδήστε του παιδικά τραγούδια, κλασικά τραγούδια, νανουρίστε το.

14. Ζωγραφική: Δώστε του χαρτί και μαρκαδόρους, λευκές σελίδες και εικόνες για να χρωματίσει. Μόλις τελειώσει μιλήστε μαζί του για τις ζωγραφιές του και κρεμάστε τις κάπου που να τις βλέπει.

15. Κολάζ: Προχωρήστε την τέχνη σε επόμενο επίπεδο. Δώστε του παιδιού παλιά περιοδικά και εφημερίδες, ένα ψαλίδι, κόλα και ένα μεγάλο κομμάτι χαρτί. Αφήστε το να κάνει τα υπόλοιπα.

16. Βιβλία: Διαλέξτε τα αγαπημένα του, ίσως και κάποιο καινούριο, και διαβάστε ξανά και ξανά και ξανά.

17. Καλαμάκια: Εφόσον υπάρχει σύσταση να πίνει πολλά υγρά, συνδέστε πολλά χρωματιστά καλαμάκια μαζί και δώστε του να πιει τον χυμό, το νερό ακόμη και το φάρμακό του.

18. Παιδική ταινία: Επιλέξτε ένα DVD και καθίστε να το δείτε μαζί, πάρτε ένα σνακ που του αρέσει, απαντήστε στις ερωτήσεις του, κάνετε παρατηρήσεις, δείξτε ενθουσιασμό.

19. Συμβολικό παιχνίδι: Δώστε στο παιδί τα κατάλληλα εργαλεία ή αντικείμενα και αφήστε το να κάνει το γιατρό στις κούκλες του, να σας "μαγειρέψει" και να σας κεράσει καφέ ή να χτενίσει τα μαλλιά σας.

20. Πύργοι Lego: Διαγωνιστείτε ποιος θα φτιάξει τον ψηλότερο πύργο με Lego χρησιμοποιώντας συγκεκριμένο χρώμα ή μέγεθος τουβλάκια.

21. Συνομιλία μέσω της τεχνολογίας: Επικοινωνήστε με τον μπαμπά ή την μαμά που λείπει στη δουλειά, ή με κάποιον θείο, παππού, φίλο, μέσω Skype ή Hangout. Δείξτε του πώς να το χειριστεί.

22. Γρίφοι: Δώστε να λύσει κάποιο αίνιγμα, μία σπαζοκεφαλιά, έναν λαβύρινθο, να βρει τις διαφορές σε δύο εικόνες.

23. Φτιάξτε λίστες: Ποια ζώα ξέρεις; Τι πράγματα βρίσκω στην κουζίνα; Ποια επαγγέλματα υπάρχουν; Πόσα παιχνίδια μπορείς να σκεφτείς; Ρωτήστε και μετρήστε τις απαντήσεις του ή καταγράψτε τις για να βλέπει να συμπληρώνει την πρόοδό του.

24. Φυσήξτε φούσκες: Κάνετε το "μπάνιο του πυρετού" πιο διασκεδαστικό με φούσκες.

25. Μπάσκετ: Τυλίξτε μαζί τις στεγνές, φρεσκοπλυμένες κάλτσες και πετάτε τις σε καλάθια. Δώστε του να ξεχωρίσει ποιες είναι του καθένα και στοχεύστε στο κατάλληλο καλάθι.

Τελευταίο κι εξίσου σημαντικό: αγκαλιές, φιλιά και λίγα γαργαλητά. Μόνο να είστε εκεί είναι αρκετό.
Περαστικά! 

Top image: vintage children book illustration by Rand McNally

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com