Υπάρχουν δύο τύποι κινήτρων, το κίνητρο επιδίωξης της επιτυχίας που περιλαμβάνει την απελευθέρωση ενός νευροχημικού παράγοντα που μας λέει ότι κάτι ευχάριστο πρόκειται να συμβεί και το κίνητρο της αποφυγής της αποτυχίας που μας απομακρύνει από μία απειλητική ή δυσάρεστη κατάσταση απελευθερώνοντας ορμόνες που ενεργοποιούν μία αντίδραση “πάλης ή φυγής” (fight or flight).
Τα κίνητρα επιδίωξης και αποφυγής αναπτύσσονται στην παιδική ηλικία και επηρεάζονται από εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες.Αφού έχουν πρώτα καλυφθεί οι βασικές ανάγκες των παιδιών, τα περισσότερα από αυτά κινητοποιούνται εσωτερικά από την εξερεύνηση, την ενεργή συμμετοχή στο παιχνίδι και την πιθανή κατάκτηση ενός στόχου. Αυτό το κίνητρο είναι σημαντικό για τη μάθηση και την ανάπτυξη καθώς οδηγεί σε έντονη ενασχόληση με μία δραστηριότητα και κατ’ επέκταση στην ολοκλήρωσή της, που σχετίζεται με το αίσθημα υπερηφάνειας και ευχαρίστησης. Τα εσωτερικά κίνητρα θεωρούνται η πιο δυνατή και πιο σταθερή κινητήρια δύναμη, ιδιαίτερα στην πρώιμη παιδική ηλικία, όμως και η θετική ανατροφοδότηση μπορεί να υποστηρίξει και να ενισχύσει τα σύμφυτα συναισθήματα ικανοποίησης και ευχαρίστησης.
Οι εμπειρίες του ατόμου σε διαφορετικά στάδια της παιδικής ηλικίας μπορεί να έχουν διαφορετικό αντίκτυπο στα αναπτυσσόμενα συστήματα κινήτρων. Τα βρέφη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από την αλληλεπίδραση με τους γονείς και τους φροντιστές που επιδιώκουν να αποκρίνονται σε αυτά και να τα φροντίζουν με αγάπη. Τα μωρά μαθαίνουν να έχουν απλές προτιμήσεις μεταξύ ευχάριστων και δυσάρεστων εμπειριών. Έπειτα, μαθαίνουν να ξεχωρίζουν μεταξύ αυτών των απειλητικών καταστάσεων που πρέπει οπωσδήποτε να αποφευχθούν και εκείνων που είναι λιγότερο επικίνδυνες. Σε αυτό το σημείο ένας ενήλικας που εμπνέει εμπιστοσύνη μπορεί να λειτουργήσει υποστηρικτικά. Για παράδειγμα ένας ξαφνικός θόρυβος μπορεί να τρομάξει ένα μικρό παιδί αλλά η παρουσία κάποιου ατόμου του παρέχει ασφάλεια και αποκρίνεται υποστηρικτικά, θα βοηθήσει στην μείωση του επιπέδου στρες.
Κατά τη διάρκεια της εφηβείας, το σύστημα κινήτρων επηρεάζεται πολύ από τους συνομηλίκους, την εξερεύνηση και την ανατροφοδότηση. Η ικανοποίηση που προέρχεται από την κοινωνική αποδοχή είναι παρούσα από νωρίς στη ζωή και παραμένει σημαντική για τον ενήλικο, ιδιαίτερα δε στην εφηβεία, όταν ο εγκέφαλος συντονίζεται σε αυτό του τύπου τον ενισχυτή. Η αυξανόμενη ευαισθησία στους κοινωνικούς ενισχυτές μπορεί να οδηγήσει στη ροπή προς πράξεις εγωκεντρισμού ή ανάληψης ρίσκου επιπλέον όμως ενδυναμώνει τη μάθηση μέσω της εξερεύνησης και την ικανότητα προσαρμογής σε διαφορετικά κοινωνικά πλαίσια και κουλτούρες.
Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com
Αναφορά
National Scientific Council on the Developing Child (2018). Understanding Motivation: Building the Brain Architecture That Supports Learning, Health, and Community Participation Working Paper No. 14.
Share with love:
