Παίζοντας με τα γράμματα και τους ήχους... βοηθούμε την Ανάγνωση!

  Όσοι έχετε βοηθήσει κάποιο παιδί πρώτης σχολικής ηλικίας με το καθημερινό του διάβασμα για το σχολείο ξέρετε πολύ καλά πόσο δύσκολο είναι να δώσετε κίνητρο στο παιδί για να διαβάσει. Λέξεις όπως "βαριέμαι", "κουράστηκα", "δεν τα καταλαβαίνω" επαναλαμβάνονται συνεχώς και δεν θα μπορούσαν να έχουν πιο κυριολεκτική σημασία για το παιδί. Πόσο μάλλον όταν ο μαθητής δυσκολεύεται σε κάποιον τομέα και δεν μπορεί να προχωρήσει με την ταχύτητα που απαιτείται. 

Ίσως έχετε παρατηρήσει ότι το παιδί δυσκολεύεται να ξεχωρίσει μεταξύ τους κάποιους φθόγγους σε οπτικό ή/και σε ακουστικό επίπεδο. Αυτό παρατηρείται πολύ συχνά στα παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας, ακόμη και πέρα από τα πλαίσια κάποιας τυπικής μαθησιακής δυσκολίας. Το παιδί δυσκολεύεται να συνδέσει τον ήχο με το γράμμα, να διακρίνει συγκεκριμένους ήχους μέσα στις λέξεις και να χρησιμοποιήσει τους φθόγγους για να γράψει λέξεις. Σε αυτή την περίπτωση μιλούμε για δυσκολίες φωνολογικής ενημερότητας. Η φωνολογική ενημερότητα αναφέρεται στη συνειδητοποίηση της φωνολογικής δομής, ή της δομής των ήχων των ομιλούμενων λέξεων. Η απόκτηση φωνολογικής ενημερότητας είναι σημαντική διότι αποτελεί τη βάση για το συλλαβισμό και τη δεξιότητα αναγνώρισης των λέξεων. Επίσης δίνει τη δυνατότητα πρόβλεψης της  αναγνωστικής δεξιότητας του παιδιού κατά τη διάρκεια των δυο πρώτων χρόνων της εκπαίδευσης του.

Για παράδειγμα, εάν το παιδί δεν κατακτήσει πλήρως τον ήχο και το γράφημα του τ (να αντιληφθεί τον ήχο, το γράφημα, τη σχέση τους και τη χρήση του) δεν μπορούμε να απαιτήσουμε να περάσει στη σύνθεση συμπλεγμάτων που το περιέχουν, όπως τρ, πτ, στ, ντ κλπ. Κατ' επέκταση, θα δυσκολευτεί στην ανάγνωση, στη γραφή καθ' υπαγόρευση, στην αυθόρμητη γραφή.

Πολύ συχνά συναντούμε παιδιά με δυσκολία να ξεχωρίσουν συγκεκριμένα τα β, φ, δ, θ είτε και τα τέσσερα, είτε ανα δύο μεταξύ τους. Αυτό συμβαίνει γιατί:

• ως προς τον τρόπο άρθρωσης είναι όλα τριβόμενα
• β και δ είναι τριβόμενα και ηχηρά
• φ και θ είναι τριβόμενα άηχα
• β και φ έχουν τον ίδιο τόπο άρθρωσης-είναι χειλοδοντικά (δαγκώστε τα χείλη σας και φυσήξτε!)
• δ και θ έχουν επίσης τον ίδιο τόπο άρθρωσης-είναι μεσοδοντικά (δαγκώστε ελαφρά τη γλώσσα και φυσήξτε!)
• β και θ μοιάζουν οπτικά

Πώς μπορούμε όμως να βοηθήσουμε στην ανάπτυξη της φωνολογικής ενημερότητας του παιδιού χωρίς να το φορτώσουμε με περισσότερη δουλειά;

Η διαρκής αναζήτηση ευχάριστων δραστηριοτήτων που θα απομακρύνουν το παιδί από το θρανίο και το τυπικό διάβασμα, χωρίς όμως να χρονοτριβούμε και να περιορίσουμε τους στόχους μας, με οδήγησε στην παρακάτω απλή ιδέα, που θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας:

Αφού πλησιάζει το Πάσχα παίζουμε το παιχνίδι
 

"Τα κρυμμένα αυγά"

Χρησιμοποιούμε:

• πλαστικά αυγά με δυνατότητα γεμίσματος
• χαρτιά/ κάρτες με συλλαβές ή γράμματα
• ένα καλάθι/ μπωλ/ σακούλα
• μία κόλλα χαρτί
• ένα στυλό

Και ακολουθούμε τα παρακάτω βήματα: 

Βήμα 1ο: Γεμίζουμε τα αυγά με τα χαρτιά, ένα στο καθένα... 

(a)

 Βήμα 2ο: Κρύβουμε τα αυγά στον χώρο πριν μπει μέσα το παιδί (a)

(b)

(c)

 Βήμα 3ο:  Το παιδί ψάχνει όλον τον χώρο (b) (c)

(d)

 Bήμα 4ο: Μαζεύει τα αυγά στο καλάθι/ μπωλ/ σακούλα και τα φέρνει στο τραπέζι... (d)

(e)

 Bήμα 5ο: Εκεί τα ανοίγουμε και ανακαλύπτουμε τι έχουν μέσα... (e)

 Tip!

 *Μπορείτε να προσθέσετε κι ένα επιπλέον

αυγό με ένα αυτοκόλλητο ή σοκολατάκι ή

 άλλη έκπληξη για να γίνει πιο ενδιαφέρον

 και να δώσετε κίνητρο*

(f)

 Βήμα 6ο: Αφού βγάλουμε τα χαρτάκια, ταξινομούμε τα γράμματα/ συλλαβές και κάνουμε συνδυασμούς... (f)

(g)

 Bήμα 7ο: Παίζουμε και διαβάζουμε, φτιάχνουμε και χαλούμε συλλαβές, βλέπουμε ποια μοιάζουν μεταξύ τους, τους αλλάζουμε θέση... (g)

 Tip!

 *Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε χαρτιά ή 

γράμματα με διαφορετικά χρώματα για

 περισσότερη βοήθεια και ενίσχυση του 

οπτικου ερεθίσματος*

(h)

Βήμα 8ο: στη συνέχεια φτιάχνουμε μία "γραμματόσουπα" ή "συλλαβόσουπα" και την ανακατεύουμε καλά... (h)

  

(i)

Βήμα 9ο: τέλος, εμείς διαβάζουμε τυχαίες συλλαβές/ γράμματα και το παιδί γράφει αυτό που ακούει... (i)

  

Tip!

 *Αυτό γίνεται σε ακουστικό επίπεδο.

Εάν θέλουμε να ενισχύσουμε την ανάγνωση,

του δείχνουμε το χαρτί στιγμιαία και

αφήνουμε να το διαβάσει και να το γράψει*

(j)

Βήμα 10ο:  Voilà! Το αποτέλεσμα! Το παιδί, αφού γράψει τις συλλαβές/ γράμματα, τα ξαναδιαβάζει όλα μαζί καθώς η επανάληψη είναι η μήτηρ πάσης μαθήσεως! (j)

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι αρκετά προχωρημένο αφού περιλαμβάνει και τα τέσσερα γράμματα-στόχους. Φυσικά, μπορεί η άσκηση να προσαρμοστεί στις ανάγκες του παιδιού, παρακάμπτοντας βήματα.

Η διαδικασία διαρκεί περίπου 20 λεπτά, είναι αρκετά αποτελεσματική και δίνει την δυνατότητα επανάληψης. Επίσης, δεν είναι απαραίτητο να εφαρμοστεί σε θεραπευτικό πλαίσιο αποκλειστικά αλλά και στο σπίτι από τους γονείς. 
Καλή διασκέδαση, λοιπόν!

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια 
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com