17 Δραστηριότητες Έκφρασης Λόγου

 

image via pixabay.com

 Εκφράζουμε λόγο κάθε φορά που χρησιμοποιούμε λέξεις, προτάσεις, νοήματα, γραφή για να μεταφέρουμε ένα μήνυμα σε κάποιον άλλο. Οι δεξιότητες έκφρασης περιλαμβάνουν την ικανότητα να ονομάζουμε αντικείμενα, να περιγράφουμε πράξεις και γεγονότα, να βάζουμε λέξεις μέσα σε προτάσεις, να χρησιμοποιούμε σωστή μορφο-σύνταξη, να επαναδιηγούμαστε μία ιστορία, να απαντούμε σε ερωτήσεις και να γράφουμε αντίστοιχα.
Η ορθή έκφραση του λόγου όμως απαιτεί να διαθέτουμε και κάποιες άλλες δεξιότητες σε ικανοποιητικό βαθμό: να κατανοούμε τον λόγο, να μπορούμε να προσέχουμε και να είμαστε συγκεντρωμένοι, να επικοινωνούμε και με προγλωσσικά στοιχεία (βλεμματική επαφή, χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου κλπ), να παίζουμε, να μπορούμε να χρησιμοποιούμε τη γλώσσα σε κοινωνικές καταστάσεις (πραγματολογία), να έχουμε κίνητρο και θέληση για επικοινωνία, να χρησιμοποιούμε εκείνες τις λεπτές κινήσεις απαραίτητες για τη γραφή.
Εύκολοι τρόποι για να ενισχύσουμε την έκφραση του λόγου στα παιδιά είναι:

1. Συμβολικό παιχνίδι: ή όποιο παιχνίδι. Παίξτε, παίξτε, παίξτε μαζί
   
2. Αφήγηση παραμυθιών: Αφηγηθείτε ξανά και ξανά και ξανά το ίδιο μέχρι να το μάθει, να απαντά σε ερωτήσεις, να κάνει ερωτήσεις, να μπορεί να το αφηγηθεί με δικά του λόγια, να βάλει γεγονότα της ιστορίας σε σειρά. Δώστε του την επιλογή του βιβλίου, ζωγραφίστε την ιστορία, κάντε την τραγούδι,κολλάζ, κάνετε κινήσεις κατά τη διάρκεια της αφήγησης.
3. Περιγραφή εικόνων
4. Σειροθέτηση εικόνων
5. Παιχνίδια ρόλων με εναλλαγές σειράς
6. Οποιοδήποτε επιτραπέζιο προσαρμοσμένο στην ηλικία, τη διάθεση, τα γούστα του παιδιού (μάντεψε ποιος, dobble, memory game, rory's cubes, taboo)
7. Τραγούδια
8. Περιγραφή καθημερινής ρουτίνας (πχ. Πώς πλένεις δόντια κλπ)
9. Κοινωνικά σενάρια
10. Χρησιμότητα αντικειμένων (πχ. τι κάνεις με μία χτένα;)
11. Περίπου τυφλόμυγα: Βάζετε πολλά αντικείμενα σε μία αδιαφανή τσαντούλα και αφήνετε το παιδί να διαλέξει ένα και να σας το περιγράψει για να το βρείτε, πχ. “Είναι σκληρό, το βρίσκω στην κουζίνα, πίνω νερό με αυτό.” Είναι ποτήρι;)
12. Ζωγραφική: Ξεκινήστε να λέτε μία ιστορία και ζωγραφίστε σε χαρτί αυτό που λέτε. Σταματήστε και αφήστε να συνεχίσει το παιδί. Ζωγραφίστε και αφηγηθείτε εναλλάξ.
13. Εξιστόρηση με κάρτες: Πετάξτε τις κάρτες κάτω και πείτε μία ιστορία χρησιμοποιώντας εκείνες που έπεσαν με την εικόνα πάνω.
14. Μαριονέτα: Αφήστε το παιδί να σας δίνει εντολές για να χρησιμοποιήσετε αντικείμενα πχ. Έχετε μία χτένα. Θα σας πει: “Την κρατάς με το χέρι. Το σηκώνεις ψηλά. Όχι τόσο πολύ. Μέχρι το κεφάλι. Την ακουμπάς στα μαλλιά. Την κουνάς πάνω κάτω”.
15. Βίντεο: Βλέπει ένα μικρό βίντεο χωρίς ήχο και περιγράφει αυτό που είδε με ερωτήσεις ή χωρίς
16. Φωτογραφίες: Βγάλτε χαζές φωτογραφίες με το κινητό και δώστε στο παιδί να τις περιγράψει. Αρεσει σε όλους!
17. Περιγραφή προσωπικών εμπειριών: Ορίστε ένα θέμα και ζωγραφίστε το ή κάνετε παντομίμα για να το περιγράψετε. πχ. Όταν είμαι άρρωστος όπου φτιάχνω μία φατσούλα με ένα θερμόμετρο. Τί κάνω τότε; Συζητούμε. Βάζω θερμόμετρο, πηγαίνω στον γιατρό, δεν πηγαίνω σχολείο, ξαπλώνω κλπ.

 Καλή διασκέδαση!

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Οδοντοφυΐα και Άρθρωση της Ομιλίας

Illustration by Kate Pugsley

Η άρθρωση της ομιλίας είναι το αποτέλεσμα ενός πολύπλοκου συντονισμού μεταξύ μυών και οργανικών δομών του στόματος του ανθρώπου. Τα όργανα που συμμετέχουν σε αυτή είναι τα χείλη, τα δόντια, τα μάγουλα, η γλώσσα, η υπερώα. Αν και κάποια από αυτά έχουν πιο άμεσο ρόλο στην ομιλία από άλλα, όλα συμμετέχουν στην παραγωγή της καταληπτής ομιλίας. Όταν μία δομή αφαιρεθεί από την εξίσωση τότε μπορεί να επηρεαστεί η ομαλή άρθρωση της ομιλίας.

Τα δόντια παίζουν ενδιαφέροντα ρόλο στην ομιλία των παιδιών καθώς βρίσκονται ακόμα σε φάση ανάπτυξης: τα νεογιλά δόντια έρχονται και φεύγουν και ξεφυτρώνουν τα μόνιμα δόντια ενώ διορθώνονται πιθανές ορθοδοντικές ανωμαλίες. Κατά τη διάρκεια αυτών των αλλαγών η άρθρωση της ομιλίας ενός παιδιού μπορεί να επηρεαστεί ή και όχι. Υπάρχουν συγκεκριμένοι ήχοι που βασίζονται στα δόντια για να αρθρωθούν σωστά: για παράδειγμα όταν παράγετε τον ήχο φ (|f|) τα δόντια σας δαγκώνουν το χείλος σας ώστε να δημιουργήσουν εκείνο το ελάχιστο άνοιγμα από όπου θα περάσει ο αέρας και θα φτιάξει τον ήχο. Εάν τα μπροστινά σας δόντια λείπουν, ο ήχος θα αλλοιωθεί. Οι ήχοι της ομιλίας |v f ð θ s z| εκφέρονται στο μπροστινό μέρος του στόματος και επηρεάζονται από την οδοντοφυΐα (μαζί με τα |x γ| ανήκουν στα τριβόμενα ή εξακολουθητικά σύμφωνα).

Κατά κανόνα, εάν ένα παιδί αρθρώνει τον ήχο σωστά πριν από την απώλεια των δοντιών τότε θα διατηρήσει αυτή την ικανότητα μέχρι και αφού φυτρώσουν τα μόνιμα δόντια. Ωστόσο, προσωρινά ο ήχος μπορεί να ακούγεται αλλοιωμένος επειδή δεν υπάρχει κάτι για να προκαλέσει την απαραίτητη τριβή προφέροντάς τον πιο "αέρινα".

Η επίδραση των δοντιών στην ομιλία γίνεται πιο σύνθετη όταν συνυπάρχει μία διαταραχή άρθρωσης με προβλήματα στη σύγκλιση των δοντιών. Για παράδειγμα, εάν ένα παιδί προσπαθεί να παράγει σωστά τον ήχο |s| ενώ έχει ανοιχτή δήξη θα δυσκολευτεί να κατακτήσει τον στόχο του επειδή σε δομικό επίπεδο τα δόντια δεν έχουν την ιδανική θέση για την παραγωγή του ήχου. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ιδανική η συνεργασία του λογοθεραπευτή με τον ορθοδοντικό για την οργάνωση ενός κατάλληλου θεραπευτικού πλάνου. Εν τέλει, μία σωστή σύγκλιση και η πλήρης οδοντοφυΐα έχουν θετική επίπτωση στην ικανότητα ενός παιδιού να παράγει καταληπτή ομιλία.

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com