Τι είναι η Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή; Έχει σχέση με την Ειδική Γλωσσική Διαταραχή;
*Η Αναπτυξιακή Γλωσσική διαταραχή (ΑΓΔ) είναι μια διαταραχή που εμφανίζεται κατά την παιδική ηλικία, εξ ου και το επίθετο αναπτυξιακή, η οποία έχει κατά κύριο λόγο ελλείμματα γλωσσικής φύσης. Έρχεται να αντικαταστήσει τον όρο Ειδική Γλωσσική Διαταραχή ο οποίος εισήχθη από τους ερευνητές και ποτέ δεν χρησιμοποιήθηκε από διαγνωστικά εργαλεία.
Ο προηγούμενος όρος έχει αποτελέσει πεδίο διαφωνιών μεταξύ των διάφορων επαγγελματιών και θεωρείται ότι δεν περιγράφει αποτελεσματικά τη διαταραχή.
Ποιος μπορεί να κάνει τη διάγνωση;
*Αν και πολλοί επαγγελματίες ασχολούνται με τις αναπτυξιακές διαταραχές, οι λογοθεραπευτές έχουν τα αξιολογητικά εργαλεία ώστε να κάνουν μια διάγνωση ΑΓΔ. Επιπλέον, για να αποκλειστούν άλλα διαγνωστικά κριτήρια χρειάζεται μια διεπιστημονική επιτροπή. Εντούτοις στην Ελληνική πραγματικότητα την διάγνωση κάνουν παιδοψυχίατροι ή/και αναπτυξιολόγοι.
Η ΑΓΔ αφορά μόνο τα παιδιά;
*Η ΑΓΔ είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή, δηλαδή εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης. Όπως και οι υπόλοιπες αναπτυξιακές διαταραχές, η ΑΓΔ μπορεί να αντιμετωπιστεί από τους κατάλληλους θεραπευτές, κάποιες δυσκολίες όμως παραμένουν. Η φύση αυτών των δυσκολιών αλλάζει με τα χρόνια. Η μαρτυρία της Sophie, μιας ενήλικα με ΑΓΔ είναι αυτή:
Sophie, 37 ετών: ‘Διαγνώσθηκα με ΑΓΔ όταν ήμουν μικρή. Οι γονείς μου ήταν πολύ υποστηρικτικοί και το σχολείο μου παρείχε εξειδικευμένη εκπαίδευση και υποστήριξη από λογοθεραπευτές, επομένως μπόρεσα να επιτύχω σε περισσότερα πράγματα απ’ ό,τι περίμενα ποτέ. [Όμως,] είναι πάντα παρόν στη ζωή μου και μερικές φορές πρέπει να βρω στρατηγικές για να τα βγάζω πέρα. Εύχομαι να μπορούσα να κάνω τα πράγματα που κάνουν οι άλλοι και να καταλαβαίνω και να θυμάμαι πράγματα από την πρώτη φορά που τα ακούω. [Το να έχω ΑΓΔ] με επηρεάζει ψυχολογικά. Μου προκαλεί άγχος και χαμηλή αυτό-εκτίμηση’.1
Πού οφείλεται η Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή;
*Τα αίτια εμφάνισης της ΑΓΔ είναι πολυπαραγοντικά και δυστυχώς ακόμη όχι ξεκάθαρα. Σε αντίθεση με άλλες αναπτυξιακές διαταραχές στις οποίες μπορεί να εντοπιστεί γονιδιακά η αιτία, οι ερευνητές μέχρι τώρα δεν έχουν καταφέρει να εντοπίσουν με ακρίβεια τα νευροβιολογικά ή γονιδιακά αίτια. Από την κλινική εμπειρία, οι γονείς έχουν μεγάλο άγχος να ξέρουν εάν αυτοί έχουν συμβάλει στις δυσκολίες του παιδιού τους. Είναι απολύτως κατανοητό το άγχος. Εντούτοις το πιο σημαντικό είναι οι γονείς να είναι υποστηρικτικοί και να συνεργάζονται με τους θεραπευτές.
Η Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή έχει σχέση με τον αυτισμό;
*Η ΑΓΔ έχει σχέση με τον αυτισμό με την έννοια ότι είναι και οι δύο αναπτυξιακές διαταραχές. Όμως είναι δύο διαφορετικές διαταραχές με διαφορετικές δυσκολίες και διαφορετικά διαγνωστικά κριτήρια. Οι διαταραχές αυτιστικού φάσματος μπορούν να εμφανίζονται με μια γλωσσική διαταραχή, δεν πρόκειται όμως για ΑΓΔ.
Πώς επηρεάζει η ΑΓΔ ένα δίγλωσσο παιδί;
*Τα δίγλωσσα παιδιά έχουν τις ίδιες πιθανότητες να αναπτύξουν ΑΓΔ με τα μονόγλωσσα παιδιά, δηλαδή η διγλωσσία δεν αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης ΑΓΔ. Τα δίγλωσσα παιδιά με ΑΓΔ έχουν παρόμοιες δυσκολίες σε όλα τα επίπεδα του λόγου όπως και τα μονόγλωσσα παιδιά (λεξιλόγιο, μορφολογία, σύνταξη) και αυτές οι δυσκολίες εμφανίζονται σε όλες τις γλώσσες τις οποίες κατακτούν τα παιδιά. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να γίνεται ενδελεχής αξιολόγηση σε όλες τις γλώσσες που κατακτά το παιδί. Για περισσότερες πληροφορίες και βιβλιογραφικές αναφορές μπορείτε να δείτε εδώ.
Η αντιμετώπιση είναι απαραίτητη ή θα το ξεπεράσει μεγαλώνοντας; Αν γίνει πρώιμη παρέμβαση θα έχει προβλήματα στο σχολείο;
*Τα παιδιά με ΑΓΔ είναι παιδιά τα οποία δεν μπορούν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους χωρίς εξειδικευμένη παρέμβαση. Είναι μάλιστα ένα από τα χαρακτηριστικά της διαταραχής, όπως φαίνεται και από το πληροφοριακό υλικό που δίνει το Royal College of Speech and Language Therapists:
Όσο πιο νωρίς εντοπιστούν οι δυσκολίες τόσο καλύτερες είναι οι πιθανότητες επίλυσης των δυσκολιών. Εντούτοις, οι έρευνες αποτελεσματικότητας της θεραπείας μέχρι τώρα παρατηρούν ότι ανάλογα με τις δυσκολίες του παιδιού (π.χ. περισσότερο εκφραστικές δυσκολίες παρά προσληπτικές), το ποσοστό αποτελεσματικότητας της θεραπείας αλλάζει 2.
Πρέπει οι γονείς να θυμούνται ότι οι δυσκολίες των παιδιών αλλάζουν όσο τα παιδιά μεγαλώνουν και ότι οι θεραπευτικές τους ανάγκες θα αλλάξουν επίσης.
Σχετικά με τα προβλήματα στο σχολείο, υπάρχει συνεμφάνιση με μαθησιακές δυσκολίες, και αυτό είναι λογικό γιατί εάν υπάρχουν δυσκολίες στον προφορικό λόγο τότε είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν και στον γραπτό. Επίσης, από την κλινική εμπειρία, πολλές φορές οι δυσκολίες προφορικού λόγου (η παρουσία της ΑΓΔ δηλαδή) παραμένουν απαρατήρητες ή δεν κρίνονται τόσο σημαντικές μέχρι το παιδί να πάει σχολείο και να έχει και μαθησιακές δυσκολίες. Η πρώιμη παρέμβαση δεν εγγυάται την μη εμφάνιση μαθησιακών δυσκολιών, όμως πρέπει να θυμόμαστε ότι οι ανάγκες των παιδιών για υποστήριξη θα αλλάζουν καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν.
*Τα δίγλωσσα παιδιά έχουν τις ίδιες πιθανότητες να αναπτύξουν ΑΓΔ με τα μονόγλωσσα παιδιά, δηλαδή η διγλωσσία δεν αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης ΑΓΔ. Τα δίγλωσσα παιδιά με ΑΓΔ έχουν παρόμοιες δυσκολίες σε όλα τα επίπεδα του λόγου όπως και τα μονόγλωσσα παιδιά (λεξιλόγιο, μορφολογία, σύνταξη) και αυτές οι δυσκολίες εμφανίζονται σε όλες τις γλώσσες τις οποίες κατακτούν τα παιδιά. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να γίνεται ενδελεχής αξιολόγηση σε όλες τις γλώσσες που κατακτά το παιδί. Για περισσότερες πληροφορίες και βιβλιογραφικές αναφορές μπορείτε να δείτε εδώ.
Η αντιμετώπιση είναι απαραίτητη ή θα το ξεπεράσει μεγαλώνοντας; Αν γίνει πρώιμη παρέμβαση θα έχει προβλήματα στο σχολείο;
*Τα παιδιά με ΑΓΔ είναι παιδιά τα οποία δεν μπορούν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους χωρίς εξειδικευμένη παρέμβαση. Είναι μάλιστα ένα από τα χαρακτηριστικά της διαταραχής, όπως φαίνεται και από το πληροφοριακό υλικό που δίνει το Royal College of Speech and Language Therapists:
Όσο πιο νωρίς εντοπιστούν οι δυσκολίες τόσο καλύτερες είναι οι πιθανότητες επίλυσης των δυσκολιών. Εντούτοις, οι έρευνες αποτελεσματικότητας της θεραπείας μέχρι τώρα παρατηρούν ότι ανάλογα με τις δυσκολίες του παιδιού (π.χ. περισσότερο εκφραστικές δυσκολίες παρά προσληπτικές), το ποσοστό αποτελεσματικότητας της θεραπείας αλλάζει 2.
Πρέπει οι γονείς να θυμούνται ότι οι δυσκολίες των παιδιών αλλάζουν όσο τα παιδιά μεγαλώνουν και ότι οι θεραπευτικές τους ανάγκες θα αλλάξουν επίσης.
Σχετικά με τα προβλήματα στο σχολείο, υπάρχει συνεμφάνιση με μαθησιακές δυσκολίες, και αυτό είναι λογικό γιατί εάν υπάρχουν δυσκολίες στον προφορικό λόγο τότε είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν και στον γραπτό. Επίσης, από την κλινική εμπειρία, πολλές φορές οι δυσκολίες προφορικού λόγου (η παρουσία της ΑΓΔ δηλαδή) παραμένουν απαρατήρητες ή δεν κρίνονται τόσο σημαντικές μέχρι το παιδί να πάει σχολείο και να έχει και μαθησιακές δυσκολίες. Η πρώιμη παρέμβαση δεν εγγυάται την μη εμφάνιση μαθησιακών δυσκολιών, όμως πρέπει να θυμόμαστε ότι οι ανάγκες των παιδιών για υποστήριξη θα αλλάζουν καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν.
1 Για να μάθετε περισσότερα για την καμπάνια, να ακούσετε ιστορίες ατόμων με ΑΓΔ ή των ακαδημαϊκών πίσω από το ‘Raising Awareness of Developmental Language Disorder’ μπορείτε να επισκεφθείτε το www.youtube.com/RADLD.
2 BOYLE, J., MCCARTNEY, E., O’HARE, A. and LAW, J. (2010), Intervention for mixed receptive–expressive language impairment: a review. Developmental Medicine & Child Neurology, 52: 994–999. doi:10.1111/j.1469-8749.2010.03750.x
*Η Κατερίνα Δρακουλάκη σπούδασε Γλωσσολογία στο τμήμα Φιλολογίας του ΕΚΠΑ και συνέχισε τις σπουδές της στη Λογοθεραπεία στο Queen Margaret University στο Εδιμβούργο. Παράλληλα ολοκλήρωσε και τις σπουδές της στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών με πτυχίο Πιάνου. Ενώ δουλεύει ως λογοθεραπεύτρια, είναι υποψήφια διδάκτορας στον τομέα Γλωσσολογίας του τμήματος Φιλολογίας του ΕΚΠΑ. Είναι μέλος του Royal College of Speech and Language Therapists και είναι εγγεγραμμένη στο Health and Care Professions Council.Στοιχεία επικοινωνίας:Twitter: @KDrakoulakiWordpress: kattherapy.wordpress.com
Για το Ιστολόγιο Λογο...θεραπεία!
Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com
