Χρήσιμο Γλωσσικό Υλικό: Σημασιολογική Ανάλυση Γνωρισμάτων

Η αφασία μπορεί να επηρεάσει κάθε όψη της γλώσσας και συχνά παρεμβαίνει στην ικανότητα του ατόμου να παράγει μία επιθυμητή λέξη, να δομήσει προτάσεις, να μεταφέρει τις σκέψεις του σε προφορικό λόγο και να ονομάσει ανθρώπους και αντικείμενα. Τα ελλείμματα στην κατονομασία εμφανίζονται συχνά στην αφασία και μπορεί να προκαλέσουν ματαίωση στον ασθενή και σύγχυση στον συνομιλητή του. Τα άτομα με αφασία πρέπει να μπορούν να έχουν πρόσβαση στο διαθέσιμο λεξιλόγιό τους για να συνδυάσουν λέξεις και να μπορούν να παράγουν συντακτικά πιο σύνθετες προτάσεις για να πετύχουν λειτουργική επικοινωνία όπως αιτήματα, ερωτήσεις και σχόλια.

Η δυσκολία ανάκλησης ορισμένων λέξεων κάνει την επικοινωνία αόριστη και αναποτελεσματική. Οι δεξιότητες κατονομασίας αντιμετωπίζονται από τους λογοθεραπευτές και μπορεί να αποτελούν το επίκεντρο της θεραπείας εάν τα ελλείμματα επιμένουν. Σαφώς, δεν μπορεί να γίνει εξάσκηση όλων των ονομάτων του προσωπικού λεξιλογίου του ατόμου. Υπάρχουν όμως τεχνικές που μπορούν να βοηθήσουν.

Η Σημασιολογική Ανάλυση Γνωρισμάτων αποτελεί μία θεραπευτική τεχνική που εστιάζει στα χαρακτηριστικά που δίνουν νόημα σε ένα ουσιαστικό. Τα άτομα με αφασία περιγράφουν κάθε στοιχείο κάθε λέξης ξεχωριστά με συστηματικό τρόπο απαντώντας σε ερωτήσεις. Η Σημασιολογική Ανάλυση Γνωρισμάτων έχει βρεθεί (βλ. σχετική βιβλιογραφία στο τέλος του άρθρου) πως βελτιώνει τη κατονομασία, προάγει τη γενίκευση των λέξεων στον ελεύθερο λόγο και διδάσκει στο άτομο τη διαδικασία παροχής σημασιολογικής βοήθειας στον εαυτό του. Λειτουργεί καλύτερα σε άτομα με ήπια ή μέτριας δριμύτητας αφασία και σε άτομα με ρέουσα αφασία ενώ απαιτεί καλές γνωστικές δεξιότητες.

Πώς να εφαρμόσετε τη Σημασιολογική Ανάλυση Γνωρισμάτων

1. Κατεβάστε το αρχείο ακολουθώντας το σύνδεσμο (οδηγεί στο Teachers Pay Teachers).
2. Τυπώστε το αρχείο, πλαστικοποιήστε το ταμπλό και κόψτε τις εικόνες.
3. Τοποθετήστε την εικόνα-στόχο στο κέντρο του κενού ταμπλό.
4. Το άτομο με αφασία καλείται να ονομάσει το αντικείμενο της εικόνας. Ανεξάρτητα από την απάντηση, προχωρήστε παρακάτω. 
5. Κάνετε σχετικές ερωτήσεις όπως εμφανίζονται γύρω από την εικόνα και καταγράψτε τις απαντήσεις με μαρκαδόρο που σβήνει.

• Ομάδα: "Σε ποια κατηγορία ανήκει;" ή "Τι είδους είναι;"
  
• Χρήση: "Σε τι/ γιατί το χρησιμοποιούμε;"
  
• Λειτουργία: "Σε τι χρησιμεύει/ Τι κάνει;"
  
• Χαρακτηριστικά: "Πώς είναι;", "Τι ήχο, γεύση, αίσθηση έχει;"
  
• Τοποθεσία: "Πού το βρίσκουμε;"
  
• Συσχέτιση: "Με τι ταιριάζει;", "Τι σου φέρνει στο μυαλό;", "Με τι μοιάζει;"
  

Συνεχίστε με όλες τις ερωτήσεις ακόμη κι αν το άτομο κατά τη διάρκεια της θεραπείας ονομάσει σωστά το αντικείμενο.
6. Το άτομο με αφασία προσπαθεί ξανά να ονομάσει το αντικείμενο. Αν δεν τα καταφέρει, πείτε το εσείς και ζητήστε του να το επαναλάβει.

Ευαγγελία Δ. Σούπη

Λογοθεραπεύτρια

Κομνηνών 39 και Χασιώτη

Ιωάννινα

evageliasoupi@gmail.com

Βιβλιογραφία

1. Boyle, M. (2010). Semantic Feature Analysis Treatment for Aphasic Word Retrieval Impairments: What’s in a Name? Topics in Stroke Rehabilitation, 17(6), 411–422.
2. Efstratiadou, E. A., Papathanasiou, I., Holland, R., Archonti, A., & Hilari, K. (2018). A Systematic Review of Semantic Feature Analysis Therapy Studies for Aphasia. Journal of Speech Language and Hearing Research, 61(5), 1261. 
   
3. Maddy, K. M., Capilouto, G. J., & McComas, K. L. (2014). The effectiveness of semantic feature analysis: An evidence-based systematic review. Annals of Physical and Rehabilitation Medicine, 57(4), 254–267.  
4. Quique, Y. M., Evans, W. S., & Dickey, M. W. (2018). Acquisition and Generalization Responses in Aphasia Naming Treatment: A Meta-Analysis of Semantic Feature Analysis Outcomes. American Journal of Speech-Language Pathology, 12:1-17