"Δεν μασάει το φαγητό"-"Δεν θέλει να πλύνει τα δόντια του"-"Τρώει μόνο συγκεκριμένα φαγητά". Μήπως έχει υπερευαισθησία στο στόμα;

Διαταραχή στην αισθητηριακή επεξεργασία του στόματος:

Υπερευαισθησία - Στοματική Αισθητηριακή Αμυντικότητα

 
"Αναγουλιάζει συνεχώς", "Δεν θέλει να πλύνουμε τα δόντια του", "Παλεύουμε για να του πλύνω το πρόσωπο", "Τρώει μόνο συγκεκριμένα φαγητά", "Του τρέχουν τα σάλια", "Τρίζει τα δόντια του", "Δεν μασάει το φαγητό", "Δεν με αφήνει να του σκουπίσω την μύτη".
 
Αν τα παραπάνω περιγράφουν το δικό σας παιδί, υπάρχει το ενδεχόμενο να παρουσιάζει υπερευαισθησία στο στόμα ή αλλιώς στοματική αμυντικότητα.
Η υπερευαισθησία προκύπτει όταν περιορίζονται τα αισθητηριακά όρια του παιδιού και οδηγείται σε "αισθητηριακή υπερφόρτωση". Το παιδί που παρουσιάζει στοματική αμυντικότητα δεν ανέχεται την αίσθηση που αφήνουν διάφορες γεύσεις και υφές στο στόμα κι έτσι περιορίζονται οι διατροφικές του επιλογές: προτιμά μόνο πολτοποιημένες τροφές ή μόνο τραγανές τροφές ή μόνο μαλακές τροφές κλπ. Μπορεί να αποφεύγει να μασήσει ή να φάει οτιδήποτε περιέχει σβώλους ή διαφορετικές υφές (πχ. ψαρόσουπα) και αναγουλιάζει πολύ συχνά ακόμη και πριν βάλει το πηρούνι/ κουτάλι στο στόμα. Πολλές φορές μπορεί να μην χρησιμοποιεί τα χείλη για να καθαρίσει την τροφή από το κουτάλι αλλά μόνο τα δόντια. Πολλά παιδιά με στοματική αμυντικότητα δεν ανέχονται να τα ακουμπούν στο πρόσωπο και γύρω από τα χείλη, ούτε να βουρτσίσουν τα δόντια τους.

Τι να κάνετε;

Η απτική αμυντικότητα πολλές φορές αφορά σε όλο το σώμα. Το παιδί μπορεί να μην σας αφήνει να το αγκαλιάσετε παρά μόνο εάν σας προσεγγίσει το ίδιο. Γι'αυτόν τον λόγο πάντοτε να λέτε στο παιδί πότε θα το αγγίξετε και πού. Οι διαδικασίες πρέπει να εφαρμόζονται σταδιακά και με ηρεμία ώστε να μην "βομβαρδίζεται" το παιδί από δυσάρεστα ερεθίσματα. Προτιμήστε να συμβουλευτείτε έναν λογοθεραπευτή ή εργοθεραπευτή ειδικό στις διαταραχές αισθητηριακής επεξεργασίας πριν από οποιαδήποτε ενέργεια.

Edible Candy Necklace

• Ξεκινήστε από μικρές πιέσεις σε μέρη του σώματος όπου είναι ανεκτό.
• Αυξήστε την πίεση στα ίδια σημεία μέχρι η διαδικασία να γίνει προβλέψιμη από το παιδί.
• Δώστε στο παιδί να καταλάβει ότι μπορεί να είναι μία ευχάριστη διαδικασία.
• Μην επιμένετε εάν δεν θέλει να το αγγίξετε.
• Πείτε ένα τραγούδι, ένα παραμύθι, φτιάξτε ένα παιχνίδι καθώς ακουμπάτε το παιδί. Γενικά, δημιουργήστε αντιπερισπασμό και κάντε το πιο ευχάριστο.
• Θυμηθείτε ότι το στόμα είναι το πιο ευαίσθητο μέρος του προσώπου: ξεκινήστε τις πιέσεις στο κεφάλι μακριά από το στόμα και πλησιάστε σταδιακά.
• Χρησιμοποιήστε λούτρινα κουκλάκια για να ακουμπήσετε το πρόσωπο του παιδιού (κάνετε φιλάκια, αγκαλίτσες με το κουκλάκι).
• Σκουπίζετε τακτικά το πρόσωπο του παιδιού με ζεστές πετσέτες.
• Κάνετε μασάζ στο πρόσωπο με τα δάχτυλα: από το σαγόνι στις γωνίες των χειλιών και από τα αυτιά-τα μάγουλα-το στόμα και γύρω από τα χείλη.
• Παίξτε με σφυρίχτρες, φουρφούρια, φούσκες, ανεμόμυλους, φυσαρμόνικες, φυσήξτε με καλαμάκια μπάλες βαμβάκι, μπαλάκια πινγκ πονγκ κλπ.
• Ενθαρρύνετε το παιδί να βάζει στο στόμα του παιχνίδια και τρόφιμα για να εξερευνήσει το περιβάλλον και να απευαισθητοποιήσει το στόμα του.
• Το βούρτσισμα των δοντιών με απλή ή ηλεκτρική οδοντόβουρτσα μπορεί να βοηθήσει. Αφήνετε το παιδί να το κάνει μόνο του ώστε να έχει το έλεγχο.
• Προσέξτε σε ποια θερμοκρασία προτιμά το φαγητό του. Συνήθως η θερμοκρασία δωματίου είναι καλύτερα ανεκτή. Κάνετε σταδιακές αλλαγές με αγαπημένες του τροφές. 
• Όταν το παιδί δε χρησιμοποιεί τα χείλη την στιγμή που βγάζει το πηρούνι/ κουτάλι από το στόμα, μπορείτε να επιμείνετε λίγο χρονικά (σταδιακά, ένα δευτερόλεπτο παραπάνω) στο διάστημα που θα βρίσκεται το πηρούνι/κουτάλι μέσα στο στόμα για να του δώσετε την ευκαιρία να το πλησιάσει με τα χείλη. Χρησιμοποιήστε μόνο αγαπημένες του τροφές.
• Κάνετε σταδιακές αλλαγές στις γεύσεις και στις υφές με τρόφιμα με μεγάλη διατροφική αξία.
• Κρατάτε πάντοτε την ώρα του φαγητού ένα τρόφιμο με διαφορετική υφή και δώστε του κατά τη διάρκεια του γεύματος. Μην πιέσετε το παιδί να το φάει.
• Μην επικεντρώνεστε στην ποσότητα του φαγητού αλλά στην διατροφική ποικιλία.
• Μαγειρέψτε και ετοιμάστε το τραπέζι μαζί με το παιδί.
• Προσθέστε στο φαγητό μπαχαρικά και μυρωδικά (με μέτρο).
• Κάνετε το φαγητό παιχνίδι! Κρεμάστε στο λαιμό του ένα "κολιέ" από κλωστή στο οποίο θα έχετε περάσει μαζί με το παιδί τρόφιμα της επιλογής του: κράκερ, cheerios, καραμέλες, κουλουράκια κλπ. (Edible Candy Necklace)
• Ένας σωλήνας μάσησης μπορεί να βοηθήσει (με την καθοδήγηση θεραπευτή).
• Καθιερώστε πρόγραμμα στα γεύματα με όλη την οικογένεια (να μην τρώει το παιδί μόνο του) και φροντίστε να υπάρχει πάντοτε ένα φαγητό της αρεσκείας του στο τραπέζι.
• Μην πιέζετε το παιδί να φάει κάτι που δεν θέλει.
• Η διαδικασία απαιτεί χρόνο. Μην προσπαθήσετε να περάσετε από το ένα στάδιο στο άλλο χωρίς πρώτα να κατακτήσετε το προηγούμενο. Για παράδειγμα, ένα παιδί που δεν ανέχεται να του σκουπίσετε την μύτη, δεν θα σας αφήσει να αγγίξετε τίποτε μέσα στο στόμα του. Η πίεση μάλιστα μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα.

  Απευθυνθείτε σε έναν λογοθεραπευτή ή εργοθεραπευτή ειδικό στις διαταραχές αισθητηριακής επεξεργασίας ο οποίος θα περιορίσει την ευαισθησία με τεχνικές και κατάλληλο θεραπευτικό υλικό. Επίσης θα σας βοηθήσει να διαχειριστείτε την μετάβαση σε κατάλληλες για την ηλικία του παιδιού τροφές και υφές και θα παρέχει πλήρη αισθητηριακή θεραπεία εάν κριθεί απαραίτητο. Φυσικά, για να θεωρηθεί η θεραπεία ολοκληρωμένη θα πρέπει πριν από οτιδήποτε άλλο να αντιμετωπιστεί το βασικό αίτιο της στοματικής αισθητηριακής αμυντικότητας εάν πρόκειται για ιατρικής φύσης διαταραχή (παλινδρόμηση, δυσανεξία στη λακτόζη κλπ.).

Ευαγγελία Δ. Σούπη

Λογοθεραπεύτρια

Κομνηνών 39 και Χασιώτη

Ιωάννινα

evageliasoupi@gmail.com