Κοινωνικά Σενάρια: Επίλυση Προβλημάτων

Illustrators James and Michael Fizgarald

Η κοινωνική αλληλεπίδραση διέπεται από κοινωνικούς κανόνες που κανείς μας δεν έχει έμφυτους. Κατά την ανάπτυξή μας μαθαίνουμε τους κανόνες αυτούς, αναπτύσσουμε  κοινωνική συμπεριφορά και κοινωνική γλώσσα (πραγματολογία) απαραίτητη για την αποτελεσματική επικοινωνία. Τα παιδιά με αυτισμό και σύνδρομο Asperger δυσκολεύονται να εμπεδώσουν και να εφαρμόσουν αυτούς τους κανόνες και να οργανώσουν ένα πλάνο συμπεριφοράς σε όποιο κοινωνικό πλαίσιο με αποτέλεσμα να παρερμηνεύονται, να φαίνονται "παράξενοι", αντιδρώντας διαφορετικά από το αναμενόμενο.
Τα κοινωνικά σενάρια είναι ένας ευέλικτος και ευχάριστος τρόπος για να μάθουν τα παιδιά να ακολουθούν κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς, να εξιστορούν, να προβλέπουν, να αντιλαμβάνονται τα συναισθήματα του συνομιλητή, να προσαρμόζουν την γλώσσα τους ανάλογα με τον συνομιλητή, να αναγνωρίζουν το συναίσθημά τους και να αντιδρούν ψύχραιμα σε αυτό, να προετοιμάζονται για κοινωνικές καταστάσεις που πιθανόν να συναντήσουν.

Με τα κοινωνικά σενάρια τα παιδιά διδάσκονται μία συμπεριφορά πρακτικά:

• μέσω συζήτησης και έκθεσης ιδεών αποδεκτών ή μη συμπεριφορών
• με παιχνίδια ρόλων για ακόμη καλύτερη εμπέδωση
• με εξιστόρηση
• μέσω εικόνων/ εικονογραφημένων ιστοριών

Τα σενάρια επίλυσης προβλημάτων χρησιμοποιούν ρεαλιστικές προβληματικές καταστάσεις που υπάρχει πιθανότητα να αντιμετωπίσει το παιδί και το προετοιμάζουν για αυτές. Τα παραδείγματα είναι ενδεικτικά και μπορούν να προσαρμοστούν σε κάθε παιδί:

• Παίζεις με το μικρό σου ξαδερφάκι  όταν εκείνο αρχίζει να κλαίει ασταμάτητα χωρίς λόγο. Τι θα κάνεις;
• Μία μέρα πήρες ένα βιβλίο του μπαμπά χωρίς να ρωτήσεις και το χάλασες κατά λάθος. Τι κάνεις;
• Η δασκάλα σου γράφει κάτι σκυμμένη στο γραφείο της. Εσύ θέλεις να της ζητήσεις να πας στην τουαλέτα αλλά δεν μπορεί να σε δει που σήκωσες το χέρι. Τι κάνεις;
• Άρχισες να κάνεις την άσκησή σου αλλά δεν είσαι σίγουρος ότι την κάνεις σωστά. Θα ζητήσεις βοήθεια; Από ποιον;
• Η δασκάλα σου δίνει οδηγίες για την άσκηση αλλά ο συμμαθητής σου μιλά με τον διπλανό του και δεν μπορείς να την ακούσεις. Τι κάνεις;
• Τελείωσες το φαγητό και νιώθεις ότι θέλεις να ρευτείς. Τι κάνεις;
• Περιμένεις πολύ ώρα αλλά η μαμά δεν έχει έρθει ακόμη να σε πάρει από το σχολείο. Τι κάνεις;
• Τελείωσες τα μαθήματά σου πολύ νωρίς. Τι θα κάνεις;
• Ένας ξένος άντρας ζητά την βοήθειά σου να βρείτε το σκυλάκι του που χάθηκε. Τι κάνεις;
• Ο συμμαθητής σου που κάθεται πίσω σου, σου χτυπά την καρέκλα με το πόδι. Τι κάνεις;
• Βρίσκεις στον δρόμο ένα πορτοφόλι που δεν σου ανήκει. Τι είναι πιο σωστό να κάνεις;
• Είσαι στο σπίτι του φίλου σου την ώρα του βραδινού και η μαμά του σου δίνει ένα φαγητό που δεν σου αρέσει καθόλου. Τι κάνεις;
• Ήρθε στην τάξη σου ένας καινούριος μαθητής που δεν ξέρει κανένα και είναι πολύ ντροπαλός. Τι θα κάνεις για να νιώσει καλύτερα; Τι θα του πεις;
• Ένας φίλος σου άρχισε να φορά γυαλιά στο σχολείο και οι άλλοι τον κοροϊδεύουν. Τι κάνεις;
• Η μαμά σε βάζει τιμωρία αλλά νομίζεις ότι δεν έκανες κάτι κακό. Τι κάνεις;
• Ο μπαμπάς κοιμάται και κάποιος χτυπά την πόρτα. Τι κάνεις;
• Παίζεις ένα επιτραπέζιο παιχνίδι και χάνεις. Με ποιον τρόπο αντιδράς;
• Θέλεις να παίξεις στον υπολογιστή αλλά ο αδερφός σου που παίζει εδώ και πολλή ώρα δεν σε αφήνει. Τι κάνεις;
• Στο μάθημα της γυμναστικής έρχεται μία μπάλα και σε χτυπά δυνατά. Κανείς όμως δεν είδε τι έγινε. Πονάς πολύ. Τι κάνεις;
• Ενώ παίζεις το αγαπημένο σου παιχνίδι στο σπίτι γίνεται σεισμός. Τι είναι καλύτερο να κάνεις;
• Κάθε φορά που βγαίνεις διάλειμμα στο σχολείο, δύο παιδιά σου πετούν μπάλες και σε κοροϊδεύουν. Τι κάνεις; Θα ζητήσεις βοήθεια ή θα το αντιμετωπίσεις μόνος σου;
• Ο δάσκαλος σας ζητά να κάνετε ομάδες για μία εργασία. Πώς ζητάς από κάποιον να κάνετε ομάδα; Τι είναι καλύτερο να πεις;
• Κάποιος σε σπρώχνει κατά λάθος και πέφτουν κάτω όλα τα μολύβια, τα χαρτιά και τα βιβλία σου. Πώς νιώθεις; Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιδράσεις;

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Παιδική Βιβλιοθήκη: "Ο Μικρόθ Πρίγκηπαθ" της Alice Briere - Haquet

Τράβηξε την προσοχή μου από το ράφι ακόμη, όταν εστίασα στον τίτλο. Επαγγελματική διαστροφή, καταλαβαίνετε... Το άνοιξα και το άφησα μόνο όταν έφτασα στο οπισθόφυλλο. Δηλαδή, για να ακριβολογήσω δεν το άφησα-μαζί μου το πήρα, αφού πρώτα το διάβασα cover-to-cover στο βιβλιοπωλείο κρυφογελώντας και χαχανίζοντας.

Περίμενα να διαβάσω άλλη μία δακρύβρεχτη ιστορία για κάποιο παιδάκι που δεν μιλά σωστά και όλοι το λυπούνται και προσπαθεί να ξεπεράσει τα προβλήματα της ομιλίας του, αλλά -τα ύστερα του κόσμου!- βρέθηκα μπροστά σε μία ιστορία πρωτότυπη, αστεία, που χρησιμοποιεί την άρθρωση του μικρού πρίγκηπα με τρόπο ριζοσπαστικό για να μας οδηγήσει στον δικό του κόσμο, όπου καλά θα κάνουμε να προθέχουμε λιγάκι πωθ μιλούμε...

"Μια μέρα, πάει πολύς καιρός,
σε κάστρο μακρινό
του κόσμου αντίκρισε το φως
ένα βασιλικό μωρό.

Τον είχανε μη στάξει και μη βρέξει·
ώσπου η ώρα έφτασε
να πει την πρώτη λέξη..."

και έγινε χαμόθ!
Θυγγραφέαθ είναι η Alice Briere - Haquet και την καταπληκτική δουλειά τηθ θα την δείτε θτο ιθτολόγό τηθ Alice in Wonderblog.
Η εικονογράφιθη είναι τηθ Camille Jourdy και μου φάνηκε πολύ χαριτωμένη, παραμυθένια και νοθταλγική.
Από τιθ εκδόθειθ Νεφέλη και την θειρά Τθαλαπετεινόθ. Τα θυγχαρητήριά μου!*

*Θυγνώμη για τα θθθ αλλά φοβάμαι μην βρω κανένα μπελά. Έχω κι εγώ τουθ μικρούθ μου πρίγκηπεθ βλέπετε!

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

"Τι ακούς;" Δραστηριότητα ακουστικής αντίληψης για τον δρόμο!

The Sound of Nature: Piano by Tang Yau Hoong

Ο καλύτερος τρόπος για να ενισχύσουμε τις δεξιότητες των παιδιών στο σπίτι είναι το παιχνίδι. Ευκαιρίες δίνονται συνεχώς, ακόμη κι έξω από το σπίτι, σε μία βόλτα, σε ένα ταξίδι, στο πάρκο, στη διαδρομή για το σχολείο!

Το συγκεκριμένο παιχνίδι παίζεται έξω και στοχεύει στην ενίσχυση της ακουστικής αντίληψης και ενημερότητας, της διάκρισης των ήχων του περιβάλλοντος, στην αντιστοίχηση του ήχου με την εικόνα του αντικειμένου που τον παράγει, στην εξερεύνηση του περιβάλλοντος.

Η δραστηριότητα είναι απλή και αφήνει περιθώρια αλλαγών και προσαρμογής στο κάθε παιδί και σε κάθε περιβάλλον: Το παιδί καλείται να σημειώσει ποιους ήχους ακούει. Εμείς:

• Τυπώνουμε την λίστα
• Πλαστικοποιούμε τα φύλλα
• Παίρνουμε μαζί μας μαρκαδόρο
• Μελετούμε μαζί με το παιδί την λίστα ώστε να είμαστε σίγουροι ότι ξέρει τι απεικονίζεται και τι θα κάνει
• Δίνουμε την λίστα και το μαρκαδόρο στο παιδί
• Βγαίνουμε για εξερεύνηση ήχων!

 

Τι ακούς by logoioannina

Have fun!

 Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Βρείτε αυτήν και ακόμη περισσότερες δραστηριότητες ακουστικής επεξεργασίας στο άρθρο Αυτιά Δεκατέσσερα! Δραστηριότητες με Στόχο... Ακουστικό! 

Αυτιά Δεκατέσσερα! Δραστηριότητες με Στόχο... Ακουστικό!

Music Round the Town, illustration by Val Samuelson, 1955. via Liliatodd

Ο όρος "ακουστική επεξεργασία" αναφέρεται στην ικανότητα του εγκεφάλου να λαμβάνει και να ερμηνεύει τις ηχητικές πληροφορίες που λαμβάνει. Για να μπορούμε να αντιληφθούμε πλήρως και αποτελεσματικά τα ακουστικά ερεθίσματα του περιβάλλοντος απαιτούνται δεξιότητες ιεραρχημένες που αλληλοεξαρτώνται. Η διαταραχή ακουστικής επεξεργασίας επηρεάζει τον τρόπο που ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τους ήχους ενώ η αίσθηση της ακοής εξακολουθεί να είναι καλή.

Ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή μη διαταραχής ακουστικής επεξεργασίας, υπάρχουν δραστηριότητες που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να ενισχύσουμε την ακουστική επεξεργασία παιδιών (ή/και ενηλίκων) στοχεύοντας στις κατάλληλες δεξιότητες ακολουθώντας τέσσερα βήματα:

Βήμα 1ο

Ακουστική Ενημερότητα

i) Εκθέτουμε το παιδί σε ήχους και αναγνωρίζουμε την πηγή τους σε κάθε ευκαιρία: στην βόλτα, στο σπίτι, στον δρόμο, στην εξοχή. Ονομάζουμε φυσικούς ήχους και μηχανικούς, ένα πουλί που κελαηδά, την πόρτα του αυτοκινήτου που κλείνει, το αεροπλάνο που περνά, τον ήχο του αέρα στα φύλλα των δέντρων. Έχει σημασία να μην μας γίνει άγχος αλλά να γίνεται στοχευμένα σε περιπτώσεις κατάλληλες και όχι συνέχεια, ώστε να μην πιέζουμε το παιδί και να μην παρεμβαίνουμε σε κάποια άλλη δραστηριότητά του.

ii) Φτιάχνουμε μία εικονογραφημένη λίστα ήχων με άδεια κουτάκια για τσεκάρισμα και βγαίνουμε βόλτα. Κάθε φορά που ακούει το παιδί έναν ήχο, τσεκάρει το αντίστοιχο κουτάκι. Με αυτόν τον τρόπο συνδέει το αντικείμενο με τον ήχο και γενικεύει το ερέθισμα.

iii) Χρησιμοποιούμε την δημιουργικότητά μας και παρουσιάζουμε στο παιδί παράξενους ήχους διαφόρων πηγών, ειδών κι εντάσεων: παίζουμε με ηχογραφημένους ήχους, μουσικά όργανα που δεν ακούει συχνά, του δείχνουμε τον θόρυβο που κανει το φαγητό όταν το μασάμε ανάλογα με την υφή και την σκληρότητά του, γεμίζουμε βάζα με διάφορα αντικείμενα (φασόλια, άμμο, χαρτί, βώλους κλπ) και του δίνουμε να παίξει.

iv) Κρύβουμε στο δωμάτιο αντικείμενα που κάνουν ήχους, όπως ένα ξυπνητήρι, ένα μουσικό κουτί, ένα ηχητικό παιδικό παιχνίδι και ενθαρρύνουμε το παιδί να αναγνωρίσει το αντικείμενο που ακούγεται και να το βρει ακολουθώντας τον ήχο.

v) Αφηγούμαστε ένα παραμύθι ή ένα τραγούδι όπου επαναλαμβάνεται συχνά κάποια λέξη ή φράση (κλιμακωτά παραμύθια, ποιήματα, παιδικά τραγούδια). Κατά τη διάρκεια της εξιστόρησης ή της απαγγελίας κάνουμε παύση πριν τη ζητούμενη λέξη/ φράση με στόχο να την συμπληρώσει το παιδί.

vi) Παίζουμε Τυφλόμυγα με παραλλαγή. Κλείνουμε τα μάτια του παιδιού και αλλάζουμε θέση στον -ασφαλή- χώρο. Μόλις σταθούμε σε ένα σημείο λέμε μία λέξη ή κάνουμε έναν προκαθορισμένο ήχο ή θόρυβο. Το παιδί πρέπει να μας βρει ακολουθώντας την πηγή του ήχου.

Βήμα 2ο

Ακουστική Διάκριση

i) Εντοπίζουμε έναν ήχο ανάμεσα σε άλλους ήχους: άραγε τι ήταν αυτό που ακούστηκε την ώρα που περνούσε το αεροπλάνο; Ήταν κουδούνι; Ήταν κόρνα; Ήμαστε εμείς που χτυπήσαμε το καπάκι της κατσαρόλας; Ήταν το μουσικό του παιχνίδι;

ii) Εντοπίζουμε τα χαρακτηριστικά των ήχων που ακούμε ή δημιουργούμε: είναι κοντά/ μακριά; είναι δυνατά/ σιγά; κινείται; είναι ευχάριστο/ δυσάρεστο/ τρομακτικό; (υποκειμενική κρίση που μας δίνει την ευκαιρία να συζητήσουμε τα αισθήματα που μας προκαλούν οι ήχοι) είναι οξύς/ απαλός; έχει διάρκεια;

iii) Σφυρίζουμε μία σφυρίχτρα ή προκαλούμε έναν συνεχόμενο ήχο καθώς κινούμαστε στον χώρο ενώ το παιδί δεν μας βλέπει. Το παιδί πρέπει να ακολουθήσει την διαδρομή που κάναμε με μόνο στοιχείο την απομνημόνευση του ήχου και των αλλαγών στην ακουστική του χώρου.

iv) Παίζουμε την Τυφλόμυγα όπως περιγράφηκε πριν και αλλάζουμε το επίπεδο δυσκολίας. Εάν είμαστε πολλοί θέτουμε ως κανόνα να αναγνωρίσει πρώτα σε ποιον ανήκει η φωνή, πριν ξεκινήσει να τον βρει ή να θυμηθεί ποιος ήταν εκείνος που επέλεξε τον προκαθορισμένο ήχο που άκουσε.

v) Αφηγούμαστε μία ιστορία ή τραγουδάμε ένα τραγούδι γνωστό κάνοντας μία μικρή παρατυπία σε ήχους μίας λέξης αλλάζοντας μαζί το νόημα και αφήνουμε το παιδί να μας "τσακώσει", πχ. "Η γιαγιά μας η καλή έχει μπότες στην αυλή". Το κολπάκι μπορούμε να το εξελίξουμε αντικαθιστώντας περισσότερους από έναν ήχους της λέξης ("Η γιαγιά μας η καλή έχει ρότα στην αυλή") είτε ακόμη και με ψευδολέξη ("Η γιαγιά μας η καλή έχει λόρες στην αυλή"). Αφού μας επισημάνει το λάθος το διορθώνουμε με καλή διάθεση και συνεχίζουμε τραγουδώντας μαζί.

Βήμα 3ο

Ακουστική Ταυτοποίηση (ανάλυση-φωνολογική ενημερότητα-ανατροφοδότηση)

i) Χρησιμοποιούμε εικόνες αντικειμένων που σχετίζονται μεταξύ τους (υπάρχουν έτοιμα παιχνίδια στο εμπόριο και σε μορφή παζλ) όπως κάλτσα-παπούτσι, μολύβι-χαρτί, σφυρί-καρφί, μπουκάλι-ποτήρι, βροχή-ομπρέλα κλπ. Ενθαρρύνουμε το παιδί να συμπληρώσει την φράση μας "Το μολύβι ταιριάζει με το_____", λίγο πριν του επιτρέψουμε να δει τις εικόνες που μπορεί να ταιριάζουν και έπειτα το αφήνουμε να εντοπίσει ανάμεσά τους την σωστή.

ii) Δίνουμε στο παιδί ένα φωτάκι αφής. Του ζητούμε να πιέζει το φως για να ανάψει κάθε φορά που ακούει τον ήχο "π". Στην συνέχει αφηγούμαστε μία ιστορία αργά και καθαρά ή απαγγέλλουμε λέξεις που γνωρίζει ήδη το παιδί: "τρέχω, παίζω, μαμά, κοιτώ, πάλι, πόσο, παιδί" κλπ.

iii) Φτιάχνουμε γρίφους με ομοιοκαταληξία. Δίνουμε ένα φωνολογικό ερέθισμα με σημασιολογική βοήθεια: "Με αυτό βλέπεις και κάνει ρίμα με το κρεβάτι".

iv) Ενθαρρύνουμε το παιδί να συσχετίσει έναν ήχο με μία λέξη που αρχίζει με τον ήχο αυτό. Χρησιμοποιούμε μικρά κουτιά στα οποία έχουμε βάλει αντικείμενα που αρχίζουν με τον ίδιο ήχο και γράφουμε το αντίστοιχο γράμμα στο καπάκι. Έπειτα, καθώς ανοίγουμε το κουτί αργά επαναλαμβάνουμε τον αρχικό ήχο της λέξης και κάνουμε μικρή παύση πριν αποκαλύψουμε την λέξη: "κ-κ-κ...κούκλα". Αφού το παιδί καταφέρει να ανακαλεί τα αντικείμενα στα κουτιά μπορούμε να εξελίξουμε την δραστηριότητα: βγάζουμε όλα τα αντικείμενα έξω με στόχο το παιδί να κάνει την αντιστοίχηση σωστά είτε τα μπερδεύουμε ζητώντας του να τα ταξινομήσει σωστά στα κουτιά.

Βήμα 4ο

Ακουστική Αντίληψη

i) Παίρνουμε δύο βάσεις Lego, δύο σετ τουβλάκια χωρισμένα ισόποσα και αντίστοιχα ως προς το σχήμα, το μέγεθος, το χρώμα κι ένα διαχωριστικό. Στην συνέχεια ο ένας καθοδηγεί λεκτικά τον άλλο πού να τοποθετήσει το κάθε τουβλάκι και τοποθετούν και οι δύο στην ίδια θέση (πχ." βάλε το μικρό άσπρο τετράγωνο τουβλάκι στην πάνω δεξιά γωνία"). Στο τέλος συγκρίνουμε τις δύο κατασκευές οι οποίες θα πρέπει να είναι οι ίδιες. Για οπτικοποιημένες οδηγίες του παιχνιδιού δες εδώ (όπου και τα εύσημα για την ιδέα).


ii) Παίζουμε -σε ασφαλές περιβάλλον πάντα- τυφλόμυγα με εμπόδια. Κλείνουμε τα μάτια του παιδιού, βάζουμε εμπόδια στην διαδρομή και θέτουμε ενα αντικείμενο-στόχο. Το παιδί ακολουθώντας τις περιγραφές μας πρέπει να περάσει τα εμπόδια, να βρει το αντικείμενο (κάτι που να κάνει θόρυβο είναι ιδανικό), να περάσει τη διαδρομή από την ανάποδη, πάλι με την βοήθειά μας και να φέρει το αντικείμενο. Οι εντολές που δίνουμε μπορούν να είναι σύνθετες ή πιο απλές, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού: "Γονάτισε και κάνε τρία βήματα. Σήκω όρθιος, σήκωσε το πόδι και κάνε ένα μεγάλο βήμα δεξιά". Σημαντικό είναι να φροντίσουμε πρώτα για την ασφάλεια του παιδιού: να παίζουμε σε χώρο ανοιχτό, τα εμπόδια να είναι μαλακά και εύκολο να τα περάσει, να είμαστε συνεχώς κοντά του. 

iii) Χρησιμοποιούμε παροιμίες, φράσεις και ποιήματα που γνωρίζει το παιδί τα οποία καλείται να συμπληρώσει από το σημείο που σταματήσαμε, όπως: "Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό..........." ή "Όταν βρέχει πινέζες στην .............".

iv) Αφήνουμε το παιδί να προβλέψει τι θα γίνει στην συνέχεια της φράσης μας (π.χ. " Όταν πεινάω........", "Πήγαινε στο σούπερ μάρκετ και πάρε...........") ή της ιστορίας που του διηγηθήκαμε. 

v) Ζητούμε από το παιδί να ξανα-διηγηθεί παλιές ιστορίες ή παραμύθια, όπως τα θυμάται. Οι κούκλες κουκλοθέτρου ίσως προσθέσουν μία πιο διασκεδαστική πινελιά στην αφήγηση. Η δραματοποίηση της ιστορίας είναι ακόμα πιο ιδανική και δημιουργική για το παιδί καθώς καλύπτουμε επιμέρους στόχους.

vi) Ρωτάμε το παιδί πώς πέρασε στο σχολείο ή στην γιαγιά ή στην βόλτα. Ενθαρρύνουμε να μας περιγράψει με λεπτομέρειες τα γεγονότα, τα πρόσωπα, τα μέρη, τα πράγματα. Απαντούμε στις δικές του ερωτήσεις περιγράφοντας καταστάσεις, αλλάζουμε την φωνή μας όταν κάνουμε πως μιλά ο εργοδότης μας, κάνουμε τον ήχο της κόρνας του αυτοκινήτου και συζητούμε κάθε τι με καλή διάθεση.


Οι δραστηριότητες αυτές είναι ενδεικτικές, δεν είναι θεραπεία και δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται έτσι.
Είναι μία αφορμή για να περάσουμε καλά με τα παιδιά, να γελάσουμε ενισχύοντας τις δεξιότητες ακουστικής επεξεργασίας. Συντονίζουμε τις δραστηριότητες, τις προσαρμόζουμε στην ηλικία και στην ιδιοσυγκρασία του παιδιού και συμμετέχουμε σε όλες με την ψυχή μας. Άλλωστε έτσι είναι τα παιχνίδια!

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Εργαστήρι Αφήγησης Παραμυθιού στα Γιάννενα

 

Μια φορά κι έναν καιρό

σε μία πόλη βροχερή

η Φαντασία διάλεξε μια τέχνη μαγική

κι έφτιαξε ιστορία.

Αληθινή ή ψεύτικη;

Κανένας δεν το ξέρει

Πήρε ένα κίτρινο χαρτί, τραγούδησε λιγάκι

έφτιαξε νάνους, μάγισσες και ήρωες και κλέφτες

έφτιαξε θάλασσα, ψωμί και σπήλαια και στάχτη

κι αφού ζωντάνεψε στο φως

μας έκλεισε το μάτι...

Αν θέλεις κι εσύ να ζήσεις στο παραμύθι, να μάθεις τα παλιά, να δημιουργήσεις καινούρια, πιάσε την κόκκινη κλωστή!
Το εργαστήρι αφήγησης παραμυθιού ξεκινά τον Οκτώβριο '13 και ολοκληρώνεται τον Μάϊο '14 στα Γιάννενα με εισηγήτρια την Ανθή Θάνου. Περιλαμβάνει τις ενότητες: 

1. Τεχνικές αφήγησης
2. Το σώμα του αφηγητή, χειρονομίες, γκριμάτσες
3. Ρυθμός, η μουσικότητα του λόγου
4. Μυθοπλασία, φτιάχνω το δικό μου παραμύθι
5. Είδη λαϊκού λόγου, πειραματισμοί στην αφήγηση

 Για περισσότερες πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής βλ. αφίσα ή/και επισκέψου την σελίδα Γιάννενα.Χίλια κι ένα παραμύθια.

 

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Τρεις Εναλλακτικές Προσεγγίσεις της Θεραπείας της Αφασίας

Enthusiastic, by Lonni Sue Johnson

   Άσχετα με την έννοια που έχει λάβει στην καθημερινή αργκό, η αφασία εξακολουθεί να αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας. Αποτέλεσμα εγκεφαλικής βλάβης -κυρίως- μετά από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο η αφασία είναι μία κατάσταση που χαρακτηρίζεται από αυτό που κρύβεται μέσα στην ίδια τη λέξη: διαταραχή λόγου σε όλα τα επίπεδά του (έκφραση, κατανόηση, κατονομασία, γραφή, ανάγνωση, επανάληψη) που μπορεί να συνοδεύεται από άλλες διαταραχές (ημιπάρεση, ημιπληγία, απραξία, κατάθλιψη, αγνωσία) -αποτελέσματα επίσης της βλάβης στον εγκέφαλο.

   Η θεραπεία της αφασίας ad hoc είναι μία πολύπλευρη και σύνθετη διαδικασία που περιλαμβάνει σωρεία γλωσσικών ασκήσεων και δραστηριοτήτων (παράδειγμα) που καλύπτουν όλο το φάσμα των εντοπισμένων διαταραχών, προσαρμόζεται στην κλινική εικόνα, στην προσωπικότητα και της ανάγκες του εκάστοτε ασθενή και συνήθως είναι χρονοβόρα. Για αυτόν τον λόγο ακριβώς δεν μπορεί να περιορίζεται σε τυπικά πλαίσια.

   Οι σύγχρονοι μελετητές και κλινικοί προτείνουν δραστηριότητες με σαφή στόχο και αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα στην επικοινωνία με κέρδος γλωσσικό, κοινωνικό και ψυχολογικό, που όμως ξεφεύγουν από το τυπικό μίας κλασικής συνεδρίας και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε εξατομικευμένα ή ομαδικά προγράμματα θεραπείας:

1. Νοηματική και Χειρονομίες
Η νοηματική γλώσσα συγκεντρώνει τη σύνθετη γλωσσική δομή των ομιλούμενων γλωσσών αλλά την μεταφέρει μέσω του χειρισμού των οπτικο-χωρικών συσχετίσεων. Τα νοήματα βοηθούν την μεταφορά του μηνύματος όταν η ομιλία απουσιάζει ή μαζί με την ομιλία ως επιπλέον ερέθισμα. Ο ασθενής μαθαίνει νοήματα που του χρησιμεύουν και ενθαρρύνεται να τα χρησιμοποιεί αυθόρμητα μέσω ομαδικών δραστηριοτήτων ή ατομικών συνεδριών, ακόμη και μαζί με την οικογένεια και τους φροντιστές του. Τα νοήματα διανθίζουν την επικοινωνία, υποβοηθούν την κατονομασία αντικειμένων, υποκινούν την αυθόρμητη ομιλία και προκαλούν την οπτικο-χωρική αντίληψη και μνήμη του ασθενή. Σημειώνεται ότι δεν είναι απαραίτητο ο ασθενής να μάθει πλήρως την δομή και το λεξιλόγιο της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας παρά μόνο εάν κριθεί αναγκαίο και θεμιτό να την χρησιμοποιήσει ως εναλλακτική μέθοδο επικοινωνίας.

2. Μίμιση και Παντομίμα
Η παντομίμα απαιτεί μία πιο "θεατρική" μεταφορά του μηνύματος που ζητούμε να επικοινωνήσουμε και προσφέρεται ως τρόπος έκφρασης πιο σύνθετων εννοιών χωρίς να απαιτείται λεκτικό ερέθισμα. Ο θεραπευόμενος χρησιμοποιεί το σώμα του και παράγει κινητικά σύμβολα που καλούνται οι συμμετέχοντες να κατανοήσουν και με τη σειρά του προσπαθεί να αναγνωρίσει τις συμβολικές αναπαραστάσεις που μεταφέρουν οι συνομιλητές του. Απαραίτητο σημείο είναι να μεταφερθεί το μήνυμα-αναπαράσταση επιτυχώς ώστε να μην χαθεί η επικοινωνιακή διάσταση της δραστηριότητας. Η προσέγγιση αυτή προσφέρει στον ασθενή μη-λεκτικές δεξιότητες επικοινωνίας, εξάσκηση του σημασιολογικού επιπέδου της γλώσσας και αυτοπεποίθηση στην επικοινωνία.

3. Ζωγραφική
Η ζωγραφική εφαρμόζεται ως θεραπεία στην αφασία αντικαθιστώντας την ομιλία και όπου μπορεί να εφαρμοστεί ως εναλλακτικός τρόπος επικοινωνίας. Η εξάσκηση σαφώς βελτιώνει τις καλλιτεχνικές δεξιότητες, τα μηνύματα μεταφέρονται επιτυχώς, ενώ έχει αποδειχτεί ότι μπορεί να διευκολύνει την κατονομασία αντικειμένων και ενεργοποιεί σημασιολογικά και φωνολογικά νευρωνικά δίκτυα. Η εκπαίδευση ξεκινά από την καθοδηγούμενη αντιγραφή ή παραγωγή απλών σκίτσων αντικειμένων και δομείται σταδιακά μέσω γλωσσικών και γνωστικών ερεθισμάτων (κατηγοριοποίηση, διαφοροποίηση χαρακτηριστικών κλπ.)

    Όλες οι δραστηριότητες μπορούν να εφαρμοστούν συνολικά, συνδιασμένα ή μεμονωμένα με την αρωγή του γραπτού και του προφορικού λόγου ανάλογα με την κλινική εικόνα, τους στόχους και την επιθυμία του ασθενή. Εν τέλει εκείνος είναι που επιλέγει την πιο βολική για εκείνον προσέγγιση με μία σχετική σταθερότητα στην επιλογή ώστε να συμμετάσχει με την καλύτερη διάθεση και προσοχή στην θεραπεία.

  Άλλωστε η καλύτερη προσέγγιση είναι εκείνη που διευκολύνει την επικοινωνία στον μέγιστο βαθμό.

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Βιβλιογραφία

1. Byng, S., Swinburn, K., & Pound, C. (2001). The aphasia therapy file. Hove: Psychology Press.

2. Caute, A., Pring, T., Cocks, C., Cruice, M., Best, W. & Marshall, J. (2013). Enhancing communication in aphasia through gesture and naming therapy. Journal of Speech, Language and Hearing Research. 56(1):337-51 |PubMed| | |JSLHR|

3. Christopoulou, C, Bonvillian, JD. (1985). Sign language, pantomime, and gestural processing in aphasic persons: a review. J Commun Disord.18(1):1-20. |PubMed| 

4. Damasio, A., Bellugi, U., Damasio, H., Poizner, H., Van Gilder, J. (1986). Sign language aphasia during left-hemisphere Amytal injection. Nature. 24-30;322(6077):363-5. |Nature| | |PubMed|

5. Farias, D, Davis, C, Harrington, G. (2006). Drawing: its contribution to naming in aphasia. Brain Lang. 97(1):53-63. Epub 2005 Aug 29. |PubMed|

6. Gainotti G, Silveri MC, Villa G, Caltagirone C. (1983). Drawing objects from memory in aphasia. 106 (Pt 3):613-22. |PubMed| 

7. Kearns, K. P., Simmons, N. N. & Sisterhen, Ch. (1982). Gestural Sign (Amer-Ind) as a Facilitator of Verbalization in Patients With Aphasia. In Clinical Aphasiology Conference: Clinical Aphasiology Conference (1982 : 12th : Oshkosh, WI : June 6-10, 1982) / : BRK Publishers, pages 183-191. |PDF| 

8. Raymer, AM., McHose, B., Smith, KG., Iman, L., Ambrose, A., & Casselton, C. (2012). Contrasting Effects of Errorless Naming Treatment and Gestural Facilitation for Word Retrieval in Aphasia. Neuropsychol Rehabil. 22(2): 235–266. |PMC| 

9. Roby-Brami, A., Hermsdörfer J, Roy, A.C. & Jacobs, S. (2012). A neuropsychological perspective on the link between language and praxis in modern humans. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci. 367(1585): 144–160. |PMC| 

10. Ward-Lonergan JM, Nicholas M. (1995). Drawing to communicate: a case report of an adult with global aphasia. Eur J Disord Commun. 30(4):475-91. |PubMed|

4 Τομείς που -δεν ξέρατε ότι- η Λογοθεραπεία μπορεί να Βοηθήσει

Illustration by Katarina Ilkovicova

 
Οι περισσότεροι άνθρωποι που συναναστρέφομαι έχουν πολύ συγκεκριμένη εικόνα για την δουλειά μου: μαθαίνω στα παιδιά να μιλούν. Η αλήθεια είναι ότι ο όρος "λογοθεραπευτής" είναι λίγο παραπλανητικός. Το βασικό αντικείμενο ενασχόλησης ενός λογοθεραπευτή είναι σαφώς ο λόγος αλλά δεν είναι μόνο αυτό, καθώς η εκπαίδευση επιτρέπει την ενασχόληση των ειδικών με ένα ευρύ φάσμα διαταραχών που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τα συστήματα που συμμετέχουν στον λόγο και τις λειτουργίες τους.

Πέρα λοιπόν από τα προβλήματα ομιλίας και γλωσσικής ανάπτυξης, μπορεί να εκπλαγείτε όταν μάθετε πως ένας λογοθεραπευτής είναι εκπαιδευμένος να αξιολογεί και να αντιμετωπίζει διαταραχές όλων των ηλικιών και στους παρακάτω τομείς:

>Σίτιση και Κατάποση
Οι λειτουργίες της κατάποσης και της ομιλίας μοιράζονται τις ίδιες περίπου ανατομικές δομές, έτσι η άριστη γνώση των λειτουργιών αυτών κάνει τους λογοθεραπευτές ειδικούς στην αντιμετώπιση της δυσφαγίας. Τα παιδιά με διαταραχές σίτισης και επιλεκτική διατροφή μπορεί επίσης να παρουσιάσουν προβλήματα σε κάποια από τις φάσεις της κατάποσης. Επομένως μπορούν να επωφεληθούν τα μέγιστα από διεπιστημονική ομάδα αποτελούμενη από λογοθεραπευτή, εργοθεραπευτή και διαιτολόγο για πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση.

>Φωνή
Η βραχνάδα, η τραχύτητα, η υπερβολική ένταση δεν είναι χαρακτηριστικά μόνο της φωνής των ενηλίκων. Τα παιδιά παρουσιάζουν δυσφωνίες αρκετά συχνά και τις περισσότερες φορές αγνοούνται αφού θεωρούνται συμπτώματα ιώσεων ή στοιχεία του χαρακτήρα του παιδιού. Η θεραπεία φωνής μπορεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα φωνής παιδιών και ενηλίκων και να προλάβει την εδραίωση μη υγιών φωνητικών συμπεριφορών.

>Κοινωνικές δεξιότητες
Η επιτυχημένη επικοινωνία απαιτεί επαρκείς κοινωνικές δεξιότητες: τα πραγματολογικά στοιχεία της γλώσσας. Η πραγματολογία συγκεντρώνει όλα τα στοιχεία αλληλεπίδρασης, την ερμηνεία των μη-λεκτικών σημείων, την πρόβλεψη στην επικοινωνία. Όταν οι δεξιότητες αυτές είναι ελλιπείς, η επικοινωνία καθίσταται δύσκολη έως και αδύνατη.

>Γνωστικές λειτουργίες
Ο ίδιος ο λόγος είναι μία από τις ανώτερες νοητικές λειτουργίες του ανθρώπινου εγκεφάλου και δεν λειτουργεί ανεξάρτητα από αυτές. Νευρο-εκφυλιστικές ασθένειες-άνοιες, κρανιο-εγκεφαλικές κακώσεις, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια μπορεί να ανακόψουν την ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου και να προκαλέσουν διαταραχές σε γνωστικό επίπεδο. Η λογοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση των λειτουργιών αυτών.

Μπορείτε να βρείτε περισσότερα για το αντικείμενο της λογοθεραπείας και σε τι μπορεί να σας βοηθήσει, κάνοντας μία περιήγηση στο ιστολόγιο Λογο...θεραπεία! και επικοινωνώντας με τους συλλόγους επαγγελματιών λογοθεραπευτών στην Ελλάδα και μεγάλους συλλόγους επαγγελματιών στο εξωτερικό:

Σύλλογος Επιστημόνων Λογοπαθολόγων Λογοθεραπευτών Ελλάδος
Πανελλήνιος Σύλλογος Λογοπεδικών - Λογοθεραπευτών
Πανελλήνιος Σύλλογος Λογοθεραπευτών - Ειδικών Παιδαγωγών (Π.Ε.)
American Speech–Language–Hearing Association
International Association of Logopedics and Phoniatrics
Canadian Association of Speech-Language Pathologists and Audiologists
The Speech Pathology Association of Australia

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Φυσιολογικά "λάθη" στην Γλωσσική Ανάπτυξη

 

Η γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών ακολουθεί κατά κανόνα συγκεκριμένα στάδια. Αρχικά οι ήχοι που παράγουν είναι ενστικτώδεις, φυτικοί και λειτουργούν περισσότερο αντανακλαστικά: το παιδί επικοινωνεί μέσω του γέλιου, του κλάματος και περίπου στον 5ο-6ο μήνα αρχίζει και παράγει ήχους και ηχητικά σχήματα (συλλαβές,συμπλέγματα) επαναλαμβανόμενα: "μπαμπαμπα", "γκανγκανγκανγκ". Πρόκειται για ένα ηχητικό παιχνίδι: το παιδί μαθαίνει να χειρίζεται τα όργανα του στόματος και την φωνή του και παίζει με αυτά φτιάχνοντας επαναλαμβανόμενα ηχητικά σύνολα που σταδιακά γίνονται πιο σύνθετα. Μετά τους 8-9 μήνες αρχίζουν τα σύνολα αυτά να αποκτούν ρυθμό και επιτονισμό ώστε μοιάζουν περισσότερο με λέξεις, καθώς το παιδί μπαίνει στην διαδικασία μίμησης του λόγου των ενηλίκων και ηχολαλεί. Κατά την διάρκεια της γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού συμβαίνουν πολλές διαδικασίες που δομούν τη γλώσσα του. Η Οκαλίδου (2008) αναφέρει ότι "με το βάβισμα το παιδί δημιουργεί μηχανισμούς

• φωνητικής μάθησης (δηλαδή εκφοράς νέων φωνημάτων που εμφανίζονται στον ενήλικο λόγο αλλά δεν υπάρχουν στο βάβισμά του)
• φωνητικής συντήρησης (δηλαδή βαβιστικών σχημάτων των οποίων τα φωνήματα συνατώνται στον ενήλικο λόγο) 
• φωνητικής απώλειας (δηλαδή σχημάτων που δεν εμφανίζονται στον ενήλικο λόγο)"

Το παιδί χρησιμοποιεί συγκεκριμένες διαδικασίες απλοποίησης του λόγου καθώς μαθαίνει να μιλά, κάνει δηλαδή φυσιολογικά φωνολογικά "λάθη". Κανένα παιδί δεν γεννιέται γνωρίζοντας πώς να παράγει τους ήχους και τα ηχητικά σύνολα της γλώσσας του (όποια/-ες κι αν είναι αυτή/-ές) αλλά τους μαθαίνει. Έτσι, η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού αρχίζει να ακολουθεί κανόνες και να αποκτά δομή δίνοντάς μας την δυνατότητα να την παρακολουθήσουμε και να την αναλύσουμε. Για παράδειγμα: ακούμε "πουπού" αντί για "παππού" όπου το παιδί αναδιπλασιάζει την συλλαβή που είναι πιο εύκολη, ακούμε "λολό" αντί "νερό" όπου απλοποιεί τον δύσκολο ήχο και αναδιπλασιάζει την εύκολη συλλαβή, ακούμε "έλω κότο" αντί "θέλω μπισκότο" όπου παραλείπει δύσκολους και εκτενείς ήχους.

Τα παιδιά παράγουν τις πρώτες λέξεις με νόημα περίπου στους 12 μήνες. Τα φυσιολογικά "λάθη" όμως στην γλωσσική τους ανάπτυξη μπορεί να συνεχίζονται μέχρι περίπου τα 3 έτη, επομένως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας μέχρι τότε.

Κάθε παιδί αναπτύσσεται διαφορετικά και εάν αμφιβάλλετε ή σας προβληματίζει κάτι σχετικά με τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού σας απευθυνθείτε σε ένα λογοθεραπευτή.

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια 
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Βιβλιογραφία

1. Οκαλίδου, Α., (2008). Ομιλία: Ανάπτυξη και διαταραχές τεμαχιακής δομής. Στο: Νικολόπουλος, Δ., (επιμ.). Γλωσσική ανάπτυξη και διαταραχές. Αθήνα: Τόπος
2. Πήτα, Ρ. (1998). Ψυχολογία της Γλώσσας: Μία εισαγωγική προσέγγιση. Ελληνικά Γράμματα. Αθήνα.
3. Πέτσα, Α., (2011). Διερεύνηση του επιπεδου φωνολογικής ανάπτυξης και προβλημάτων άρθρωσης παιδιών με αυτισμό. Διπλωματική εργασία. Θεσσαλονίκη: χε

Επικοινωνώντας με Ένα Μη-Λεκτικό Παιδί

Όταν επικοινωνούμε με κάποιον έχουμε έναν στόχο: να μεταφέρουμε ένα μήνυμα που ο δέκτης θα κατανοήσει. Η επικοινωνία είναι μία ανθρώπινη ανάγκη και αποτελεί μέρος της κοινωνικότητας του ατόμου. Την ίδια αυτή ανάγκη βιώνει και ένα μη-λεκτικό παιδί (non-verbal child), εκείνο το παιδί δηλαδή που δεν έχει αναπτύξει ομιλία, αλλά έχει τα ίδια δικαιώματα στην επικοινωνία όπως όλοι μας. Η ομιλία λανθασμένα πολλές φορές ταυτίζεται  με την επικοινωνία, στην πραγματικότητα όμως αποτελεί μέρος της και όχι όλον. Απλώς σκεφτείτε τι θα ήταν τα λόγια χωρίς τα εξωλεκτικά σημεία που τα συνοδεύουν, χωρίς εκφράσεις προσώπου, νοήματα, προσωδία ή σημεία στίξης για τον γραπτό λόγο (ή ακόμη και emoticons!): μία στείρα, απρόσωπη έκθεση ιδεών.

Πού θέλω να καταλήξω;
Επικοινωνία μπορεί να υπάρξει και χωρίς ομιλία: πιθανό να έχετε ακούσει ότι η επικοινωνία είναι κατά 90% περίπου μη λεκτική. Δηλαδή ισοπεδώνουμε την ομιλία; Δεν την αποδεχόμαστε και αφήνουμε τα μη λεκτικά παιδιά χωρίς θεραπεία; Όχι βέβαια. Δεν κάνουμε συγκρίσεις, ούτε συναγωνισμό. Απλώς μιλούμε για δύο διαφορετικά πράγματα.

Πολύ συχνά οι γονείς παιδιών με καθυστέρηση ανάπτυξης λόγου ή νηπίων με αυτισμό μας λένε τα εξής: "Πότε θα μιλήσει; Να ακούσω μία λέξη μόνο και θα είμαι ευτυχισμένος". Μέχρι, όμως να έρθει η άγια εκείνη ώρα, τι; Το θέμα είναι, εκτός από κοινωνικό και πρακτικό. Πώς θα δείξει το παιδί ότι πεινά, ότι πονάει, ότι θέλει να πάει στην τουλέτα; Πώς θα καταλάβει ο γονέας ότι το παιδί είναι κουρασμένο, ότι θέλει κάτι άλλο από αυτό που του προσφέρει, ότι χτύπησε; Γιατί και το κλάμα έχει τα όριά του. Οι περισσότεροι ξέρετε ακριβώς τι εννοώ. Γιατί να μην προσφέρουμε στο παιδί και σε όλα τα μέλη της οικογένειάς του το δικαίωμα της επιτυχούς επικοινωνίας;

Οι παρακάτω συμβουλές έχουν αυτόν τον στόχο: Να σας βοηθήσουν να επικοινωνείτε με το παιδί σας με επιτυχία και να οργανώσετε την καθημερινότητά σας με τον τρόπο που ταιριάζει στην δική σας οικογένεια και στο δικό σας παιδί και να προωθήσετε τις δεξιότητες επικοινωνίας και (γιατί όχι;) ομιλίας.

1. Βλεμματική επαφή.
Κάνετε το παιδί να σας κοιτάξει, να σας προσέξει, ώστε να είστε σίγουροι ότι σας καταλαβαίνει. Δείτε τρόπους για να το επιτύχετε εδώ.

2. Πρόσωπο με πρόσωπο.
Βεβαιωθείτε ότι βρίσκεστε στο ίδιο επίπεδο, στο ίδιο ύψος με το παιδί. Έτσι είναι ευκολότερο και πιο ευχάριστο.

3. Επιλογές.
Δώστε στο παιδί να επιλέξει μεταξύ δύο αντικειμένων/ δραστηριοτήτων: "Θέλεις νερό ή χυμό;". Κρατήστε τα αντικείμενα μπροστά του ή συμβολίστε τις δραστηριότητες με νοήματα, εικόνες ή αντικείμενα. Σε περιπτώσεις που δεν είναι εφικτό συμβολίστε τις επιλογές με τις παλάμες σας και αφήστε το παιδί να διαλέξει χέρι.

4. Ομιλία.
Μην σταματάτε να του μιλάτε, όπως θα κάνατε σε κάθε άλλη περίπτωση. Το παιδί πρέπει να αναπτύσσει και ακουστική κατανόηση.

5. Κώδικας.
Βρείτε έναν κώδικα επικοινωνίας για τα βασικά και γρήγορα: για παράδειγμα, μπορεί να μάθει να χτυπά μία φορά παλαμάκια για το ναι και δύο για όχι.

6. Μάτια τέσσερα.
Αφουγκραστήτε το παιδί σας και αντιμετωπίστε κάθε συμπεριφορά αλληλεπίδρασης ως απόπειρα επικοινωνίας. Δώστε προσοχή στα σημάδια που σας δίνει και συσχετίστε συμπεριφορές.

7. Μορφές έκφρασης.
Δώστε στο παιδί την ευκαιρία να εκφραστεί με κάθε τρόπο: ζωγραφίζοντας, παίζοντας, χορεύοντας. Βοηθά το να συμμετέχετε κι εσείς, ώστε να δείτε τα πράγματα από την δική του πλευρά.

8. "Καθρέφτισμα".
Συχνά τα παιδιά με αυτισμό μπορούν να επικοινωνήσουν χρησιμοποιώντας παιχνίδια, γαντόκουκλες, καθρέφτες ή τραγούδια κυρίως γιατί είναι δύσκολο να εδραιώσουν βλεμματική επαφή. Ενισχύουμε τις συμπεριφορές αυτές και τις χρησιμοποιούμε ως βοήθημα.

9. Κάρτες και βιβλία επικοινωνίας.
Φωτογραφήστε αντικείμενα, μέρη, ανθρωπους και φτιάξτε ένα μικρό άλμπουμ επικοινωνίας για να κουβαλά πάντα μαζί του και να δείχνει εύκολα και γρήγορα ότι θέλει να επικοινωνήσει μαζί σας ή με άλλους.

10. Σημειωματάριο.
Αν μπορεί να γράψει ή ακόμη και να ζωγραφίσει, γιατί να μην το κάνει;

11. Tablet.
Υπάρχουν πολλές εφαρμογές που στηρίζουν εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας. Θα δείτε περισσότερα εδώ κι εδώ.

12. Κινητό τηλέφωνο.
Είναι κάτι που έχετε μαζί σας και βγάζει φωτογραφίες. Αφήστε το παιδί να κάνει τα υπόλοιπα. Επικοινωνία στο τσεπάκι!

13. Μakaton.
Το γλωσσικό πρόγραμμα Makaton συνδιάζει σύμβολα, νοηματική και ομιλία. Το καλύτερο είναι ότι μπορείτε να εκπαιδευτείτε σε αυτό εύκολα στην Ελλάδα και να εκπαιδεύσετε και το παιδί να το χρησιμοποιεί. Πληροφορίες θα βρείτε εδώ.

14. Γλώσσα του σώματος/ Εκφράσεις προσώπου/ Νοήματα.
Μην αγνοείτε τις κινήσεις του παιδιού, έχετε μάτια ανοιχτά και παρατηρείτε.

15. Αυτιά δεκατέσσερα.
Ο τόνος της φωνής, η προσωδία, η ένταση θα σας καθοδηγήσουν πιο εύκολα στην κατανόηση αυτού που προσπαθεί το παιδί να επικοινωνήσει.

16. Να!
Αφήστε το παιδί να δείξει αυτό που θέλει και υποστηρίξτε το εσείς με λέξεις. Μην αγνοείτε την προσπάθειά του για επικοινωνία.

17. Λογοθεραπεία.
Ζητήστε την συμβουλή του λογοθεραπευτή σας. Συνεργαστείτε μαζί του για την καλύτερη λύση για το δικό σας παιδί, ορίστε στόχους και ακολουθήστε στοχευμένη θεραπεία.


Όλοι έχουμε ίσα δικαιώματα στην επικοινωνία. Ακόμη και εκείνοι που δεν μιλούν δεν σημαίνει ότι δεν έχουν πράγματα να πουν. Κρατήστε αυτό στο μυαλό σας.

Illustration by Alex Nabaum via CommArts Illustration

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια 
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

10+1 Προϊόντα Μάσησης για Αισθητικο-κινητική Ενίσχυση του Στόματος

 
 Το στόμα είναι ένα από τα πιο ευαίσθητα σημεία στο σώμα μας. Για να το καταλάβουμε πλήρως δεν έχουμε παρά να παρατηρήσουμε τα βρέφη: βάζουν στο στόμα τους τα πάντα γιατί έτσι αντιλαμβάνονται καλύτερα τον κόσμο, το περιβάλλον τους. Πολλές φορές παρατηρούμε ότι παιδιά με διαταραχή αισθητηριακής επεξεργασίας ή κάποια καθυστέρηση στην ανάπτυξη λατρεύουν να μασούν... τα πάντα: τα ρούχα τους, αντικείμενα ακόμα και να δαγκώνουν τον εαυτό τους ή άλλους. Τα βρεφικά μασητικά αντικείμενα και τα παιχνίδια οδοντοφυίας καλύπτουν τις ανάγκες ενός βρέφους, ίσως ακόμα και νηπίου αλλά όχι ενός μεγαλύτερου παιδιού. Αναζητώντας λοιπόν ασφαλείς, αποτελεσματικές, ανθεκτικές λύσεις βρίσκουμε στο εμπόριο πολλά ειδικά αντικείμενα μάσησης με στόχο να καλύψουν αυτήν την αισθητικοκινητική ανάγκη και να ενισχύσουν την κινητικότητα των μασητικών μυών:


1. Chewy Tubes: Σωλήνες μάσησης με λαβή και διαφορετικές υφές και μεγέθη ανάλογα με το χρώμα. Τα βρίσκετε παντού, στην Ελλάδα τα βρίσκουμε εδώ: μπλε, πράσινο, κόκκινο, κίτρινο.

2. Grabbers: Με ειδική λαβή και διαφορετικά χρώματα και αρώματα για μεγαλύτερη αισθητηριακή ενίσχυση. Τα βρίσκετε παντού επίσης, στην Ελλάδα βρείτε τα εδώ.

3. Chewlery: Μαλακά, σαν καλώδια τηλεφώνου μασητικά σε μέγεθος και σχήμα κατάλληλο να φορεθούν στο λαιμό και στο χέρι. Νομίζω ότι είναι πιο κατάλληλα για κορίτσια.

4. Kid Companions: Ομολογώ ότι δεν τα έχω χρησιμοποιήσει. Φαίνονται ωστόσο αρκετά διακριτικά, για ομαλή αισθητηριακή ενίσχυση και σε πολλά χρώματα και σχήματα.

5. Σωλήνες μάσησης Padovan: Από καουτσούκ και σιλικόνη. Με καθοδηγούμενη χρήση ενισχύονται και οι μύες της μάσησης και οι μασητικές κινήσεις. Θα τους βρείτε στο ΚΕΣΠ.

6. Chewy Tubes P's and Q's: Στην φιλοσοφία των grabbers με στρογυλλεμένες άκρες. Τα βρίσκετε παντού, στην Ελλάδα θα τα βρείτε από την Stark and Watson.

7. Chew Stixx: Σωλήνας μάσησης με 4 διαφορετικές υφές μαζί σε 1 αντικείμενο.

8. Chewy Stixx Jr pocket: Μασητικά στικ σε 4 διαφορετικές υφές και χρώματα σε μικρό μέγεθος.

9. Chewy Stick: Σωλήνες μάσησης σε διαφορετικές υφές και χρώματα με κλιπ για στερέωση στα ρούχα

10. Chew Stixx Pencil Toppers: Μασητικά "καπάκια" για την κορυφή του μολυβιού, σε διαφορετικές υφές, χρώματα και γεύσεις και με σχέδια.


11. Z-Grabber: Στο σχήμα των απλών Grabbers, αλλά με αποσπώμενη κορυφή και δυνατότητα ενσωμάτωσης ειδικού δονητή για ακόμη μεγαλύτερη αισθητηριακή ενίσχυση.

Μην ξεχνάτε:

• Στο εμπόριο υπάρχουν εκατοντάδες προϊόντα. Επιλέξτε με προσοχή και ψυχραιμία.
• Αφήστε το παιδί να εξερευνήσει το αντικείμενο. Μην το αναγκάζετε να το χρησιμοποιήσει εάν δεν θέλει.
• Τα αντικείμενα με γεύσεις προκαλούν μεγαλύτερη παραγωγή σάλιου.
• Συμβουλευτείτε τον λογοθεραπευτή σας πριν από οποιαδήποτε αγορά.
• Ο λογοθεραπευτής σας θα σας δείξει τον σωστό τρόπο χρήσης για το δικό σας παιδί
• Πάντα να πλένετε τα προϊόντα μετά την χρήση.

illustration via http://www.flickr.com/photos/pumml/

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com