Το Κάπνισμα και η Φωνή: Οίδημα του Reinke

Το οίδημα του Reinke είναι μία μορφή πάχυνσης των φωνητικών χορδών και μοιράζεται τα ίδια ιστολογικά χαρακτηριστικά με τα οζίδια και τους πολύποδες φωνητικών χορδών. Πρόκειται για  συσσώρρευση υγρού (οίδημα) κάτω από τον επιφανειακό συνδετικό ιστό (lamina propria), την επιφάνεια του Reinke των φωνητικών χορδών, μία δομή πολύ σημαντική για την ορθή παραγωγή φωνής. Στην βιβλιογραφία πολλές φορές συγχέεται με την πολυποειδή εκφύλιση χορδης, ωστόσο παρατηρούνται κλινικές διαφορές όσον αφορά στην πυκνότητα του υγρού του οιδήματος: στο οίδημα του Reinke το υγρό είναι πιο υδαρές από ότι στην πολυποειδή εκφύλιση.

Το οίδημα μπορεί να προκληθεί λόγω του συνεχούς τραυματισμού της επιφάνειας αυτής ενώ αναφέρεται ότι μπορεί να είναι αντίδραση του ιστού στον ζεστό καπνό που εισπνέουν οι καπνιστές. Ενώ δεν έχει βρεθεί σαφής αιτιολογία, συναντάται κατά κύριο λόγο σε καπνιστές, πολλές φορές αμφοτερόπλευρα, και η κακή χρήση φωνής μαζί με/ ή γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση. Αξίζει να αναφερθεί ότι οι Koufman & Belafsky (2001) περιέγραψαν την εντόπιση αμφοτερόπλευρου οιδήματος Reinke σε πληθυσμό μη καπνιζόντων γυναικών με ιστορικό αμφοτερόπλευρης παράλυσης φωνητικών χορδών. Το οίδημα δεν αποτελεί προάγγελο καρκινώματος του λάρυγγα αλλά σοβαρής βλάβης των φωνητικών χορδών.

Η διάγνωση του οιδήματος γίνεται με ενδοσκόπιση λάρυγγα από Ωτο-ρινο-λαρυγγολόγο. Οι φωνητικές χορδές δονούνται ασύμμετρα, μη περιοδικά, με ταχύτητα πιο αργή του φυσιολογικού σε εύρος σημαντικά πιο περιορισμένο οριζοντίως. Η όψη τους αλλάζει: φαίνονται πιο γκρι, οι ελεύθερες άκρες πιο παχιές και η επιφάνεια δείχνει πιο πλαδαρή.
Η φωνή αλλάζει σημαντικά: βραχνή, ψιθυριστή, με χαμηλό τόνο και περιορισμένη ένταση. Οι αλλαγές στην φωνή είναι σαφώς πιο εμφανείς στις γυναίκες αφού η χροιά χαμηλώνει σε μεγάλο βαθμό (βραχνή, βαθιά φωνή), ενώ στους άντρες είναι ήδη χαμηλή. Σε περιπτώσεις που το οίδημα είναι πολύ μεγάλο, μπορεί να προκληθεί στένωση στο σημείο και κατ'επέκταση να επηρεαστεί και η αναπνοή: αρχικά συμβαίνει σε έντονες καταστάσεις (πχ. λαχάνιασμα), ενώ στην πορεία μπορεί να παρατηρηθεί ακόμη και σε ηρεμία και να οδηγήσει σε υπνική άπνοια.

Θεραπευτικά, το πρώτο που συστήνεται είναι η άμεση διακοπή του καπνίσματος. Μάλιστα το οίδημα σε πρώιμα στάδια μπορεί να βελτιωθεί μόνο από αυτό. Εάν κριθεί απαραίτητο γίνεται χειρουργική αντιμετώπιση μέσω μικροχειρουργικών τεχνικών. Η θεραπεία φωνής βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην τροποποίηση της φωνητικής συμπεριφοράς: ο ασθενής καθοδηγείται να εφαρμόζει κανόνες υγιεινής φωνής για να περιοριστούν οι συμπεριφορές που τραυματίζουν τις φωνητικές χορδές. Στην συνέχεια χρησιμοποιούνται τεχνικές βελτίωσης της ποιότητας, ελέγχου της έντασης της φωνής και υποστήριξης της αναπνοής. Σημειώνεται ότι πολλές φορές η φωνή δεν επανέρχεται ακριβώς σε αρχικό, φυσιολογικό επίπεδο. Ωστόσο μπορεί να βελτιωθεί σε αξιοσημείωτο βαθμό.

Στροβοσκόπιση λάρυγγα ατόμου με οίδημα Reinke

πριν και μετά το χειρουργείο

1. Koufman J, Belafsky P. Unilateral Reinke's edema and localized Reinke's edema (pseudocyst) as a manifestation of vocal fold paresis. Laryngoscope 2001;111:576-580.
2. Zeitels SM, Hillman RE, Bunting GW, Vaughn T. Reinke's edema: phonatory mechanisms and management strategies. Ann Otol Rhinol Laryngol. 1997 Jul;106(7 Pt 1):533-43.
3. Boone D., McFarlane S., Von Berg Sh. (2005). The voice and voice therapy. USA: Pearson Education, Inc
4. Dworkin J., Meleca R., (1997). Vocal Pathologies-Diagnosis, Treatment and case studies. USA: Singular Publishing Group, Inc

Illustration by Malika Favre

Ευαγγελία Δ. Σούπη

Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com