Ο ρόλος του λογοθεραπευτή στην άνοια

 Λόγω της προοδευτικής φύσης των ασθενειών που σχετίζονται με την άνοια οι λογοθεραπευτές έχουν την ηθική ευθύνη να παράσχουν κατάλληλες υπηρεσίες που θα ωφελήσουν τους ασθενείς και θα μεγιστοποιήσουν τη λειτουργικότητά τους σε όλα τα στάδια της νόσου. Φυσικά η ενασχόληση του λογοθεραπευτή με την άνοια (όπως και με κάθε διαταραχή) προϋποθέτει το κατάλληλο εκπαιδευτικό υπόβαθρο, την εμπειρία και την κατάρτιση του ίδιου πάνω στο θέμα (ASHA, 2005a).

Οι υπηρεσίες που ο λογοθεραπευτής καλείται να παρέχει σε έναν ασθενή με άνοια και στην οικογένειά του είναι πολυσύνθετες και καλύπτουν όλο το φάσμα της παρεμβατικής διαδικασίας. Ο ρόλος του λογοθεραπευτή ξεκινά με την αξιολόγηση και την περιγραφή των δεξιοτήτων και των δυσκολιών του ασθενή όσον αφορά στην επικοινωνία˙ έτσι συμβάλλει στη διαφοροδιάγνωση του εκάστοτε συνδρόμου και εξακριβώνει πότε οι δυσκολίες στην επικοινωνία επιδρούν στη συμπεριφορά και στην καθημερινή ζωή του ασθενή. Επιπλέον, συμβουλεύει και παρέχει στον πάσχοντα εξωτερικά βοηθήματα για να βοηθήσει τη μνήμη, την εύρεση λέξεων και κατ’ επέκτασιν και την επικοινωνία και ασχολείται με τα προβλήματα σίτισης και κατάποσης που μπορεί να προκύψουν. Ταυτόχρονα, ο λογοθεραπευτής οφείλει να ενημερώσει τους φροντιστές για τα προβλήματα επικοινωνίας των ασθενών, να συμβουλέψει παρέχοντας στατηγικές για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας, να τους εκπαιδεύσει ώστε να μπορούν να χειριστούν πιθανές δυσκολίες σίτισης και κατάποσης. Επίσης, στις ευθύνες του λογοθεραπευτή έγκειται η προσαρμογή της καθημερινότητας του πάσχοντα σε πρόσφορο έδαφος για την καλλιέργεια της επικοινωνίας και η παραπομπή του ασθενή και της οικογένειάς του σε κατάλληλους ειδικούς όταν χρειάζεται (Bryan & Maxim, 2006).

Στις ΗΠΑ ο ASHA (2005b) έχει εκδώσει μία σειρά αναφορών, σύμφωνα με τις οποίες επεξηγείται ο ρόλος, η εργασία, η εμπλοκή του λογοθεραπευτή σε περιπτώσεις άνοιας, αποσαφηνίζοντας τις δεξιότητες που πρέπει να αναπτύξει ο ειδικός και διαχωρίζοντας τις ευθύνες του αναφορικά με άλλους ειδικούς διαφορετικού επιστημονικού κλάδου. Σύμφωνα με τον ASHA (2005a) λοιπόν, ο ρόλος του λογοθεραπευτή στην άνοια περιλαμβάνει τα εξής:

Αναγνώριση: αναγνωρίζει και ανιχνεύει τα άτομα που κινδυνεύουν από την άνοια, λαμβάνοντας υπόψιν την πρόσπτωση και την επικράτηση της άνοιας σε διαφορετικούς μορφωτικά και γλωσσικά πληθυσμούς

Αξιολόγηση: επιλέγει και παρέχει κλινικά, μορφωτικά και γλωσσικά κατάλληλες προσεγγίσεις για τη διάγνωση και αξιολόγηση των γνωστικών διαταραχών επικοινωνίας της άνοιας σύμφωνα με την πορεία της νόσου

Παρέμβαση: επιλέγει και παρέχει κλινικά και γλωσσικά κατάλληλες τεχνικές εξάσκησης βάσει δεδομένων με στόχο την άμεση παρέμβαση στα άτομα με άνοια και την έμμεση παρέμβαση μέσω των φροντιστών και των περιβαλλοντικών αλλαγών

Συμβουλευτική: παρέχει κατάλληλες συμβουλές στα άτομα με άνοια, στους οικείους τους και στους φροντιστές σχετικά με τη φύση της άνοιας και της πορείας της

Συνεργασία: συνεργάζεται με τα άτομα με άνοια και με τους προσωπικούς τους και τους επαγγελματίες φροντιστές για την ανάπτυξη πλάνων παρέμβασης για τη διατήρηση των γνωστικών-επικοινωνιακών και λειτουργικών ικανοτήτων στο μέγιστο βαθμό κατά την εξέλιξη της νόσου

Διαχείριση του Περιστατικού: υπηρετεί ως διαχειριστής, συντονιστής ή επικεφαλής ομάδας ώστε να εγγυηθεί την έγκαιρη παράδοση ενός περιεκτικού σχεδίου διαχείρισης

Εκπαίδευση: αναπτύσσει μαθήματα και διδάσκει, εποπτεύει και καθοδηγεί μελλοντικούς λογοθεραπευτές στην έρευνα, αξιολόγηση, διάγνωση και θεραπεία των γνωστικών-επικοινωνιακών προβλημάτων που σχετίζονται με την άνοια˙ εκπαιδεύει οικογένειες, φροντιστές, άλλους επαγγελματίες και το κοινό σχετικά με τις ανάγκες επικοινωνίας των ατόμων με άνοια

Συνηγορία: συνηγορεί σε υπηρεσίες για άτομα με άνοια˙ εξυπηρετεί ως ειδικός μάρτυρας

Έρευνα: προάγει τη γνώση των γνωστικών-επικοινωνιακών προβλημάτων στις άνοιες και τη θεραπεία τους μέσα από την έρευνα

(ASHA, 2005a). 

Οι ευθύνες που προκύπτουν από συνολικά τα παραπάνω στοιχεία αφορούν σε μεγάλο βαθμό το λογοθεραπευτή που εργάζεται στα πλαίσια μίας διεπιστημονικής ομάδας αλλά και εκείνον που ασκεί το επάγγελμα του μεμονωμένα.

            Μέσα στα πλαίσια μιας διεπιστημονικής ομάδας ο λογοθεραπευτής μπορεί να συμβάλλει στη διαφοροδιάγνωση της διαταραχής, να εκθέσει παρατηρήσεις πάνω στο περιστατικό, να παραπέμψει ασθενείς σε επιστήμονες άλλης ειδικότητας (π.χ. ωτορινολαρυγγολόγους, εργοθεραπευτές κλπ.). Παράλληλα, χρησιμοποιεί τις πληροφορίες που λαμβάνει από τα μέλη της διεπιστημονικής ομάδας για την καλύτερη προσέγγιση του ασθενή και, κατ’επέκτασιν, για την εφαρμογή κατάλληλων δοκιμασιών αξιολόγησης της γλώσσας και τη δημιουργία αποτελεσματικότερων πλάνων παρέμβασης (Muir, 1996).

 Βιβλιογραφία

1. American Speech-Language-Hearing Association, (2005a). The Roles of Speech-Language Pathologists Working with Individuals with Dementia-Based Communication Disorders: Position Statement [Position Statement]. Available from www.asha.org/policy
2. American Speech-Language-Hearing Association, (2005b). The Roles of Speech-Language Pathologists Working with Individuals with Dementia-Based Communication Disorders: Technical Report [Technical Report]. Available from www.asha.org/policy 
3. Bryan K., Maxim., (2006). Communication Disability in the Dementias. London: Whurr Publishers
4. Muir N., (1996). The Role of the Speech and Language Therapist in Psychiatry. Psychiatric Bulletin, 20, 524-526 

 

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια Κομνηνών 39 και Χασιώτη Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com