Διαταραχές Κατάποσης και Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι μία φλεγμονώδης νόσος του αναπνευστικού που "χαρακτηρίζεται από πτωχά αναστρέψιμο περιορισμό της ροής του αέρα που είναι συνήθως προοδευτικός και σχετίζεται με μια ανώμαλη φλεγμονώδη απάντηση του πνεύμονα σε ενοχλητικά σωματίδια ή αέρια και κυρίως τον καπνό του τσιγάρου" (1). Οι ασθενείς παρουσιάζουν χρόνιο βήχα ("βήχας του καπνιστή"), δύσπνοια κατά τη δραστηριότητα ή σε ηρεμία, χρόνια παραγωγή βλέννας (απόχρεμψη). Παροξύνσεις της νόσου μπορεί να συμβούν με επιδείνωση των συμπτωμάτων.

Ερευνητές αναφέρουν πως η κλινική συμπτωματολογία της ΧΑΠ μπορεί να επηρεάσει άλλες σημαντικές λειτουργίες όπως η κατάποση (2). Έως σήμερα διαθέτουμε λίγα δεδομένα σχετικά με τον επιπολασμό των διαταραχών κατάποσης (δυσφαγία) στους ασθενείς με ΧΑΠ. Οι σχετικές μελέτες αναφέρουν πως τα ποσοστά των ασθενών με ΧΑΠ που εμφανίζουν και δυσφαγία κυμαίνονται μεταξύ 17-85% (3). Μάλιστα σημειώνεται πως οι διαταραχές κατάποσης σε ασθενείς με ΧΑΠ μπορεί να οδηγήσουν σε παρόξυνση της νόσου (2, 4, 5). Ωστόσο στη βιβλιογραφία περιγράφεται μάλλον μία αμφίδρομη σχέση της ΧΑΠ με τη δυσφαγία. Οι κυριότερες διαταραχές κατάποσης που αναφέρονται αφορούν κυρίως στη στοματική και φαρυγγική φάση της κατάποσης:

• περιορισμένη μυική δύναμη
• διαταραχή του συντονισμού αναπνοής-κατάποσης σε παροξύνσεις της νόσου
• καθυστερημένη μεταφορά του βλωμού και φαρυγγική απόκριση
• περιορισμένη λαρυγγο-φαρυγγική ευαισθησία που οδηγεί σε στάση υπολειμμάτων τροφής στον φάρυγγα μετά την κατάποση
• υψηλά ποσοστά λαρυγγικής διείσδυσης και εισρόφησης
• περιορισμένος έλεγχος γλώσσας
• καθυστερημένη φαρυγγική απόκριση
• μειωμένη λαρυγγική ανύψωση
• υψηλά ποσοστά βλαβών στο αντανακλαστικό της κατάποσης σε παροξύνσεις της νόσου

(2, 3, 4, 5, 6)

Μία αδύναμη κατάποση, όταν συνδυαστεί με μία διαταραγμένη ικανότητα χρήσης του εκπνεόμενου αέρα για καθαρισμό του λάρυγγα μπορεί να οδηγήσει σε υψηλό κίνδυνο εισρόφησης των περιεχομένων του φάρυγγα και πιθανόν σε πνευμονία λόγω εισρόφησης.

Η αντιμετώπιση της ΧΑΠ πραγματοποιείται από ειδικούς πνευμονολόγους. Μία πρώιμη εντόπιση των διαταραχών κατάποσης επιτρέπει την πρώιμη παρέμβαση που με τη σειρά της θα περιορίσει τον κίνδυνο της πνευμονίας λόγω εισρόφησης (6).

Ευαγγελία Δ. Σούπη

Λογοθεραπεύτρια

Κομνηνών 39 και Χασιώτη

Ιωάννινα

evageliasoupi@gmail.com

Βιβλιογραφικές Αναφορές

1. Μπακάκος. Π, Κωστίκας. Κ, Λουκίδης. Σ. ΧΑΠ και συνοσηρότητες. ΠΝΕΥΜΩΝ. 2010;23(1):21-23.
2. Gross R D, Atwood C W Jr, Ross S B, Olszewski J W, Eichhorn K A. The coordination of breathing and swallowing in chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med. 2009;179(7):559–565.
3. Clayton NA, Carnaby GD, Peters MJ, Ing AJ. Impaired laryngopharyngeal sensitivity in patients with COPD: the association with swallow function. Int J Speech Lang Pathol. 2014;16(6):615–623.
4.  Steidl E, Ribeiro CS, Gonçalves BF, Fernandes N, Antunes V, Mancopes R. Relationship between Dysphagia and Exacerbations in Chronic Obstructive Pulmonary Disease: A Literature Review. International Archives of Otorhinolaryngology. 2015;19(1):74-79
5. Kobayashi S, Kubo H, Yanai M. Impairment of the swallowing reflex in exacerbations of COPD. Thorax. 2007;62(11):1017. 
6. De Deus Chaves R, Chiarion Sassi F, Davison Mangilli L, et al. Swallowing transit times and valleculae residue in stable chronic obstructive pulmonary disease. BMC Pulmonary Medicine. 2014;14:62.