Στρατηγικές Ανάκλησης Λέξεων στην Αφασία

Ένα από τα πιο κοινά προβλήματα λόγου για τα άτομα με αφασία είναι το να μπορέσουν να βρουν την κατάλληλη λέξη. Συνήθως γεμίζουν το κενό με ακατάληπτες ή εμβόλιμες λέξεις/ φράσεις ("Νααυτότοπώςτολένε") που, επειδή στερούνται νοήματος, διακόπτουν τη μεταφορά του μηνύματος και παρεμβαίνουν στην ομαλή επικοινωνία. 

Όποτε συμβαίνει αυτό, εγείρεται η ανάγκη της εφαρμογής μίας στρατηγικής που θα σας βοηθήσει θυμηθείτε τη ζητούμενη λέξη και να μεταφέρετε αυτό που θέλετε να πείτε χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Οι στρατηγικές είναι τεχνικές που χρησιμοποιούμε για να κάνουμε τη ζωή μας πιο εύκολη και να αποφύγουμε προβλήματα που μπορεί να προκύψουν, όπως να πάρουμε μαζί μας ομπρέλα μία συννεφιασμένη μέρα ή να χαμηλώσουμε την ένταση της τηλεόρασης για να ακούσουμε τι μας λέει κάποιος στο τηλέφωνο.

Μπορείτε να επιλέξετε οποιαδήποτε στρατηγική σας ταιριάζει ενώ καλό είναι να τις εξασκήσετε αρχικά όλες μέχρι να βρείτε ποια σας βοηθά περισσότερο. Φυσικά, μπορείτε να χρησιμοποιείτε περισσότερες από μία, σύμφωνα με τις ανάγκες σας. Κάθε στρατηγική δίνει διαφορετικά στοιχεία στον ακροατή για αυτό που θέλετε να πείτε ενώ επιλέγει διαφορετικά κανάλια στην προσέγγιση της λειτουργίας του εγκεφάλου σας.


1. Το πρώτο γράμμα: Προσπαθήστε να θυμηθείτε από ποιο γράμμα αρχίζει η λέξη. Στην ανάγκη πείτε μέσα σας το αλφάβητο μέχρι να βρείτε το γράμμα που σας θυμίζει κάτι. Ακόμη και να το "γράψετε" στον αέρα ή στην παλάμη σας.
"Θέλω να αγοράσω... (σχηματίζει λ στον αέρα)...λουλούδια."

2. Καθυστέρηση: Κερδίστε χρόνο κάνοντας μία παύση ή χρησιμοποιώντας μία εμβόλιμη λέξη ή φράση ως μοχλό καθυστέρησης μέχρι να βρείτε τη λέξη.
"Θέλω να αγοράσω... μισό λεπτό... εεεεεεε.... λουλούδια."

3. Περιγραφή: Δώστε πληροφορίες σχετικά με την όψη, τη λειτουργία ή τη σημασία αυτής της λέξη στον ακροατή. Ακόμη κι αν δεν καταλάβει αμέσως τι εννοείτε, μπορεί να βοηθηθείτε να θυμηθείτε ο ίδιος/ η ίδια τη λέξη.
"Θέλω να αγοράσω... αυτά που βάζουμε στο βάζο."

4. Συνώνυμα/ Αντίθετα: Χρησιμοποιείστε μία λέξη που έχει παρόμοια σημασία με αυτό που ψάχνετε ή αντίθετη σημασία με αυτή.
"Θέλω να αγοράσω... άνθη."

5. Νοήματα: Με τα χέρια σας δείξτε τη λειτουργία ή την όψη του αντικειμένου ή της λέξης γενικά.
"Θέλω να αγοράσω... (κάνει πως κρατά μπουκέτο και μυρίζει λουλούδια)."

6. Ζωγραφική: Έχετε πάντα μαζί σας ένα μικρό σημειωματάριο και ζωγραφίστε ένα σκίτσο αυτού που εννοείτε.
"Θέλω να αγοράσω... (ζωγραφίζει ένα λουλούδι)."

7. Συσχέτιση: Δοκιμάστε να βρείτε κάτι που να σχετίζεται με λέξη, κάτι που να έχει παρόμοια λειτουργία ή μια άλλη σχετική λέξη ώστε να περιορίσετε τις πιθανές επιλογές του ακροατή.
"Θέλω να αγοράσω... όχι χόρτα, πιο όμορφα." 

8. Κατηγοριοποίηση: Αναφέρετε ένα γενικότερο θέμα ή μία κατηγορία στην οποία ανήκει η συγκεκριμένη λέξη. Έτσι θα βοηθήσετε τον ακροατή να περιορίσει τις επιλογές δίνοντάς τους ένα συγκεκριμένο πλαίσιο.
"Θέλω να αγοράσω... είναι φυτά."

9. Αναζήτηση: Ψάξτε να βρείτε αν η λέξη είναι γραμμένη κάπου είτε στο περιβάλλον, είτε στο βιβλίο επικοινωνίας σας, είτε στο σημειωματάριο.
"Θέλω να αγοράσω... (κοιτά την πινακίδα) λουλούδια."

10. Αναβολή: Αφήστε το για μετά. Εφόσον άλλη τεχνική δεν βρήκε το στόχο της, αφήστε τον εγκέφαλο να επιλύσει μόνος του το πρόβλημα ενώ ασχολείται με κάτι άλλο. Αργότερα που θα επιστρέψετε στο θέμα είναι πολύ πιθανό να θυμηθείτε πιο εύκολα τη λέξη.
"Θέλω να αγοράσω... (σκέφτεται) ...καλά άσ' το θα σου πω μετά."


Και μην ξεχνάτε πως η επικοινωνία θέλει δύο (τουλάχιστον). Ο συνομιλητής σας κι εσείς είστε εξίσου σημαντικοί και έχετε τον ίδιο στόχο: να επικοινωνήσετε μεταξύ σας με επιτυχία.
   

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

• Ennis, M. R. (2001). Comprehension Approaches for Word Retrieval Training in Aphasia. Perspect Neurophysiol Neurogenic Speech Lang Disord, 11(2), 18-23.
• Kendall, D. L., Oelke, M., Brookshire, C. E., & Nadeau, S. E. (2015). The Influence of Phonomotor Treatment on Word Retrieval Abilities in 26 Individuals With Chronic Aphasia: An Open Trial. J Speech Lang Hear Res, 58(3), 798-812.
• Patterson, J. P. (2001). The Effectiveness of Cueing Hierarchies as a Treatment for Word Retrieval Impairment. Perspect Neurophysiol Neurogenic Speech Lang Disord, 11(2), 11-18.

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Ιστορίες του Φθινοπώρου

 
Το φθινόπωρο για μένα ήταν πάντα η εποχή των ιστοριών. Είχα τη χαρά να μεγαλώσω με έναν παππού που ήξερε πολλά κι ωραία παραμύθια και είχε τον τρόπο να τα αφηγείται με όρεξη και ζωντάνια. Οι ιστορίες του, αληθινές ή μη, μύριζαν τσίπουρο κι απόβροχο, είχαν τη γεύση του κάστανου και σηματοδοτούσαν την έναρξη της πιο ωραίας περιόδου: της εποχής του σχολείου, της σόμπας και του μέσα. Ήταν πολύ διαφορετικές από τις ιστορίες του καλοκαιριού. Πιο ζεστές, πιο αληθινές, πιο ζωντανές. Και ήταν ωραία η στιγμή μετά από κάθε ιστορία που το μυαλό και η καρδιά είναι ακόμη μέσα σε αυτή, η στιγμή που ως παιδί ονειρευόμουν να γίνω, όχι σαν τον τρίτο γιο, τον μικρότερο που σκοτώνει τη λάμια και γίνεται ήρωας, ούτε σαν τον παμπόνηρο Χότζα που κατέληγε πάντα να έχει δίκιο, ούτε ακόμη σαν την κόρη που γνωρίζει τα πάντα και σώζει το παλικάρι για τη σώσει κι εκείνος, αλλά σαν τον παππού μου: να χαρίζω όνειρα.

Σήμερα δεν εγκαταλείπω την ονειροπόληση αλλά βρίσκομαι σε διαφορετική θέση. Αφηγούμαι ιστορίες στα παιδιά, τους μικρούς μου μαθητές κάθε μέρα. Συνήθως ιστορίες άλλων. Ταξιδεύουν. Φαίνεται στα μάτια τους που σπάνια βλεφαρίζουν, στο ανοιχτό τους στόμα, στη κομμένη τους ανάσα. 

Αναπόφευκτα έρχεται η ώρα να φτιάξουν τη δική τους ιστορία. Γιατί δεν αφηγούμαι στα παιδιά για να προβάλλω τις δικές μου εμπειρίες. Εμφορούμαι από αυτές και πλέον αναγνωρίζω στις ιστορίες ένα ακόμη γνώρισμα πολύ σημαντικό: είναι ένα καταπληκτικό γλωσσικό εργαλείο. Η αφήγηση οργανώνει τη γλώσσα σε όλους τους τομείς της: εμπλουτίζει το λεξιλόγιο, βελτιώνει τη μορφο-σύνταξη, οργανώνεται σε συγκεκριμένο σημασιολογικό πλαίσιο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση της φωνολογικής καλλιέργειας, τον εμπλουτισμό της προσωδίας, ακόμη και τη βελτίωση του ρυθμού ομιλίας αλλά και τη μη λεκτική σωματική συμπεριφορά και τις γνωστικές ικανότητες.

Είναι πιο εύκολο για ένα παιδί να αφηγηθεί έχοντας ένα ερέθισμα οπτικό, λεκτικό, ακουστικό, μια αίσθηση ή μια μυρωδιά. Ξέρει από πού να ξεκινήσει και ήδη δημιουργεί στο μυαλό του/ της ένα πλάνο, διάχυτους χαρακτήρες και σκόρπια γεγονότα που καλείται να οργανώσει σε λέξεις κατάλληλες, τοποθετημένες σωστά ώστε να βγάζουν νόημα, στολισμένες έτσι που να φτιάχουν εικόνες στον αέρα και να γεμίζουν το δωμάτιο.

Πόσο δύσκολο είναι αυτό αλήθεια για έναν μικρούλη/ μία μικρούλα με δυσκολίες σε οποιοδήποτε επίπεδο λόγου; Πολύ. Αφάνταστα. Τρομακτικά κάποιες φορές. Είναι όμως μια λύτρωση πρωτόγνωρη όταν αρχίζει η ιστορία να ξετυλίγεται από το στόμα τους. Με όποιον τρόπο. Με όποια δυσκολία και στην αρχή χωρίς τα στολίδια που βάζουμε στις λέξεις. Έχουν δημιουργήσει κάτι δικό τους, μοναδικό, με κομμάτια της δικής τους φαντασίας, με λέξεις άκριτες, δικές τους κι αυτές και τη δική τους φωνή. Και είναι η χαρά τους τόσο πολλή, αφάνταστη, τρομακτική κάποιες φορές που καταλήγει πάντα στο "να πούμε άλλη μία;". Κι έτσι το εργαλείο μας γίνεται παιχνίδι και πλημμυρίζει την ψυχή και το μυαλό και φτιάχνει γλώσσα.

Τα ερεθίσματα που χρησιμοποιούμε εμείς είναι σχεδόν τα πάντα, ανάλογα με το τι θέλουμε να πετύχουμε: αντικείμενα που έχουμε στο δωμάτιο, παιχνίδια αλληλουχίας, τις κυβοϊστορίες του Rory, εικόνες σκηνικών, ουσιαστικών, ενεργειών, ζωγραφική, κατασκευές, μουσική, ήχους, μυρωδιές και γεύσεις, βιβλία και τις δικές μας μπερδεμένες ιστορίες. Και κάθε μα κάθε φορά γεννάμε κάτι διαφορετικό και καινούριο.

Αυτό το κείμενο λοιπόν, είναι για το φθινόπωρο και τις ιστορίες. Στο link παρακάτω θα βρείτε ερεθίσματα για φθινοπωρινές ιστορίες που μυρίζουν βρεγμένο χώμα και φύλλα. Μπορείτε να τις συνδυάσετε και με τη γέφυρα επικοινωνίας.

Ερεθίσματα για Φθινοπωρινές Ιστορίες

(το link οδηγεί στο Teachers Pay Teachers)

Και καλό σας μήνα!

(Top image CC0 Public Domain)

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Πίνακες Εναλλακτικής Επικοινωνίας για Ασθενείς με Αφασία. Τι είναι και πώς κατασκευάζονται;

Ένα σημειωματάριο κι ένα μολύβι είναι κάποια από τα πρώτα μέσα που μπορεί να χειριστεί ένας ασθενής με αφασία για να επικοινωνήσει τις πρώτες εκείνες ώρες/ ημέρες κατά την ανάρρωσή του από ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είτε βρίσκεται σε νοσηλευτικό ίδρυμα είτε στο σπίτι. Η φάση της εγρήγορσης έπειτα από μία τόσο δύσκολη για τον οργανισμό εμπειρία συνοδεύεται από σύγχυση και η ανάγκη για επικοινωνία με τους αγαπημένους αλλά και με το προσωπικό του νοσοκομείου είναι πιο σημαντική από ποτέ για τον ασθενή. Σε ιδανικές συνθήκες, ο ασθενής παρακολουθείται από λογοθεραπευτή ακόμη από το νοσοκομείο, οπότε η συμβουλευτική και η οργάνωση των επικοινωνιακών μέσων εξατομικεύεται και η πορεία της θεραπείας οργανώνεται συστηματικά. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντα.
Το σημειωματάριο ή ο πίνακας και το μολύβι είναι μεν πολύ σημαντικά εργαλεία μα είναι δύσχρηστα σε πολλές περιπτώσεις, και τότε εγείρεται η ανάγκη για πιο λειτουργικά μέσα που προσφέρουν πιο άμεση, γρήγορη, σύνθετη και λειτουργική επικοινωνία. Ένας πίνακας εναλλακτικής επικοινωνίας (ή ένα βιβλίο εναλλακτικής επικοινωνίας στην πορεία) μπορεί να αποτελέσει εκείνον τον συνδετικό κρίκο μεταξύ του ασθενή και του περιβάλλοντός του αλλά ακόμη και ένα πρώτο βήμα προς τη θεραπεία. 

Παράδειγμα πίνακα εναλλακτικής επικοινωνίας με βασικές λέξεις και γράμματα

Οι πίνακες εναλλακτικής επικοινωνίας:

• είναι χαμηλού κόστους
• επιτρέπουν την άμεση επικοινωνία με διαφορετικούς ανθρώπους
• εξατομικεύονται στις ανάγκες και στο γνωστικό επίπεδο του ασθενή
• είναι σύντομοι
• περιλαμβάνουν εικόνες, λέξεις, γράμματα
• μπορούν να εμπλουτιστούν και να χρησιμοποιηθούν στη θεραπεία (βιβλία εναλλακτικής επικοινωνίας)
• απαιτούν τη συμμετοχή του ασθενή (ο οποίος δείχνει αυτό που θέλει να επικοινωνήσει)
• κατασκευάζονται από τον λογοθεραπευτή ή τους συγγενείς του ατόμου
• δεν απαιτούν τη χρήση τεχνολογικών μέσων (εκτός αν κατασκευαστούν μέσω εφαρμογών σε συσκευή αφής)

Παράδειγμα πίνακα συναισθημάτων και πόνου

Παράδειγμα εξατομικευμένου πίνακα επιθυμιών

Για να φτιάξετε έναν πίνακα εναλλακτικής επικοινωνίας για τον δικό σας άνθρωπο πρέπει να λάβετε υπόψιν:

• τη διάθεσή του για επικοινωνία
• την όραση και την οπτική του αντίληψη (Βλέπει; Ξεχωρίζει εικόνες; Ξεχωρίζει καλύτερα ασπρόμαυρες ή πολύχρωμες εικόνες; Μέγεθος γραμματοσειράς)
• το γνωστικό του επίπεδο (σύμφωνα με αυτό θα ορίσετε το είδος και το πλήθος των ερεθισμάτων)
• την αναγνωστική του ικανότητα (Έχει διατηρήσει την ικανότητα της ανάγνωσης μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο;)
• πιθανή ημιπληγία (Πώς μπορεί να χειριστεί τον πίνακα;)
• τις ανάγκες και τις επιθυμίες του (να δείξει πού πονά, να χαιρετά, να ζητά φαγητό κλπ)
• το πλαίσιο στο οποίο θα τον χρησιμοποιεί
• ότι θα του εξηγήσετε πώς να τον χρησιμοποιεί και θα τον αποσύρετε όταν δεν θα τον χρειάζεται ή αν δεν θέλει να τον χρησιμοποιήσει
• αν τον χρειάζεται πραγματικά ή μπορεί να επικοινωνήσει πιο άνετα με άλλον τρόπο
• ότι θα πρέπει να συνεννοηθείτε και θα συμβουλευτείτε τον λογοθεραπευτή του ασθενή πριν προχωρήσετε σε οποιαδήποτε ενέργεια

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Additional Reading

• Bartlett, G., Blais, R., Tamblyn, R., et al. (2008) Impact of patient communication problems on the risk of preventable adverse events in acute care settings. Canadian Medical Association Journal, 178 (2).
• Calculator, S. & Luchko, C. D. (1983). Evaluating the Effectiveness of a Communication Board Training Program. J Speech Hear Disord, 48(2), 185-191.
• Raney, C. & Silverman, F. H. (1992). Attitudes Toward Nonspeaking Individuals Who Use Communication Boards. J Speech Hear Res, 35(6), 1269-1271.
• Patak, Lance et al. (2006). Communication boards in critical care: patients' views. Applied Nursing Research, 19(4), 182-190
• Jonsson, A., Kristoffersson, L., et al. (2011). The ComAlong Communication Boards: Parents' Use and Experiences of Aided Language Stimulation. Augmentative and Alternative Communication, 27(2), 103-116.
• Reinstein A. "Free Augmentative & Alternative Communication (AAC) For Children & Adults", Amy Speech & Language Therapy, Access Date 21/09/2016
• Zangari C. "Making It Work: 6 AAC Strategies for People with Aphasia", PRACTical AAC. Publ. Date 29/06/2013. Access Date 21/09/2016

 

 Εικόνα κορυφής CC0 Public Domain via Pixabay

Χρήσιμο Γλωσσικό Υλικό: Γλωσσικές Δραστηριότητες ...του Καλοκαιριού!

 Στον επόμενο τόνο θα είναι ακόμη καλοκαίρι και να που πρόλαβα κι ετοίμασα 12 απλές δραστηριότητες για την ενίσχυση της γλωσσικής ανάπτυξης κάθε παιδιού.

Στα περιεχόμενα του πακέτου θα δείτε τις δραστηριότητες, προτεινόμενους τρόπους εφαρμογής και ποιες δεξιότητες ενισχύετε:

Θα βρείτε το υλικό εδώ

(ο σύνδεσμος οδηγεί στο Teachers Pay Teachers)

 
Φυσικά είμαι πάντα στη διάθεσή σας για ερωτήσεις και παρατηρήσεις.

Καλή διασκέδαση και καλό υπόλοιπο καλοκαιριού!

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Η έρευνα, η πληροφορία και το ψέμα ή Πώς να κολυμπήσεις σε βαθιά νερά

Το διαδίκτυο είναι μία θάλασσα πληροφοριών όπου ο καθένας "πετά" ό,τι θέλει, όπως θέλει όπου οι περισσότεροι κολυμπούν κατά το δοκούν. Όταν όμως μιλούμε για ζητήματα υγείας τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα και αλίμονο αν τα διαχειριστούμε με αφέλεια και επιλεκτική αδιαφορία. Το διαδικτύο μπορεί να παρέχει κάθε ποιότητας πληροφορία μα πολλές φορές είναι πολύ δύσκολο να διακρίνει κανείς εκείνη που πραγματικά του χρειάζεται και είναι σημαντική από το σκουπίδι που μεταμφιέζεται σε διαμάντι.
Πιστεύω πως είναι απαραίτητο κάθε ενήλικας χρήστης του διαδικτύου να κατέχει έστω και κάποιες βασικές δεξιότητες για να εντοπίσει την αλήθεια σε ένα κείμενο που διαβάζει και να κρίνει τι θα κρατήσει και τι θα αγνοήσει. Έρευνες στο διαδίκτυο και όχι μόνο αναπαράγονται διαρκώς, μα είναι αλήθεια πως λίγοι είναι εκείνοι που μπορούν να αναγνωρίσουν την έγκυρότητα μιας έρευνας και να αφομοιώσουν σωστά τις πληροφορίες που δίνει. Κι αυτό γιατί έχουν εκπαιδευτεί σε αυτό. 

Κάποια βασικά στοιχεία που είναι καλό να έχουμε υπόψιν κάθε φορά που βρίσκουμε κάτι που μας ενδιαφέρει σχετικά με την υγεία είναι τα εξής:

Η γνησιότητα της πηγής: Η μελέτη που διαβάζεις προέρχεται από έγκυρο επιστημονικό περιοδικό; Οι μελέτες που δημοσιεύονται σε αυτά τα περιοδικά ελέγχονται για τυχόν προκαταλήψεις ή εσφαλμένες μεθόδους έρευνας από ειδικούς με αποδεδειγμένη εμπειρία και γνώση στον τομέα τους. Ένα άρθρο ή είδηση που αναδημοσιεύεται σε κάποιο από τα γνωστά μέσα ενημέρωσης δεν ελέγχεται με τον ίδιο τρόπο. Τα mainstream μέσα ενημέρωσης μπορεί να  αναμεταδώσουν κάποια από τις ελεγμένες επιστημονικές μελέτες ως είδηση, αλλά συνήθως τόσο περιληπτικά που μπορεί να χαθεί κάθε ουσία της. Επίσης, μην ξεχνάμε πως πολλά από όσα διαβάζουμε προέρχονται από το εξωτερικό και εν πολλοίς (όχι πάντα) έχουν μεταφραστεί (από σελίδες όπως οι MedScape, Neuroscience News, MNT κλπ) από ανθρώπους που πιθανόν να μη γνωρίζουν τη σωστή ορολογία γιατί πολύ απλά δεν είναι αυτή η δουλειά και η εκπαίδευσή τους. Οπότε, αναγνωρίζοντας τις αγνές προθέσεις των ενημερωτικών site καλό είναι να διασταυρώνουμε την πηγή της μελέτης που μας ενδιαφέρει, ακόμη και αν το κείμενο περιλαμβάνει την αρχική πηγή ή/ και ενεργά λινκ.
Το σημαντικότερο όλων πάντως είναι να αποφεύγουμε τις πάσης φύσεως ιστοσελίδες και ιστολόγια που αναδημοσιεύουν άρθρα με τίτλους βγαλμένους από την κόλαση (βλ. "ΣΟΚ! Δείτε τι προκαλούν τα εμβόλια στα παιδιά ΜΑΣ.......") , ανυπόγραφα, με 42 θαυμαστικά και 109 αποσιωπητικά, χωρίς έγκυρη πηγή, ενεργές παραπομπές, στοιχεία έρευνας (τόπος, χρόνος, πληθυσμός, ονόματα και έδρες μελετητών κλπ), με πλήθος διαφημίσεων που ξεπροβάλουν από παντού. Στοχεύουν στο συναίσθημα του αναγνώστη, ποντάρουν στον φόβο του κι έτσι ανεβάζουν την επισκεψιμότητά τους και τα έσοδα από τις διαφημίσεις τους.

Το μέγεθος μετράει: Ας πούμε ότι η έρευνα που έχεις στα χέρια σου αφορά 10 παιδιά μιας τάξης: τα 5 φορούν μπλε μπλούζες και τα 5 κόκκινες. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι εκεινα που φορούσαν μπλε είχαν καλύτερη φωνολογική ενημερότητα από εκείνα που φορούσαν κόκκινα. Είναι αλήθεια τα συμπεράσματα αυτής της έρευνας σημαντικά; Σε γενικές γραμμές, όσο πιο μεγάλος είναι ο πληθυσμός των συμμετεχόντων σε μία έρευνα, τόσο πιο ισχυρά είναι τα ευρήματα και τόσο πιο εύκολα μπορούν να γενικευθούν στον πληθυσμό (και να αφορούν κι εσένα).

Η παλαιότητα: Όσο η τεχνολογία προχωρά, τόσο εξελίσσεται και η επιστήμη. Προτιμήστε τις πιο πρόσφατες μελέτες ειδικά όταν αφορούν τη νευρο-απεικόνιση, μεθόδους ενδοσκόπησης, ακουστικά βαρηκοϊας και κοχλιακά εμφυτεύματα, τεχνολογικές εφαρμογές στη θεραπεία. Οι συσκευές του 1990 μπορεί να δούλευαν επαρκώς και αποτελεσματικά με τα τότε δεδομένα αλλά πλέον θεωρούνται δεινόσαυροι σε σύγκριση με τα νεότερα τεχνολογικά επιτεύγματα.

Ο πληθυσμός: Σκεφτείτε τα χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων σε μία μελέτη για να δείτε εάν σας αφορά. Ας πούμε ότι έχετε ένα παιδί 3 ετών που έχει λάβει κοχλιακό εμφύτευμα πριν 3 μήνες και παρακολουθεί πρόγραμμα λογοθεραπείας έκτοτε. Μία σημαντική μελέτη για τη γλωσσική ανάπτυξη που έγινε στην Κίνα και με μεγάλο πληθυσμό 6χρονων παιδιών που έλαβαν κοχλιακό εμφύτευμα στα 5 έτη και μαθαίνουν νοηματική γλώσσα λίγο σας αφορά (ή και καθόλου) γιατί δεν ανταποκρίνεται στο δικό σας παιδί ούτε σε επίπεδο γλώσσας, ούτε σε επίπεδο ηλικίας και εκπαίδευσης.

Αποδείξεις: Οι μελέτες δεν αποδεικνύουν απαραίτητα πέραν πάσης αμφιβολίας κάτι. Υποστηρίζουν ή δεν υποστηρίζουν μία υπόθεση. Επίσης μία μελέτη είναι μία μελέτη. Για να μπορέσουν να γενικευτούν τα αποτελέσματά της στον γενικό πληθυσμό πρέπει να τα υποστηρίξουν και άλλες μελέτες. Εάν βρεις μία μελέτη που υποστηρίζει αυτό που πιστεύεις δεν σημαίνει ότι το αποδεικνύει κιόλας.

"Άρα;" Τι είναι η εξαγωγή συμπερασμάτων και πώς τη διδάσκουμε

illustration by kissikissi.tumblr

Το συμπέρασμα είναι η πληροφορία που εξάγουμε όταν συνδυάσουμε τα στοιχεία ενός ερεθίσματος (εικόνα, κείμενο κλπ) με προηγούμενη γνώση. Η εξαγωγή συμπερασμάτων ξεκινά πρώιμα, ακόμη από την ηλικία των δύο ετών. Είναι μία σύνθετη ικανότητα αναγκαία και χρήσιμη καθημερινά: μας βοηθά να επιλύουμε προβλήματα, να κατανοούμε τον προφορικό και τον γραπτό λόγο, να διαπραγματευόμαστε, να αλληλεπιδρούμε με το περιβάλλον μας και με άλλους ανθρώπους "διαβάζοντας" τι συμβαίνει γύρω μας, τι νιώθουν ή τι σκέφτονται οι άλλοι έτσι ώστε να μπορούμε να προσαρμόσουμε τις ενέργειές μας κατάλληλα.

Το συμπέρασμα διαφέρει από την πρόβλεψη στο γεγονός ότι βασίζεται σε κάτι που γίνεται εκείνη τη στιγμή ή έχει ήδη ολοκληρωθεί. Από την άλλη η πρόβλεψη αποτελεί μία υπόθεση, ένα μάντεμα για το μέλλον.

         Κείμενο/ Εικόνα (Ερέθισμα)

+   Προηγούμενη γνώση

=> Συμπέρασμα

Η ικανότητα εξαγωγής συμπερασμάτων επαφίεται στην επαρκή κατανόηση της πληροφορίας, στις γενικότερες γνώσεις του ατόμου, στην ικανότητα να αποδίδει νοητικές καταστάσεις στον εαυτό του και τους άλλους (Θεωρία του Νου) και σε μετα-γνωστικές δεξιότητες. Σχετίζεται άμεσα με τη γλώσσα και μπορεί να επηρεάσει την ανάγνωση και κατ' επέκταση  την ακαδημαϊκή πρόοδο του παιδιού.

Εξαιτίας όλου αυτού του σύνθετου γνωστικού μηχανισμού η εξαγωγή συμπερασμάτων είναι μία δύσκολη διαδικασία για παιδιά με γλωσσική διαταραχή, με πραγματολογική διαταραχή και με αυτισμό. Η δυσκολία ενός παιδιού να βγάλει συμπεράσματα κάνοντας κάποια δομημένη δραστηριότητα ή στην καθημερινότητά του μπορεί να οφείλεται σε δυσκολία σε οποιαδήποτε από τις δεξιότητες που αναφέρθηκαν παραπάνω (περιορισμένο πλαίσιο γνώσης, δυσκολία στη προσέγγιση κι εφαρμογή προηγούμενης γνώσης, περιορισμένη ικανότητα στη άντληση κατάλληλων πληροφοριών από το κείμενο/ εικόνα/ άτομο, στην αδυναμία κατανόησης της χρησιμότητας των συμπερασμάτων κλπ.)

Διδάσκοντας την εξαγωγή συμπερασμάτων

Εικόνες: Συνήθως είναι πιο εύκολο να δείξουμε πώς βγάζουμε ένα συμπέρασμα μέσω εικόνων. Μπορείτε να βρείτε κατάλληλες εικόνες στο διαδίκτυο, σε βιβλία ή σε εκπαιδευτικό υλικό για να χρησιμοποιήσετε με το παιδί. Εξηγήστε του τι είναι το συμπέρασμα και από τι αποτελείται. Βρείτε τα στοιχεία που σας δίνει η εικόνα και χρησιμοποιήστε την προηγούμενη σας γνώση για να καταλήξετε σε ένα ορθό συμπέρασμα. Ίσως χρειαστείτε πολλά παραδείγματα μέχρι να μπορέσει το παιδί να βγάλει μόνο του συμπέρασμα από κάποια εικόνα.

Εικόνες και κείμενο: Χρησιμοποιήστε κόμικ ή γελοιογραφίες, ακόμη και παιδικά βιβλία. Διαβάστε το κείμενο μαζί, δείτε την εικόνα και αφήστε το παιδί να σας πει το συμπέρασμα αφού το υποστηρίξει δείχνοντάς σας τα στοιχεία και την δική του γνώση πάνω στο θέμα.

Κείμενο: Ξεκινήστε με μία ή δύο απλές προτάσεις που δίνονται στο παιδί γραπτά. Εκείνο θα ακολουθήσει τη διαδικασία που έκανε και παραπάνω και θα εξάγει το συμπέρασμά του. Έπειτα ζητήστε του να κυκλώσει τις λέξεις που χρησιμοποίησε ως στοιχεία και να καταγράψει αυτά που ήδη ξέρει και τον βοήθησαν να φτάσει στο συμπέρασμα.

Κοινωνικές δεξιότητες: Όταν ένα παιδί δυσκολεύεται να "διαβάσει" μία κατάσταση ή τη γλώσσα του σώματος ενός άλλου ανθρώπου για να κατανοήσει τι συμβαίνει στο περιβάλλον θα χρειαστεί να διδαχθεί πώς να εξάγει συμπεράσματα μέσα από την αλληλεπίδρασή του με τους άλλους. Το πρώτο πράγμα που κάνουμε είναι να δείξουμε στο παιδί πώς να παρατηρεί και να προσέχει τι γίνεται και τι κάνουν οι άλλοι και να αναζητά εκείνα τα σημάδια που θα του δώσουν τις πληροφορίες που χρειάζεται κι έπειτα να μάθει τι σημαίνουν αυτά. Εξασκηθείτε μέσω παιχνιδιών ρόλων και κοινωνικών σεναρίων.


Σημείωση: Το παρόν κείμενο δεν αποτελεί πηγή αναφοράς για ακαδημαϊκά έργα. Απαγορεύεται η μερική ή ολική αντιγραφή του.

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Βιβλιογραφία

1. Adams C., Clarke E., Haynes R. (2009). Inference and sentence comprehension in children with specific or pragmatic language impairment. Int. J. Lang. Commun. Disord. 44, 301–318.
2. Bishop, D.V.M., & Adams, C. (1992). Comprehension problems in children with specific language impairment: Literal and inferential meaning. Journal of Speechand Hearing Research, 35, 119-129.
3. Botting, N., & Adams, C. (2005). Semantic and inferencing abilities in children with communication disorders. International Journal of Language & Communication Disorders, 40, 49–66.
4. Jaswal V. K., Markman E. M. (2001). Learning proper and common names in inferential versus ostensive contexts. Child Dev. 72, 768–786
5. Karasinski, C., & Weismer, S. E. (2010). Comprehension of Inferences in Discourse Processing by Adolescents With and Without Language Impairment. Journal of Speech, Language, and Hearing Research : JSLHR, 53(5), 1268–1279.
6. Oakhill, J. & Yuill, N. (1996). Higher order factors in comprehension disability: Processes and remediation. In C. Cornoldi & J. Oakhill (Eds.), Reading comprehension difficulties:Processes and intervention. (pp. 69-92). Mahwah, NJ: Erlbaum

Χρήσιμο Υλικό: Συλλαβές και Γράμματα

 

Με αυτό το υλικό δε θα ανακαλύψουμε τη βαρύτητα αλλά θα το χρησιμοποιήσουμε για να κάνουμε ένα πρώτο βήμα προς την ορθή ανάγνωση. Αν και η ανάγνωση με τη σειρά της όλο και σε κάποια ανακάλυψη θα μας οδηγήσει! Όπως κάθε τι απλό σκοπεύει να μας διευκολύνει και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με πολλούς τρόπους, να προσαρμοστεί, να μεταμφιεστεί, να αλλάξει για να μας εξυπηρετήσει σε αυτό που θέλουμε να μάθουμε.

Για να κατεβάσετε τις Συλλαβές και Γράμματα κάνετε κλικ! 

(Ο σύνδεσμος οδηγεί στο Teachers Pay Teachers)

Στο αρχείο θα βρείτε γράμματα και συλλαβές σε μεγάλο μέγεθος που μπορείτε να τυπώσετε ή να χρησιμοποιήσετε ηλεκτρονικά και...

 

...να τις βάλετε σημάδι στον τοίχο,

να τις ταξινομήσετε και να εντοπίσετε ίδια γνωρίσματα,

να διακρίνετε αυτό που ακούτε ή/ και βλέπετε μέσα από αισθητηριακά παιχνίδια,

 να διαβάσετε στο πάτωμα,

 

να βρείτε τις αρχικές συλλαβές.

Ή για οτιδήποτε άλλο σκεφτείτε.

Καλή διασκέδαση!

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Βιωματικό Σεμινάριο Γλωσσικής Ανάπτυξης

Καλοί μου φίλοι, με χαρά σας προσκαλώ στο βιωματικό σεμινάριο που θα συντονίσω στον φιλόξενο χώρο του Ανοιχτού Παραθύρου στις 6 Απριλίου 2016.

Το σεμινάριο έχει θεωρητικό και βιωματικό μέρος και απευθύνεται σε γονείς, φοιτητές σχετικών επαγγελμάτων και παιδαγωγούς προσχολικής ηλικίας.

Η γλώσσα είναι ανθρώπινη επινόηση, η πιο σημαντική για την επικοινωνία μα σαν ένας ζωντανός οργανισμός αναπτύσσεται μέσα μας και μαζί μας, έχοντας ρίζες στη βρεφική ηλικία. Σκαλώνει σε επίπεδα κι απλώνει τα κλαδιά της στον νου, στην ακοή, στην κίνηση. Ενίοτε όμως, η πορεία της ανακόπτεται και χρειάζεται φροντίδα για να φτάσει ψηλά.

Σε αυτό το βιωματικό σεμινάριο θα εξερευνήσουμε την πορεία της γλωσσικής ανάπτυξης στα βρέφη και νήπια, θα μοιραστούμε τρόπους που θα μας βοηθήσουν να την ενισχύσουμε σε κάθε ηλικία μέσα από παραδείγματα, βιωματικές δραστηριότητες και παιχνίδια, θα μάθουμε τι συμβαίνει και κάποιες φορές διαταράσσεται η εξέλιξή της και πώς να αντιμετωπίσουμε πιθανές δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν.


Για περισσότερες πληροφορίες κάνετε κλικ εδώ.

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Βιβλία Εμπειριών και Δεξιότητες Αφήγησης

image via pixabay.com

Μία από τις πιο διαχρονικές συνήθειες του ανθρώπινου νου είναι η ανάγκη να δώσει δομή και νόημα στις εμπειρίες της ζώης του. Η ίδια η ύπαρξή μας αποκτά νόημα μέσα από την αφήγηση. Είμαστε ιστορίες.

Οργανώνουμε τις εμπειρίες μας με μορφή αφηγήσεων για να κατανοήσουμε γεγονότα, να προβλέψουμε τι μπορεί να συμβεί, να αποφασίσουμε τι να κάνουμε και να τους δώσουμε συνοχή.

Από την ηλικία των τριών τα παιδιά αρχίζουν να ακούν ή/ και να επαν-αφηγούνται γεγονότα με αυξανόμενη ανάκληση και προσοχή. Μπορούν επίσης να περιγράψουν τη βασική σύνθεση μίας ιστορίας, τα γεγονότα και τους βασικούς χαρακτήρες και κατανοούν τα στοιχεία μίας ιστορίας ενώ απαντούν σε ερωτήσεις τύπου ποιος, πού, πότε, πώς. Η ίδια η αφήγηση είναι ένα γλωσσικό και γνωστικό εργαλείο χρήσιμο για σκοπούς κοινωνικούς και εκπαιδευτικούς. Και είναι παντού.

Οι λογοθεραπευτές δουλεύουμε τις δεξιότητες αφήγησης σε πλαίσια γενικά μέσω εικόνων, παιχνιδιών, βιβλίων: αφενός γιατί σπάνια έχουμε κοινές εμπειρίες με το παιδί εκτός συνεδρίας ώστε να τις χρησιμοποιήσουμε θεραπευτικά, αφετέρου γιατί στοχεύουμε πάντα στην γενίκευση των νέων γλωσσικών δεξιοτήτων σε όσο γίνεται περισσότερα πλαίσια.

Οι γονείς ωστόσο έχετε τις κοινές εμπειρίες με το παιδί σας και μοιράζεστε και το συναισθηματικό δέσιμο που κάνει κάθε γεγονός στη ζωή του παιδιού σας μοναδικό. "Θυμάσαι τότε που...;"

Χρησιμοποιώντας τις αναμνήσεις, τις φωτογραφίες και τα συναισθήματα που μοιράζεστε μπορείτε να φτιάξετε ένα μικρό "βιβλίο εμπειριών" που θα σας βοηθήσει να δομήσετε τη γλώσσα του παιδιού, να εξελίξετε τις δεξιότητες αφήγησης και να περάσετε ποιοτικό χρόνο μαζί του. Πώς:

Τυπώστε φωτογραφίες από κάποια πρόσφατη εκδρομή, βόλτα, ακόμη και από κάτι που κάνατε μαζί στο σπίτι (ένα γλυκό, ένα παιχνίδι) μαζί με μία σύντομη λεζάντα κάτω από κάθε εικόνα να περιγράφει αυτό που απεικονίζεται. Βάλτε τις μαζί με το παιδί στη σωστή σειρά διαβάζοντας αυτά που γράψατε. Μπορείτε να τρυπήσετε τις εικόνες σε μία γωνία και να τις ενώσετε με έναν κρίκο ή κορδέλα ώστε να αποτελούν μία ξεχωριστή ιστορία για το παιδί που να μπορεί να την πάρει στα χέρια του και να την αφηγηθεί σε εσάς ή σε άλλους σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή του.

Για παράδειγμα:
 

Ο παππούς δουλεύει στο χωράφι με το κόκκινο τρακτέρ

Τα άλογα ήρθαν κοντά μας και τα ταίσαμε καρότα

Δύο χήνες περπατούσαν καμαρωτές στην αυλή

Ένα καφέ κατσικάκι κοιμόταν πάνω στα κούτσουρα

Οι λεζάντες θα σας οδηγούν να ακολουθείτε μία συνοχή και η επανάληψή τους θα βοηθήσει το παιδί να μάθει την ιστορία πιο εύκολα. Δεν απαιτείται να καθίσετε και να τις διαβάσετε τυπικά όπως ένα βιβλίο. Το ίδιο το παιδί μπορεί να ηγηθεί, να αφήσει πίσω το ρόλο του παθητικού ακροατή και να δείξει στον παππού και στη γιαγιά πώς πέρασε και τι είδε. Με τη σειρά τους οι ακροατές μπορούν να μάθουν για την εμπειρία του παιδιού (ακόμη κι αν εκείνο δεν μιλά ακόμη καθαρά), βλέποντας και διαβάζοντας, κάνοντας στοχευμένες ερωτήσεις και αυξάνοντας την αυτοπεποίηθηση του παιδιού που μαθαίνει ακόμη να μιλά.

Τα "βιβλία εμπειρίας" βοηθούν στην ενίσχυση:

• της κατανόησης του προφορικού λόγου
• της έκφρασης προφορικού λόγου
• του λεξιλογίου
• της μορφο-σύνταξης
• της οπτικής αντίληψης
• της ακουστικής αντίληψης
• της μνήμης
• της προσοχής
• της εξαγωγής συμπερασμάτων
• της σειροθέτησης γεγονότων
• των πρώιμων δεξιοτήτων ανάγνωσης
• της κοινωνικής χρήσης της γλώσσας

Είναι ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο και για παιδιά με καθυστέρηση στη γλωσσική ανάπτυξη, ειδική γλωσσική διαταραχή, λεκτική δυσπραξία, αλλά ακόμη και για ενήλικες με αφασία ή άνοια.



Ας αρχίσουν οι ιστορίες!

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

1. Vandewalle E., Boets B., Tinne Boons, Ghesquière P., Zink I., Oral language and narrative skills in children with specific language impairment with and without literacy delay: a three-year longitudinal study. Res Dev Disabil. 2012 Nov-Dec; 33(6): 1857–1870. Published online 2012 June 12. doi: 10.1016/j.ridd.2012.05.004
2. Scott, C. M. & Windsor, J. (2000). General Language Performance Measures in Spoken and Written Narrative and Expository Discourse of School-Age Children With Language Learning Disabilities. J Speech Lang Hear Res, 43(2), 324-339. doi: 10.1044/jslhr.4302.324.
3. Naremore R., Densmore A., Harman D., Language Intervention with School-aged Children: Conversation, Narrative, and Text. Singular Publishing Group, 1995

Photos' credits: pixabay.com

Μια Φορά και Δυο Καιρούς... ήταν οι Μπερδεμένες Ιστορίες

image via pixabay.com

Τα παραμύθια και οι ιστορίες είναι ένα από τα καλύτερα γλωσσικά εργαλεία: έχουν συγκεκριμένους χαρακτήρες, δομή, εξέλιξη. Τι θα γινόταν όμως αν γκρεμίζαμε όλα αυτά; Τι θα έμενε από τα γνωστά μας παραμύθια; Μα φυσικά άλλο ένα χρήσιμο γλωσσικό εργαλείο!

Με σεβασμό λοιπόν στους αγαπημένους μας ήρωες, στο παιδικό χιούμορ και φαντασία ανακάτεψα μερικούς ήρωες παραμυθιών σε παραμυθένια περιστατικά με στόχο:

• την έναρξη της συζήτησης και την πρόκληση του ενδιαφέροντος του παιδιού
• την πραγματολογία
• τη σύνταξη
• τη σημασιολογία
• την προσοχή
• τη μνήμη
• την αφήγηση
• τη χρήση τους ως ερεθίσματα για αυτοματοποίηση της άρθρωσης ή της ροής της ομιλίας
• την εξαγωγή συμπερασμάτων
• τη σειροθέτηση γεγονότων
• την επίλυση προβλημάτων

Θα τις βρείτε εδώ

Διαβάστε το κείμενο στο παιδί και συζητήστε μαζί του σχετικά με αυτό: υπάρχει λάθος;
ποιες ιστορίες μπλέκονται;
μπορεί να αφηγηθεί μία από αυτές;
μπορεί να φτιάξει μία δική του ιστορία με βάση αυτό που άκουσε;
μπορεί να το ζωγραφίσει;

Ανακατέψτε και τις δικές σας αγαπημένες ιστορίες και καλή διασκέδαση!

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

17 Δραστηριότητες Έκφρασης Λόγου

 

image via pixabay.com

 Εκφράζουμε λόγο κάθε φορά που χρησιμοποιούμε λέξεις, προτάσεις, νοήματα, γραφή για να μεταφέρουμε ένα μήνυμα σε κάποιον άλλο. Οι δεξιότητες έκφρασης περιλαμβάνουν την ικανότητα να ονομάζουμε αντικείμενα, να περιγράφουμε πράξεις και γεγονότα, να βάζουμε λέξεις μέσα σε προτάσεις, να χρησιμοποιούμε σωστή μορφο-σύνταξη, να επαναδιηγούμαστε μία ιστορία, να απαντούμε σε ερωτήσεις και να γράφουμε αντίστοιχα.
Η ορθή έκφραση του λόγου όμως απαιτεί να διαθέτουμε και κάποιες άλλες δεξιότητες σε ικανοποιητικό βαθμό: να κατανοούμε τον λόγο, να μπορούμε να προσέχουμε και να είμαστε συγκεντρωμένοι, να επικοινωνούμε και με προγλωσσικά στοιχεία (βλεμματική επαφή, χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου κλπ), να παίζουμε, να μπορούμε να χρησιμοποιούμε τη γλώσσα σε κοινωνικές καταστάσεις (πραγματολογία), να έχουμε κίνητρο και θέληση για επικοινωνία, να χρησιμοποιούμε εκείνες τις λεπτές κινήσεις απαραίτητες για τη γραφή.
Εύκολοι τρόποι για να ενισχύσουμε την έκφραση του λόγου στα παιδιά είναι:

1. Συμβολικό παιχνίδι: ή όποιο παιχνίδι. Παίξτε, παίξτε, παίξτε μαζί
   
2. Αφήγηση παραμυθιών: Αφηγηθείτε ξανά και ξανά και ξανά το ίδιο μέχρι να το μάθει, να απαντά σε ερωτήσεις, να κάνει ερωτήσεις, να μπορεί να το αφηγηθεί με δικά του λόγια, να βάλει γεγονότα της ιστορίας σε σειρά. Δώστε του την επιλογή του βιβλίου, ζωγραφίστε την ιστορία, κάντε την τραγούδι,κολλάζ, κάνετε κινήσεις κατά τη διάρκεια της αφήγησης.
3. Περιγραφή εικόνων
4. Σειροθέτηση εικόνων
5. Παιχνίδια ρόλων με εναλλαγές σειράς
6. Οποιοδήποτε επιτραπέζιο προσαρμοσμένο στην ηλικία, τη διάθεση, τα γούστα του παιδιού (μάντεψε ποιος, dobble, memory game, rory's cubes, taboo)
7. Τραγούδια
8. Περιγραφή καθημερινής ρουτίνας (πχ. Πώς πλένεις δόντια κλπ)
9. Κοινωνικά σενάρια
10. Χρησιμότητα αντικειμένων (πχ. τι κάνεις με μία χτένα;)
11. Περίπου τυφλόμυγα: Βάζετε πολλά αντικείμενα σε μία αδιαφανή τσαντούλα και αφήνετε το παιδί να διαλέξει ένα και να σας το περιγράψει για να το βρείτε, πχ. “Είναι σκληρό, το βρίσκω στην κουζίνα, πίνω νερό με αυτό.” Είναι ποτήρι;)
12. Ζωγραφική: Ξεκινήστε να λέτε μία ιστορία και ζωγραφίστε σε χαρτί αυτό που λέτε. Σταματήστε και αφήστε να συνεχίσει το παιδί. Ζωγραφίστε και αφηγηθείτε εναλλάξ.
13. Εξιστόρηση με κάρτες: Πετάξτε τις κάρτες κάτω και πείτε μία ιστορία χρησιμοποιώντας εκείνες που έπεσαν με την εικόνα πάνω.
14. Μαριονέτα: Αφήστε το παιδί να σας δίνει εντολές για να χρησιμοποιήσετε αντικείμενα πχ. Έχετε μία χτένα. Θα σας πει: “Την κρατάς με το χέρι. Το σηκώνεις ψηλά. Όχι τόσο πολύ. Μέχρι το κεφάλι. Την ακουμπάς στα μαλλιά. Την κουνάς πάνω κάτω”.
15. Βίντεο: Βλέπει ένα μικρό βίντεο χωρίς ήχο και περιγράφει αυτό που είδε με ερωτήσεις ή χωρίς
16. Φωτογραφίες: Βγάλτε χαζές φωτογραφίες με το κινητό και δώστε στο παιδί να τις περιγράψει. Αρεσει σε όλους!
17. Περιγραφή προσωπικών εμπειριών: Ορίστε ένα θέμα και ζωγραφίστε το ή κάνετε παντομίμα για να το περιγράψετε. πχ. Όταν είμαι άρρωστος όπου φτιάχνω μία φατσούλα με ένα θερμόμετρο. Τί κάνω τότε; Συζητούμε. Βάζω θερμόμετρο, πηγαίνω στον γιατρό, δεν πηγαίνω σχολείο, ξαπλώνω κλπ.

 Καλή διασκέδαση!

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com