Πρόγραμμα LSVT® LOUD για τη θεραπεία φωνής ατόμων με Νόσο Πάρκινσον

 

Η μέθοδος LSVT® LOUD (Lee Silverman Voice Treatment) αποτελεί την πρώτη αποτελεσματική θεραπεία διαταραχών φωνής και ομιλίας ατόμων με Νόσο Πάρκινσον και άλλες νευρολογικές διαταραχές (άτυπο Παρκινσονισμό εγκεφαλική παράλυση, σύνδρομο Down) που υποστηρίζεται από ερευνητικά δεδομένα επιπέδου 1.

Τα προγράμματα της μεθόδου LSVT® αναπτύσσονται και συνεχίζουν να ερευνώνται επιστημονικά τα τελευταία 25 χρόνια χρηματοδοτούμενα από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ (National Institutes of Health). Τα ερευνητικά δεδομένα της μεθόδου LSVT® LOUD έχουν δημοσιευθεί από πλήθος ανεξάρτητων άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά λογοθεραπαθολογίας, ωτορινολαρυγγολογίας και νευρολογίας.

Η σχετική με το LSVT® LOUD έρευνα έχει καταδείξει σημαντική επίπτωση σε πολλαπλά επίπεδα λειτουργικότητας των ατόμων με Νόσο Πάρκινσον μετά τη θεραπεία συμπεριλαμβανομένων:

1. Αύξηση στην ένταση της φωνής
2. Βελτίωση της άρθρωσης και της καταληπτότητας της ομιλίας
3. Βελτίωση της προσωδίας
4. Βελτίωση των εκφράσεων του προσώπου
5. Βελτίωση της κατάποσης
6. Αλλαγές στη νευρική λειτουργία σχετικά με τη φωνή και την ομιλία

Το LSVT® LOUD αποτελεί ένα σταθμισμένο θεραπευτικό πρωτόκολλο που προσαρμόζεται στους μοναδικούς επικοινωνιακούς στόχους κάθε ατόμου στο εύρος της δριμύτητας του νοσήματος και των προβλημάτων επικοινωνίας που συναντά.

Η θεραπεία με το LSVT® LOUD πραγματοποιείται μόνο από  πιστοποιημένους θεραπευτές και ολοκληρώνεται σε 16 ατομικές ωριαίες συνεδρίες (4 συνεχόμενες ημέρες της εβδομάδας για 4 εβδομάδες) παρέχοντας καθημερινή εξάσκηση στο σπίτι.

Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε μαζί μου ή επισκεφθείτε το επίσημο site του LSVT® GLOBAL.

Ευαγγελία Δ. Σούπη

 Λογοθεραπεύτρια

 Κομνηνών 39 και Χασιώτη

Ιωάννινα

evageliasoupi@gmail.com

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

1. Ramig, L. O., Halpern, A., Spielman, J., Fox, C., & Freeman, K. (2018). Speech treatment in Parkinson’s Disease: Randomized Controlled Trial (RCT). Movement Disorders, 1-15. https://doi.org/10.1002/mds.274602.
2. Ramig, L., et al. (2001). Intensive voice treatment (LSVT) for individuals with Parkinson disease: A two-year follow- up. J. Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry. 71, 493-498.3.
3. Mahler LA, Ramig LO, Fox C. (2015). Evidence-based treatment of voice and speech disorders in Parkinson disease. Curr Opin Otolaryngol Head Neck Surg. 2015 Jun;23(3):209-15. PMID: 2594396615.

Πέρα από τις λέξεις: Η επικοινωνία στην άνοια

 

Image via pixabay.com

 Την στιγμή που διαβάζετε αυτό το άρθρο περίπου 36,6 εκατομύρια άνθρωποι έχουν άνοια. Είναι γεγονός, καθώς επίσης και η εκτίμηση ότι μέχρι το 2030 ο αριθμός αυτός αναμένεται να διπλασιαστεί.

  Είναι σαφές ότι αυτοί οι αριθμοί αντιστοιχούν σε αληθινούς ανθρώπους που ζουν δίπλα μας και-για πολλούς-στο ίδιο σπίτι. Το βάρος της φροντίδας των ασθενών στην Ελλάδα ακουμπά στους  συγγενείς συνήθως, καλώς στις περισσότερες περιπτώσεις αφού κανένας δεν γνωρίζει την προσωπικότητα και τις ανάγκες ενός ανθρώπου από κάποιον αγαπημένο του. Κι αυτό γιατί λόγω της προοδευτικής φύσης της κατάστασης η επικοινωνία δυσχεραίνει και ο φροντιστής καλείται να αναγνωρίσει την εκάστοτε ανάγκη, την επιθυμία του ασθενή όπως και αν αυτή εκφράζεται.

  Ο λόγος των ασθενών με άνοια παρουσιάζει κάποια χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την προοδευτική φύση των αλλαγών στις γνωστικές λειτουργίες (μνήμη, γλώσσα, κρίση, προσοχή, αντίληψη, κοινωνικές δεξιότητες) και η βαρύτητά τους είναι ανάλογη με το στάδιο άνοιας στο οποίο βρίσκεται ο ασθενής. Παρατηρείται λοιπόν:

• "Κενός" λόγος (λέξεις συνδεδεμένες μεταξύ τους χωρίς νόημα)
• Στερεότυπος λόγος (επαναλήψεις φράσεων πχ "Πότε θα φύγουμε;", "Γιατί δεν φεύγουμε;", "Πότε θα φύγουμε")
• Παραφασίες (αντικαταστάσεις λέξεων από ψευδολέξεις πχ. αντί για "τρένο"--> "τρέλο")
• Δυσκολία στην ολοκλήρωση προτάσεων
• Δυσκολία στην εύρεση των σωστών λέξεων
• Δυσκολία στην παρακολούθηση μεγάλων συζητήσεων
• Δυσκολία στην κατανόηση του χιούμορ, της ειρωνίας, του σαρκασμού
• Περιορισμένη ικανότητα να παραμονής στο ίδιο θέμα
• Απώλεια ροής της σκέψης

  Ο στόχος της επικοινωνίας μεταξύ του ασθενή και του φροντιστή του είναι ένας και είναι διπλός: από την μία η παροχή της καλύτερης δυνατής φροντίδας και της ποιότητας διαβίωσης του ασθενή με άνοια και από την άλλη μία επιτυχημένη, ευχάριστη και ήρεμη καθημερινότητα για τον φροντιστή. Πρακτικά, η καλή επικοινωνία μεταξύ του φροντιστή και του ασθενή αντανακλά πολλαπλά οφέλη στην καθημερινότητα: 

• εξοικονομεί χρόνο
• προλαμβάνει πιθανά λάθη (...και εξοικονομεί χρονο!)
• κρατά σε ηρεμία τον ασθενή (και τον φροντιστή)
• περιορίζει το αίσθημα ανημποριάς του ασθενή
• περιορίζει την απομόνωση και το αίσθημα απώλειας της προσωπικότητας
• ενισχύει το συναισθηματικό "δέσιμο"
• βελτιώνει την αυτοεκτίμηση του ασθενή και του φροντιστή
• περιορίζει το άγχος και την εξουθένωση
• γλιτώνει χρήματα σε βάθος χρόνου
• περιορίζει την πιθανότητα κακοποίησης

  Με λίγα λόγια η επιτυχημένη επικοινωνία μεταξύ του ασθενή με άνοια και του φροντιστή του έχει πρακτικά και συναισθηματικά οφέλη. Ο ασθενής που θέλει να διατηρήσει μία καθημερινότητα λειτουργική και ευχάριστη για το μεγαλύτερο δυνατό χρονικό διάστημα ακολουθεί συστηματική φαρμακοθεραπεία, συχνή παρακολούθηση από τον νευρολόγο του και θεραπεία γνωστικής αποκατάστασης. Η αντιμετώπιση για την επίτευξη μίας πιο λειτουργικής επικοινωνίας στην άνοια είναι κάπως ιδιότυπη. Οι τεχνικές απευθύνονται κυρίως στους φροντιστές, είτε πρόκειται για μέλη της οικογένειας είτε για επιστήμονες υγείας. Κι επειδή πρόκειται ακριβώς για τεχνικές, ενθαρρύνεται η εφαρμογή τους από όλα τα άτομα που έρχονται σε επαφή με τον ασθενή. Ενδεικτικά, αναφέρουμε κάποιες τεχνικές διευκόλυνσης της επικοινωνίας σε καθημερινή βάση χωρίς την άμεση χρήση υλικών και άλλων θεραπευτικών μέσων:

# Περιορίστε τους περισπασμούς: Δημιουργήστε ένα περιβάλλον φιλικό προς την επικοινωνία-κλείστε την τηλεόραση/ ραδιόφωνο, "απλοποιήστε" το περιβάλλον
# Επιτύχετε και διατηρήστε βλεματική επαφή: Ειδικότερα όταν κάνετε κάποια δραστηριότητα μαζί προσπαθήστε να βρίσκεστε μπροστά στον ασθενή και να μην κινείτε τα χέρια σας κοντά στο στόμα (βλ. "απλοποιήστε" το περιβάλλον!). Κοινοποιείτε πάντα την παρουσία σας για να μην τρομάζει και ταράζεται.
# Μην υποτιμάτε τις ικανότητες επικοινωνίας του ασθενή: Πολλές φορές παρασυρόμαστε και μιλούμε στους ηλικιωμένους με παράξενο -και καθόλου αποτελεσματικό- τρόπο: οι Αγγλόφωνοι τον ονομάζουν "elderspeak". Μιλούμε δυνατά και αργά, χρησιμοποιούμε απλές λέξεις, μικρές προτάσεις, κάνουμε μόνο κλειστού τύπου ερωτήσεις, δίνουμε μεμονωμένες οδηγίες. Παρόλο που σε ορισμένες περιπτώσεις (πχ. ηλικιωμένους  με προβλήματα ακοής) και σε ασθενείς σε προχωρημένα στάδια μπορεί και να αποδειχτούν αποτελεσματικές τεχνικές επικοινωνίας, σε ασθενείς σε πρώιμα στάδια που διατηρούν καλές γνωστικές επιδόσεις, το "elderspeak" μπορεί να είναι προσβλητικό και να προκαλέσει προστριβές. Επίσης έχει βρεθεί ότι όχι μόνο δεν ωφελεί αλλά μπορεί ακόμη και να περιορίσει την ικανότητα αντίληψης σύνθετων προτάσεων.
# Μιλήστε για τα παλιά: Με αυτό τον τρόπο ο ασθενής δένεται συναισθηματικά με τον συνομιλητή και διατηρεί ένα αίσθημα ασφάλειας και αυτοπεποίθησης καθώς οι παλιές αναμνήσεις διατηρούνται καλύτερα στην άνοια.
# Μην αγνοείτε τον "κενό" λόγο: Μέσα στις σκόρπιες λέξεις και τις ασυναρτησίες μπορεί να βρίσκεται αυτό που ο ασθενής θέλει να σας πει. Δώστε σημασία και ακούστε προσεκτικά.
# Δώστε ερεθίσματα: Μην μένετε μόνο στην λεκτική επικοινωνία. Χρησιμοποιήστε νοήματα, εικόνες, εκφράσεις.
# Προσαρμόστε το περιβάλλον: Κάνετε το περιβάλλον που ζει ο ασθενής πιο λειτουργικό τοποθετώντας ευανάγνωστα ημερολόγια, σήματα, φωσφοριζέ ταινίες, φωτογραφίες σε στοχευμένα σημεία (πχ. στην έξοδο ή στην πόρτα της τουαλέτας).
# Εφαρμόστε καθολικές "επικοινωνιακές τακτικές": Αγκαλιάστε τον ασθενή, χαμογελάστε του, κάνετε πράγματα μαζί, πηγαίνετε βόλτα, τραγουδήστε, διαβάστε. Με λίγα λόγια χαρείτε την ζωή και τον χρόνο με τον άνθρωπό σας!

Ευαγγελία Δ. Σούπη

Λογοθεραπεύτρια

Κομνηνών 39 και Χασιώτη

Ιωάννινα

evageliasoupi@gmail.com

Βιβλιογραφία

1. Ferri CP, Prince M, Brayne C, Brodaty H, Fratiglioni L, et al. (2005), Global prevalence of dementia: a Delphi consensus study. Lancet 366: 2112–2117. doi: 10.1016/S0140-6736(05)67889-0

2. Dennis M (April 1976). "Dissociated naming and locating of body parts after left anterior temporal lobe resection: an experimental case study". Brain Lang 3 (2): 147–63. doi: 10.1016/0093-934X(76)90013-4

3. Ripich, D. N., Carpenter, B. D. and Ziol, E. W. (2000), Conversational Cohesion Patterns In Men And Women With Alzheimer'S Disease: A Longitudinal Study. International Journal of Language & Communication Disorders, 35: 49–64. doi: 10.1080/136828200247241

4.Tomoeda K. C., Bayles K. A., Boone D.R. , Kaszniak A.W., Slauson T.J. (1990), Speech rate and syntactic complexity effects on the auditory comprehension of alzheimer patients. Journal of Communication Disorders, 23 (2):151–161 doi: 10.1016/0021-9924(90)90019-U

5. Kemper S., Harden T., (1999), Experimentally disentangling what's beneficial about elderspeak from what's not. Psychology and Aging, Vol 14(4), 656-670. doi: 10.1037/0882-7974.14.4.656

Δυσφαγία: Συμβουλές για Επιτυχημένα Γεύματα

 Η δυσφαγία είναι κοινό χαρακτηριστικό σύμπτωμα πολλών ασθενειών που προκαλούν βλάβες στο νευρικό σύστημα. Σε πολλές περιπτώσεις οι ασθενείς φτάνουν να χρειάζονται την βοήθεια νοσηλευτικού προσωπικού ή των συγγενών που τους φροντίζουν για τη διαδικασία του φαγητού. Εάν φροντίζετε κάποιον που χρειάζεται τη βοήθειά σας στη σίτιση, αντιλαμβάνεστε την προσπάθεια, την προσοχή και τον χρόνο που απαιτεί από κάθε πλευρά. Οι συμβουλές παρακάτω θα σας βοηθήσουν να επιτύχετε ευκολότερα, ασφαλέστερα και -γιατί όχι;- πιο ευχάριστα γεύματα:

• Προετοιμάστε ένα ήρεμο περιβάλλον.
• Σιγουρευτείτε ότι ο ασθενής μπορεί να αναπνεύσει από την μύτη. Εάν χρειαστεί καθαρίστε την.
• Ελέγξτε εάν η τεχνητή οδοντοστοιχία (μασέλα) είναι σταθερή.
• Μη γεμίζετε το κουτάλι.
• Χρησιμοποιήστε κανονικά μαχαιροπήρουνα (όχι πολύ βαθιά ούτε μυτερά). Εάν χρειαστεί χρησιμοποιήστε ειδικά μαχαιροπήρουνα και σερβίτσια σε συνεννόηση με τον εργοθεραπευτή
• Εάν είναι εφικτό, χρησιμοποιήστε κανονικά ποτήρια ή ειδικά κύπελλα με εγκοπή για την μύτη και όχι κύπελλα με στόμιο.

"flexi cup" ή "nose cut cup" ή "κύπελλο εκμάθησης πόσης"

• Σε περιπτώσεις μειωμένης λειτουργικότητας των χεριών, μπορούν να χρησιμοποιηθούν καλαμάκια αλλά μόνο εάν τα χείλη κλείνουν επαρκώς (ώστε να αποφευχθεί η εισροή αέρα που ενισχύει την εισρόφηση). Τα καλαμάκια πρέπει να αποφεύγονται όταν υπάρχει έντονο το αντανακλαστικό δαγκώματος. Εάν ο ασθενής δυσκολεύεται να ρουφήξει χρησιμοποιήστε μικρότερο καλαμάκι.
• Όταν βοηθάτε τον ασθενή να φάει, σταθείτε απέναντι ώστε να έχετε αμφίδρομη βλεματική επαφή. Μην στέκεστε όρθιος/α καθώς αυτό μπορεί να κάνει τον ασθενή να τεντώνει τον λαιμό προς τα επάνω.
• Αφιερώστε και αφήστε αρκετό χρόνο στην ώρα του φαγητού.
• Περιμένετε να καταπιεί ο ασθενής. Μην δίνετε την επόμενη κουταλιά ή γουλιά πολύ σύντομα. Εάν καταπιεί θα το καταλάβετε από την κίνηση του λάρυγγα. Καθαρίστε το στόμα από τυχόν υπολείμματα.
• Καθίστε ακριβώς απέναντι από τον ασθενή όταν δίνετε το φαγητό. Σιγουρευτείτε ότι το κουτάλι ή το πηρούνι μπαίνει στο στόμα σε ευθεία. Εάν χρειαστεί πιέστε λίγο την γλώσσα. Ενθαρρύνετε τον ασθενή να πάρει ο ίδιος την τροφή στο στόμα του και βγάλτε αμέσως το πηρούνι ή κουτάλι. Μην το καθαρίζετε στα χείλη ή στα δόντια.
• Φροντίστε ώστε τα χείλη του ασθενή να είναι κλειστά όταν μασάει ή καταπίνει (βοηθήστε εάν χρειαστεί).
• Εάν χρειαστεί ξαναζεστάνετε το φαγητό. Οι κρύες τροφές δεν έχουν αρκετή γεύση, είναι δύσκολο να φαγωθούν και έτσι δεν δίνουν αρκετό ερέθισμα.
• Προτιμήστε να ταμπονάρετε το στόμα του ασθενή (παρά να το σκουπίζετε).
• Μην κάνετε ερωτήσεις στον ασθενή όταν τρώει. Δώστε σύντομες οδηγίες.

"Nευρογενείς ασθένειες όπως η Νόσος του Parkinson, η Νόσος Alzheimer, η Σκλήρυνση κατά Πλάκας, η Μυασθένεια Gravis και βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο, η Κρανιοεγκεφαλική Κάκωση και η Εγκεφαλική Παράλυση μπορεί να συνοδεύονται από δυσφαγία."

• Σε περίπτωση εισρόφησης (δείτε εδώ) ενθαρρύνετε τον ασθενή να βήξει δυνατά. Εάν χρειαστεί εφαρμόστε την λαβή Heimlich. Διακόψτε την σίτιση μέχρι να επανέλθει ο ρυθμός αναπνοής.
• Εάν δε λειτουργεί το αντανακλαστικό της κατάποσης εφαρμόστε πιέσεις κάτω από το πηγούνι.
• Σε περίπτωση κόπωσης, μπορεί να βοηθήσουν μικρές μπουκιές με μεγαλύτερη συχνότητα και ξεκούραση πριν από το φαγητό.
• Μπορεί να χρειαστεί να καθαρίζει ο ασθενής τον λαιμό του συχνά.
• Ο ασθενής θα πρέπει να κάθεται για 15 λεπτά μετά το φαγητό.
• Δώστε ένα χάπι τη φορά με ένα κουτάλι.
• Φροντίστε την στοματική του υγιεινή. (δείτε εδώ)
• Κάποιες φορές, οι τεχνητές οδοντοστοιχίες δεν εφαρμόζουν σωστά λόγω των αλλαγών που συμβαίνουν στο στόμα. Ειδικές κόλλες μπορούν να βοηθήσουν να μείνουν σταθερές. Εάν χρειαστεί απευθυνθείτε σε οδοντίατρο.
• Σε περιπτώσεις σιελόρροιας αποφύγετε τις πολύ έντονες γεύσεις.
• Είναι πολύ σημαντικό να προσέξετε τον τρόπο που σερβίρετε το φαγητό. Ο ασθενής πρέπει να το χαίρεται. Η μυρωδιά και η γεύση παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο καθώς αυξάνουν την αισθητικότητα του στόματος.
• Απλοί τρόποι για να διατηρήσετε τη μυρωδιά και τη γεύση είναι:

τρόφιμα στον ατμό ή στο γκριλ

ελαφριές σάλτσες

ποικιλία φαγητού

μπαχαρικά

σωστές θερμοκρασίες 

Θυμηθείτε πως αν αντιληφθείτε κάτι διαφορετικό από τη συνηθισμένη διαδικασία πρέπει να απευθυνθείτε άμεσα σε ΩΡΛ.

Σημείωση: Το παρόν κείμενο δεν αποτελεί πηγή αναφοράς για ακαδημαϊκά έργα. Απαγορεύεται η μερική ή ολική αντιγραφή του.

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com