Στοματοκινητικές Ασκήσεις: Ασκήσεις Γλώσσας

 Η γλώσσα μας είναι το όργανο που χρησιμοποιούμε κατεξοχήν κατά την ομιλία και την κατάποση. Στην ουσία πρόκειται για έναν μυ, ευαίσθητο αλλά πολύ δυνατό. Οι ασκήσεις της γλώσσας συνήθως συνοδεύονται και από ασκήσεις χειλιών και, όπως κι αυτές εφαρμόζονται στα πλαίσια της θεραπείας μετά από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, κρανιοεγκεφαλική κάκωση, Νόσο του Parkinson, σκλήρυνση κατά πλάκας, σύνδρομο Down, διαταραχές άρθρωσης, ομιλίας, λήψης και κατάποσης τροφής, εν γένει στοματοκινητικές και μυολειτουργικές διαταραχές. Στόχος των παρακάτω ασκήσεων είναι να ενδυναμώσουν και να αυξήσουν το εύρος κίνησης της γλώσσας. Προσπαθήστε να κάνετε όσο το δυνατόν πιο δυνατές και μεγάλες κινήσεις και φυσικά σταματήστε αμέσως εάν αισθανθείτε πόνο ή πίεση στον λαιμό. Σε περιπτώσεις ημιπάρεσης ή ημιπληγίας συμβουλευτείτε απαραιτήτως τον λογοθεραπευτή σας πριν τις εφαρμόσετε.

Εύρος Κίνησης Γλώσσας

1. Έκταση
Βγάλτε την γλώσσα έξω από το στόμα
Τεντώστε την όσο περισσότερο γίνεται
Κρατήστε στην ίδια θέση σταθερή και σε ευθεία για 3-5 δευτ.
Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5 φορές

2. Απόσυρση
Τραβήξτε την γλώσσα μέσα στο στόμα, όσο πιο πίσω μπορείτε (όπως όταν λέμε |k|)
Κρατήστε για 1-3 δευτ.
Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5 φορές

3. Έκταση και Απόσυρση
Συνδιάστε τις δύο παραπάνω ασκήσεις διατηρώντας την κάθε θέση για 1-3 δευτ.
Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5 φορές

4. Άκρη της Γλώσσας Ψηλά
Τοποθετήστε την γλώσσα πίσω από τα πάνω δόντια/ ακουμπήστε τα πάνω ούλα
Ανοίξτε το στόμα όσο περισσότερο μπορείτε χωρίς να πέσει η γλώσσα
Κρατήστε την ίδια θέση για περίπου 5 δευτ.
Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5 φορές

5. Γλώσσα στον Ουρανίσκο
Τοποθετήστε την γλώσσα πίσω από τα πάνω δόντια
Κρατώντας την ψηλά, γλείψτε τον ουρανίσκο μπρος-πίσω
Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5 φορές

6. Δεξιά-Αριστερά
Τοποθετήστε την γλώσσα έξω ακουμπώντας την δεξιά γωνία του στόματος
Κρατήστε για 3-5 δευτ.
Τοποθετήστε την γλώσσα έξω ακουμπώντας την αριστερή γωνία του στόματος
Κρατήστε για 3-5 δευτ.
Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5-10 φορές

Αντίσταση

1. Πίεση προς τα επάνω
Βγάλτε την γλώσσα έξω
Με ένα πλατύ αντικείμενο (γλωσσοπίεστρο/κουτάλι) πιέστε την γλώσσα προς τα κάτω ενώ ταυτόχρονα σπρώχνετε το αντικείμενο με την γλώσσα προς τα επάνω.
Κρατήστε 2-3 δευτ.
Επαναλάβετε 5 φορές

2. Πίεση στα πλάγια
Τεντώστε την γλώσσα έξω
Τοποθετήστε ένα γλωσσοπίεστρο δεξιά της και πιέστε αντίθετα
Κρατήστε 1-2 δευτ.
Επαναλάβετε 5 φορές
Τοποθετήστε ένα γλωσσοπίεστρο αριστερά της και πιέστε αντίθετα
Κρατήστε 1-2 δευτ.
Επαναλάβετε 5 φορές
! Συμβουλευτείτε απαραιτήτως τον λογοθεραπευτή σας για ακριβείς οδηγίες (εγκεφαλικές βλάβες/ πλάγιος σιγματισμός)

3. Πίεση μέσα
Τοποθετήστε το δάχτυλό σας στην εξωτερική πλευρά του μάγουλου
Από την μέσα πλευρά, πιέστε το μάγουλο στο σημείο που ακουμπά το δάχτυλό σας
Πιέστε όσο πιο δυνατά μπορείτε.
Κρατήστε 1-2 δευτ.
Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5 φορές για κάθε πλευρά εκτός εάν σας έχουν δοθεί συγκεκριμένες οδηγίες.



Εφαρμόστε τις ασκήσεις με προσοχή και συμβουλευτείτε λογοθεραπευτή σε κάθε περίπτωση ώστε να αποφύγετε να ενισχύσετε που χρειάζονται χαλάρωση ή κινήσεις που απαιτούν ειδικό χειρισμό. Οι ασκήσεις αυτές είναι ενδεικτικές, αποτελούν μία βάση στην θεραπευτική διαδικασία αλλά δεν μπορούν από μόνες τους να αποτελέσουν ένα πλήρες θεραπευτικό πρόγραμμα.

Πατήστε εδώ για ασκήσεις για τα χείλη
Illustration via sketchplease.com

Ευαγγελία Δ. Σούπη

Λογοθεραπεύτρια

Κομνηνών 39 και Χασιώτη

Ιωάννινα

evageliasoupi@gmail.com

Στοματοκινητικές Ασκήσεις: Ασκήσεις Χειλιών

Οι ασκήσεις αυτές είναι δομημένες με σκοπό να αυξήσουν το εύρος κίνησης των χειλιών στοχεύοντας στην ομαλή λειτουργικότητα της ομιλίας και της κατάποσης. Είναι κατάλληλες για θεραπεία μετά από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, κρανιοεγκεφαλική κάκωση, Νόσο του Parkinson, σκλήρυνση κατά πλάκας, σύνδρομο Down, διαταραχές άρθρωσης, ομιλίας, λήψης και κατάποσης τροφής, εν γένει στοματοκινητικές και μυολειτουργικές διαταραχές. Είναι σημαντικό να προσπαθήσετε να κάνετε όσο το δυνατόν μεγαλύτερες και δυνατότερες κινήσεις μέχρι να νιώσετε τους μύες να τεντώνονται. Σταματήστε εάν νιώσετε πόνο και ενημερώστε τον λογοθεραπευτή ή τον γιατρό σας. 

Εύρος κίνησης

1. Τέντωμα Χειλιών.
Χαμογελάστε με χείλη κλειστά.
Παραμείνετε στη θέση 5 δευτ.
Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5 φορές.

2. Σούφρωμα Χειλιών.

Σουφρώστε τα χείλη (σαν σε φιλί).

Παραμείνετε στη θέση 5 δευτ.

Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5 φορές.

3. Τέντωμα και Σούφρωμα Χειλιών.

Χαμογελάστε και μετά σουφρώστε τα χείλη σας.

Κάνετε έντονες κινήσεις.

Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5 φορές.

  
4. Τέντωμα Χειλιών (β).
Χαμογελάστε με χείλη ανοιχτά και δόντια ελαφρώς ανοιχτά.
Παραμείνετε στη θέση 5 δευτ.
Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5 φορές.

5. Σούφρωμα Χειλιών με χείλη ανοιχτά.

Σουφρώστε τα χείλη (σε κυκλική θέση σαν να λέτε ο).

Παραμείνετε στη θέση 5 δευτ.

Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5 φορές.

6. Τέντωμα και Σούφρωμα Χειλιών (β).

Χαμογελάστε και μετά σουφρώστε τα χείλη σας με τα χείλη ανοιχτά.

Κάνετε έντονες κινήσεις.

Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5 φορές.

Κλείσιμο

* Πίεση χειλιών
Πιέστε τα χείλη μεταξύ τους σφιχτά για 5 δευτ.
Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5 φορές.
 

* Πίεση χειλιών σε γλωσσοπίεστρο

(μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την λαβή κουταλιού)

Βάλτε το γλωσσοπίεστρο ανάμεσα στα χείλη οριζοντίως,

 πιέστε δυνατά ενώ προσπαθείτε να το τραβήξετε και με τα δύο χέρια.

Εφαρμόστε πίεση για 3 με 5 δευτ.

Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5 φορές.

 * Φούσκωμα

Φουσκώστε τα μάγουλα

Μεταφέρετε τον αέρα από το ένα μάγουλο στο άλλο 5 με 10 φορές

Δεν πρέπει να διαφύγει αέρας από τα χείλη ή την μύτη.

Χαλαρώστε και επαναλάβετε 5 φορές.

Οι ασκήσεις αυτές είναι βασικές, ενδεικτικές και δεν αποτελούν θεραπεία από μόνες τους αν και μπορούν να βελτιώσουν την κινητικότητα των χειλών. Προτιμήστε ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα θεραπείας σχεδιασμένο ειδικά για εσάς από έναν λογοθεραπευτή για πλήρη θεραπευτική αντιμετώπιση.

Ευαγγελία Δ. Σούπη

Λογοθεραπεύτρια

Κομνηνών 39 και Χασιώτη

Ιωάννινα

evageliasoupi@gmail.com

Στοματοπροσωπικές Ασκήσεις

Η στοματο-κινητική (στοματο-προσωπική) θεραπεία εφαρμόζεται με στόχο την ενίσχυση των δεξιοτήτων του στόματος, απαραίτητων για την σωστή ανάπτυξη της ομιλίας και της σίτισης. Οι δεξιότητες του στόματος περιλαμβάνουν την συνειδητότητα, την ενδυνάμωση, την κινητικότητα και τον συντινισμό των χειλιών,των μάγουλων, της γλώσσας και της γνάθου. Αποτελούν μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας σε περιπτώσεις αρθρωτικών διαταραχών, δυσαρθρίας, στοματικής αναπνοής και διαταραχών ομιλίας μετά από κάποια νευρολογική πάθηση ή κάκωση γενικά. Ωστόσο έχει αμφισβητηθεί η αποτελεσματικότητά τους σε απραξικού τύπου διαταραχές.
Οι παρακάτω ασκήσεις είναι απλές και εφαρμόσιμες στην καθημερινότητα. Σημειώστε ότι δεν αντικαθιστούν την θεραπευτική διαδικασία και αποτελούν απλώς ένα βοήθημα, ένα εργαλείο για ευκολότερη υπενθύμιση στο σπίτι. Επίσης δεν αποκαθιστούν πιθανές δυσκολίες στην άρθρωση. 

Συμβουλευτείτε λογοθεραπευτή ειδικό στην στοματο-κινητική/ μυολειτουργική θεραπεία που θα αξιολογήσει την κατάσταση, θα ορίσει ένα θεραπευτικό πρόγραμμα και θα σας καθοδηγήσει καθ'όλη την διαδικασία.

Στοματο-προσωπικές Μέρος Ι

Ασκήσεις για χείλη, μάγουλα, γλώσσα σε σκίτσα

Στοματο-προσωπικές Μέρος ΙΙ

Επιτραπέζιο παιχνίδι με στοματο-προσωπικές ασκήσεις για πιο ευχάριστη θεραπεία

Στοματο-προσωπικές Μέρος ΙΙΙ

Χάρτινο ζάρι με ασκήσεις γλώσσας- Χρειάζεται εκτύπωση, κόψιμο και κόλλημα

Στοματο-Προσωπικές Ασκήσεις Μέρος IV

Φωτογραφίες που απεικονίζουν στοματοπροσωπικές ασκήσεις και εκφράσεις-Κορίτσι & Αγόρι

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Λογοθεραπευτική Αντιμετώπιση της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας

Η Πολλαπλή Σκλήρυνση ή Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ΣΚΠ) είναι αυτοάνοσο νόσημα που προκαλείται από φθορά της μυελίνης, της ουσίας που περιβάλει και προστατεύει τα νευρικά κύτταρα. Η καταστροφή της μυελίνης εμποδίζει την μεταφορά ηλεκτρικών ώσεων μεταξύ των νεύρων οδηγώντας σταδιακά σε πολλαπλά νευρολογικά συμπτώματα, από κινητικές μέχρι γνωστικές διαταραχές. Ανάμεσα στα συμπτώματα παρατηρούνται και προβλήματα ομιλίας (δυσαρθρία), κατάποσης (δυσφαγία) και φωνής (δυσφωνία). Οι αλλαγές στη λειτουργικότητα μπορεί να προκύψουν σε διάφορες φάσεις της εξέλιξης της νόσου ανάλογα με τον εντοπισμό της βλάβης στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

Λαμβάνοντας υπόψιν ότι οι μύες της ομιλίας χρησιμοποιούνται επίσης και στην κατάποση, δεν είναι παράξενο το γεγονός ότι οι ασθενείς με δυσκολίες στην ομιλία μπορεί να παρουσιάσουν και προβλήματα κατάποσης. Η δυσφαγία προκύπτει από βλάβη των νεύρων που ελέγχουν τους μύες του στόματος και του λαιμού. Συμπτώματα δυσφαγίας μπορεί να είναι ο βήχας ή ο πνιγμός κατά την κατάποση ή η αίσθηση στάσης τροφής στον λαιμό. Εάν δεν αντιμετωπιστούν τα προβλήματα κατάποσης υπάρχει κίνδυνος υποσιτισμού ή/ και αφυδάτωσης καθώς και αναπνευστικές λοιμώξεις αφού τροφές και υγρά μπορεί να περάσουν από τον λάρυγγα στους πνεύμονες (εισρόφηση) αντί για τον οισοφάγο και το στομάχι. Η πιο συνηθισμένη επίπτωση είναι η πνευμονία λόγω εισρόφησης.

Το θεραπευτικό πλάνο εξαρτάται από τα ειδικά συμπτώματα που παρουσιάζει κάθε ασθενής. Οι λογοθεραπευτές χρησιμοποιούν πλήθος τεχνικών για να βοηθήσουν τα άτομα με ΣΚΠ να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες ομιλίας, φωνής ή/ και κατάποσης καταρτώντας ένα εξατομικευμένο θεραπευτικό πλάνο.

Το πρόγραμμα θεραπείας μπορεί να περιλαμβάνει ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών της γλώσσας, των χειλιών, του προσώπου, εκμάθηση τεχνικών ελέγχου της ομιλίας, ασκήσεις ελέγχου αναπνοής, επιλογή κατάλληλου τρόπου εναλλακτικής επικοινωνίας (κάρτες, συσκευές, εφαρμογές, προγράμματα). Ο λογοθεραπευτής διδάσκει τον ασθενή να αναγνωρίζει την αίσθηση της διαδικασίας της κατάποσης για μπορεί να βοηθήσει την τροφή (στο μέτρο που μπορεί) να κατέβει σωστά, αλλάζει τις τροφές και την υφή των τροφών (πχ. προσθέτοντας πηκτικές ουσίες ή πολτοποιεί τροφές όπου και όταν χρειάζεται) και εφαρμόζει τεχνικές αλλαγής της θέσης του κεφαλιού και λαβές κατάποσης κατά την σίτιση για να διευκολυνθεί η κατάποση.

Παρ' όλο που ο ρόλος της λογοθεραπείας στην ΣΚΠ είναι υποτιμημένος λόγω της εξελικτικής φύσης της νόσου, η εξατομικευμένη και στοχευμένη θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των προβλημάτων ομιλίας, φωνής και κατάποσης που μπορεί να προκύψουν.

 

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Απραξία, Δυσαρθρία ή Φωνολογική Διαταραχή;

Η αναπτυξιακή λεκτική δυσπραξία, η δυσαρθρία και η φωνολογική διαταραχή είναι διαταραχές της ομιλίας που απαντώνται συνήθως στην παιδική ηλικία. Η διαφοροδιάγνωσή τους είναι συνήθως το πρώτο βήμα όπου παρουσιάζεται ένα πρόβλημα ομιλίας. 

Εάν παρατηρήσετε κάποια από τα παρακάτω χαρακτηριστικά, συμβουλευτείτε ένα ειδικό λογοθεραπευτή για την πλήρη και ακριβή διαφοροδιάγνωση καθώς και για άμεση παρέμβαση.

Λεκτική Δυσπραξία	Δυσαρθρία	Σοβαρή Φωνολογική Διαταραχή
Καμία αδυναμία, έλλειψη συντονισμού ή παράλυση του μυικού συστήματος της ομιλίας	Περιορισμένη δύναμη και συντονισμός του μυικού συστήματος της ομιλίας που οδηγεί σε ανακριβή παραγωγή ομιλίας και αλλοιώσεις	Καμία αδυναμία, έλλειψη συντονισμού ή παράλυση του μυικού συστήματος της ομιλίας
Καμία δυσκολία στον ακούσιο μηχανισμό κινητικού ελέγχου για μάσηση, κατάποση κλπ., εκτός εάν συνυπάρχει στοματική απραξία	Δυσκολία στον ακούσιο μηχανισμό κινητικού ελέγχου για μάσηση, κατάποση κλπ., εξαιτίς της μυικής αδυναμίας και της έλλειψης συντονισμού	Καμία δυσκολία στον ακούσιο μηχανισμό κινητικού ελέγχου για μάσηση και κατάποση
Ασυνέπειες στην άρθρωση-η ίδια λέξη μπορεί να παραχθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους	Η άρθρωση μπορεί να παρουσιάζεται εμφανώς "διαφορετική" εξαιτίας των ασυνεπειών, αλλά με σταθερά γενικά λάθη	Σταθερά λάθη στην άρθρωση που συχνά μπορούν να κατηγοριοποιηθούν (πρόσθια, τριβόμενα κλπ)
Τα λάθη που παρατηρούνται μπορεί να είναι αντικαταστάσεις, παραλείψεις, προσθέσεις και επαναλήψεις, συχνές απλοποιήσεις λεξικών μορφών. Τάση για παραλήψεις στην αρχική θέση.	Γενικά τα λάθη που παρατηρούνται είναι αλλοιώσεις	Τα λάθη που παρατηρούνται μπορεί να είναι αντικαταστάσεις, παραλήψεις, αλλοιώσεις κλπ. Παραλήψεις σε τελική θέση συχνότερα από αρχική θέση. Παραμορφώσεις φωνηέντων, όχι τόσο συχνές
Τα λάθη αυξάνονται ανάλογα με το μέγεθος της λέξης/ φράσης	Μπορεί να λιγότερο ακριβής στην αυθόρμητη ομιλία παρά σε μεμονωμένες λέξεις	Τα λάθη είναι γενικά σταθερά καθώς το μέγεθος των λέξεων/ φράσεων αυξάνεται
Μετά από προετοιμασία, η αυθόρμητη ομιλία παράγεται εύκολα, η πραγματικά αυθόρμητη ομιλία όμως είναι αρκετά δύσκολη	Καμία διαφορά στον τρόπο που παράγεται η ομιλία ανάλογα με την περίπτωση	Καμία διαφορά στον τρόπο που παράγεται η ομιλία ανάλογα με την περίπτωση
Οι δεξιότητες γλωσσικής αντίληψης είναι συνήθως πολύ καλύτερες από τις δεξιόητες έκφρασης	Τυπικά, δεν υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ αντιληπτικών και εκφραστικών δεξιοτήτων	Μερικές φορές υπάρχουν διαφορές μεταξύ αντιληπτικών και εκφραστικών δεξιοτήτων
Ο ρυθμός και ο τόνος της ομιλίας διαταράσσονται, ενώ μπορεί να σημειωθεί προσπάθεια τοποθέτησης	Ο ρυθμός και ο τόνος της ομιλίας διαταράσσονται ανάλογα με τον τύπο της δυσαρθρίας (σπαστική, χαλαρή κλπ)	Τυπικά, δεν παρουσιάζεται διαταραχή του ρυθμου ή του τόνου
Γενικά καλός έλεγχος του ύψους και της έντασης, ίσως με περιορισμένο εύρος κατά την ομιλία	Μονότονη φωνή, δυσκολία ελέγχου ύψους και έντασης	Καλός έλεγχος ύψους και έντασης, κανένας περιορισμός στο εύρος κατά την ομιλία
Ποιότητα φωνής αντίστοιχη της ηλικίας	Η ποιότητα φωνής μπορεί να είναι βραχνή, τραχιά, υπερρινική κλπ, ανάλογα με τον τύπο της δυσαρθρίας	Ποιότητα φωνής αντίστοιχη της ηλικίας

Τελευταία Αναθεώρηση το 2004 από CASANA 

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια 
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Περισσότερα για τα προβλήματα άρθρωσης θα βρείτε εδώ