10 + 1 Κόλπα Μνήμης για Παιδιά με Διάσπαση Προσοχής και Μαθησιακές Δυσκολίες

Συχνά τα παιδιά με Διαταραχή Ελειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) και Μαθησιακές Δυσκολίες (ΜΔ) δυσκολεύονται να θυμηθούν και ανακαλέσουν πληροφορίες που έχουν διδαχθεί. Υπάρχουν τρόποι να ενισχύσουμε τις δεξιότητες μνήμης των παιδιών αυτών δημιουργώντας οπτικές, ακουστικές και εννοιολογικές συσχετίσεις μεταξύ τμημάτων των πληροφοριών. Κάπως έτσι:

#1. Σχηματίζουμε ή δημιουργούμε ζωντανές εικόνες των πληροφοριών που πρέπει να απομνημονευθούν.
Διανθίζουμε τις εικόνες με υπερβολή, συναίσθημα, δράση, χρώμα: όσο πιο έντονες, πιο γελοίες τόσο το καλύτερο. Η τεχνική βρίσκει άμεση εφαρμογή στα μαθήματα ιστορίας, φυσικής, θρησκευτικών, βιολογίας αλλά και στην ορθογραφία (εικονογραφική μέθοδος).

#2. Ενημερώνουμε το παιδί ότι πρόκειται να του δώσουμε πολύ σημαντικές πληροφορίες.
Του τονίζουμε τι πρέπει να προσέξει με εντολές και οπτικά βοηθήματα (μαρκαδόρους, post-it, σημειώσεις)

#3. Διδάσκουμε ευρηματικά ακρωνύμια, ακροστιχίδες και παραλλαγές.
Ένα από τα πιο δημοφιλή είναι φτιαγμένο από τα ονόματα των ιδρυτών της Φιλικής Εταιρείας (Εμμανουήλ Ξάνθο, Νικόλαο Σκουφά, Αθανάσιο Τσακάλωφ): "Ξανθό Τσακάλι με Σκούφο στο κεφάλι".

#4. Προσαρμόζουμε τις πληροφορίες στην ζωή και τις εμπειρίες του.
 Χρησιμοποιούμε χάρτη στην γεωγραφία, του θυμίζουμε τραγούδια σχετικά, χρησιμοποιούμε καραμέλες ή παιχνίδια για να του περιγράψουμε τις μαθηματικές έννοιες και πράξεις.

#5. Ενισχύουμε τις αισθήσεις του.
Εάν μαθαίνει τα γράμματα ή ορθογραφία του δίνουμε απτικά ερεθίσματα: γράφει με το δάχτυλο σε άμμο, σε γυαλόχαρτο, ακολουθεί γραμμές και φτιάχνει γράμματα σχηματικά με διαφορετικά υλικά. Αποτελεσματική τεχνική για μικρά παιδιά και παιδιά που μαθαίνουν ξένη γλώσσα.

#6. Δραματοποιούμε και Δραστηριοποιούμαστε.
Κάνουμε παιχνίδια ρόλων με τις εξιστορήσεις που το δυσκολεύουν στο μάθημα της ιστορίας, των θρησκευτικών (πχ. κρεμούμε καρτέλα που γράφει "Μεσολόγγι" στην πόρτα του δωματίου του και μοιράζουμε τους ρόλους, φτιάχνουμε το σκηνικό και δραματοποιούμε την Έξοδο του Μεσολογγίου κάνοντας ερωτήσεις και αναφέροντας σημαντικά στοιχεία). Απλούστερα, του δίνουμε να αντιγράψει τα καίρια σημεία του μαθήματος.

#7. Χρησιμοποιούμε ρυθμό και μελωδία για να διδάξουμε σειρές και αλληλουχίες.
Βοηθούμε την απομνημόνευση οποιασδήποτε λίστας (νομοί, χημικά στοιχεία του περιοδικού πίνακα, προπαίδεια κλπ) χρησιμοποιώντας ρυθμό, φτιάχνοντας τραγούδια ή ποιήματα.

#8. Χρησιμοποιούμε χιούμορ.
Όταν μαθαίνουμε άγνωστες λέξεις απλώς τις συσχετίζουμε με κάτι αστείο, ένα σκηνικό, μία άλλη λέξη, μία εμπειρία.

#9. Συνεργαζόμαστε.
Ζητούμε από τον δάσκαλο να ενισχύσει την χρήση των βοηθημάτων μνήμης που βλέπουμε ότι βοηθούν το παιδί. Συζητάμε μαζί του και βρίσκουμε τρόπους που μπορεί να χρησιμοποιήσει τα κόλπα στην τάξη.

#10. Μετά το μάθημα ζητούμε από το παιδί να αναφέρει αυτά που θυμάται.
Ζητούμε να το κάνει όσο πιο γρήγορα μπορεί ώστε να να βελτιώσουμε την ανάκληση.

#11. Ερευνούμε.
Προσέχουμε ποιες τεχνικές μνήμης χρησιμοποιεί ήδη το παιδί και τις ενισχύουμε. Είναι πολυ πιθανό ένα μεγάλο παιδί να έχει αναπτύξει μόνο του κάποια κόλπα που το βοηθούν να θυμάται. Τα επεκτείνουμε και βοηθούμε όσο και όπου επιτέπεται.

Ευαγγελία Δ. Σούπη

Λογοθεραπεύτρια

Κομνηνών 39 και Χασιώτη

Ιωάννινα

evageliasoupi@gmail.com

  Additional Reading

1. Sandra Rief (2005) How to Reach & Teach Children with ADD/ADHD, Second Edition, San Francisco: Jossey Bass
2. Sandra Rief (2008)The ADD/ADHD Checklist: A Practical Reference for Parents & Teachers, Second Edition.San Francisco: Jossey Bass

Διαβάζοντας σε παιδιά με πολλή ενέργεια!

"Throwing reading! Seeking readers" by Selçuk Demirel

Σε παλαιότερα post αναφέραμε πόσο σημαντική είναι η ανάγνωση και η χρήση βιβλίων εν γένει για την γλωσσική ανάπτυξη κάθε παιδιού: Τα παιδιά μαθαίνουν από μικρά να αγαπούν τα βιβλία, αναπτύσσουν λεξιλόγιο, διευρύνουν τις γνώσεις τους, εστιάζουν την προσοχή τους, μοιράζονται τον χρόνο τους μαζί σας και αυτά είναι μόνο λίγα, ελάχιστα από τα οφέλη που προσφέρουν τα βιβλία σε ένα νήπιο.

Τα νήπια όμως πέρα από την όρεξη για μάθηση και εξερεύνηση, έχουν και πολλή, μα πολλή, πάρα πολλή ενεργητικότητα! Υπάρχουν τρόποι να του δείξετε, να του μάθετε το βιβλίο χωρίς να καθίσετε δίπλα του (όπως θα κάνετε όταν μεγαλώσει λίγο περισσότερο) ή να το κυνηγάτε σε όλο το σπίτι.

#1. Διαβάστε ενώ παράλληλα κάνετε κάτι άλλο. Αναλάβετε την ανάγνωση του βιβλίου ενώ το παιδί κάνει μία "ήσυχη" δραστηριότητα: όταν παίζει με τα τουβλάκια, με τις κούκλες, σπρώχνει το φορτηγάκι του, τρώει. Μπορείτε να του δείχνετε τις εικόνες αφού τελειώνετε κάθε σελίδα.

#2. Ενισχύστε την αντίληψή του (και εισάγετέ τον/την στο νόημα) κάνοντας ερωτήσεις για το περιεχόμενο: "Τι λες να γίνει μετά;", "Γιατί κλαίει το κορίτσι;"

#3. Δώστε ζωή στα βιβλία: Χρησιμοποιήστε δραστηριότητες σχετικές με το βιβλίο, χρωμοσελίδες, παιχνίδια, δραματοποίηση. (ενδιαφέρον εκτυπώσιμο υλικό και ιδέες για γνωστά βιβλία θα βρείτε εδώ κι εδώ)

#4. Χρησιμοποιήστε και βιβλία χωρίς εικόνες. Εάν το παιδί είναι απασχολημένο παίζοντας κουτσό ή με την μπάλα σίγουρα δεν θα το ενδιαφέρουν οι εικόνες του βιβλίου. Το προτέρημα αυτών των βιβλίων είναι η πλούσια περιγραφή, περιλαμβάνουν δηλαδή περισσότερες λέξεις ώστε να δημιουργήσουν την εικόνα νοερά.

#5. Το μυστικό είναι στην ποικιλία. Χρησιμοποιήστε όλων των ειδών τα βιβλία, όχι μόνο παραμύθια. Ένα παιδί μπορεί να ενδιαφερθεί για βιβλία γνώσεων που έχουν πολλές και πολύχρωμες εικόνες (πχ. για δεινοσαύρους, ηφαίστεια, κάστρα, πειρατές, το σώμα κλπ.) ή δραστηριοτήτων (να κόψει, να κολλήσει, να φτιάξει), με σκληρά φύλλα, ήχους, αφής, με εικόνες που πετάγονται. Υπάρχουν τόσα πολλά και σίγουρα θα βρεθεί αυτό που ενδιαφέρει το δικό σας παιδί.

Διαβάστε σχετικά:
Ενισχύστε την γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού σας
Ένα περιβάλλον πλούσιο σε λέξεις

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Έξι Τεχνικές για να Βοηθήσετε το Παιδί με Διάσπαση Προσοχής να σας Ακούσει

 Σαφώς είναι αρκετά ενοχλητικό για γονείς και εκπαιδευτικούς όταν τα παιδιά δεν ακούν και δεν υπακούν στις εντολές που τους δίνονται. Όταν ένα παιδί με Διαταραχή Ελειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) αποτυγχάνει να ακολουθήσει τις οδηγίες σας, μπορεί να υποθέσετε ότι φέρεται προκλητικά και αντιδρστικά σκοπίμως. Το πρώτο που θα πρέπει να θυμάστε όταν απευθύνεστε σε ένα παιδί με Διάσπαση Προσοχής είναι ότι δυσκολεύεται περισσότερο από άλλα παιδιά:

• να εστιάσει σε αυτά που του λέτε
• να διακόψει και να απεμπλακεί από αυτό που κάνει εκείνη την στιγμή (ειδικά εάν πρόκειται για κάτι ευχάριστο)
• στην εργαζόμενη μνήμη

Για να αυξήσετε τις πιθανότητες να σας ακούσει, να θυμηθεί τι είπατε και να υπακούσει ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ ακολουθήστε τις παρακάτω τεχνικές:

1. Εξασφαλίστε βλεμματική επαφή. 
Βεβαιωθείτε ότι κερδίσατε την προσοχή του/ της πρώτα πριν δώσετε οδηγίες. Κάνετέ τον/ την να σας κοιτάξει ώστε να αποσπάσετε την προσοχή του από την τηλεόραση, τον υπολογιστή, το παιχνίδι. Στη σχολική αίθουσα ζητήστε του/ της να καθίσει σε μέρος που να εχει άμεση οπτική επαφή με τον δάσκαλο, απέναντι ακριβώς ή σε μπροστινό θρανίο.

2. Δώστε απλές και περιεκτικές οδηγίες.
Χρησιμοποιήστε όσο δυνατόν λιγότερες λέξεις για να μεταφέρετε αυτό που θέλετε στο παιδί: "Σοφία, φόρεσε τα παπούτσια σου τώρα.", "Άνοιξε το βιβλίο της Γλώσσας στην σελίδα 20".

3. Επιβεβαιώστε ότι το παιδί σας άκουσε και ξέρει τι πρέπει να κάνει.
Ένας τρόπος είναι να του ζητήσετε να επαναλάβει αυτό που του ζητήσετε. Επίσης μπορείτε να κάνετε στοχευμένες ερωτήσεις όπως: "Πού πρέπει να πας τώρα;".

4. Αποφύγετε να δίνετε οδηγίες πολλαπλών σταδίων.
Όταν είναι εφικτό να δίνετε μία οδηγία την φορά. Η εργαζόμενη μνήμη των παιδιών με ΔΕΠ-Υ είναι αδύναμη και δυσκολεύονται να συγκρατήσουν πολλές πληροφορίες, ειδικότερα εάν ταυτόχρονα κάνουν κάποια δραστηριότητα.

5. Χρησιμοποιήστε οπτικά βοηθήματα.
Εάν είναι απαραίτητο να δοθούν στο παιδί πολλαπλές οδηγίες, ένα οπτικό βοήθημα μνήμης είναι το ιδανικό μέσο υπενθύμισης: χρησιμοποιήστε ένα αριθμημένο σχεδιάγραμμα, μία λίστα, εικόνες, χαρτάκια post-it όπου θα εξηγείτε ακριβώς τι πρέπει να κάνει.

6. Αποφύγετε τιις αόριστες οδηγίες που μπορεί να παρερμηνευτούν.
Η πιο κλασική είναι "Φτιάξε το δωμάτιό σου". Γίνετε πιο συγκεκριμένοι και καθορίστε τι ακριβώς εννοείτε με λογίκες και εύχρηστες γαι το παιδί εντολές: "1. Τα άπλυτα στο καλάθι, 2. Τα παιχνίδια στο κουτί, 3. Κρέμασε την βρεγμένη πετσέτα στο μπάνιο." Έτσι οι οδηγίες μπορούν να δοθούν γραπτώς σε μορφή λίστας ώστε να μπορεί το παιδί να διαγράφει ό,τι έχει ολοκληρώσει και να προχωρά στην επόμενη εργασία.

Ευαγγελία Δ. Σούπη

Λογοθεραπεύτρια

Κομνηνών 39 και Χασιώτη

Ιωάννινα

evageliasoupi@gmail.com

 
Adapted from 

1. Sandra Rief (2005) How to Reach & Teach Children with ADD/ADHD, Second Edition, San Francisco: Jossey Bass
2. Sandra Rief (2008)The ADD/ADHD Checklist: A Practical Reference for Parents & Teachers, Second Edition.San Francisco: Jossey Bass

 
Illustration via Richard Wilkinson
 

Διακόσμηση με... θεραπευτικό στόχο

Πώς το décor επηρεάζει τα παιδιά με Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ)

Όταν μιλάμε για ΔΕΠ-Υ αναφερόμαστε σε μια ξεχωριστή ομάδα παιδιών που αρκετοί θα χαρακτήριζαν ως ‘’ζωηρά’’. Όμως πρόκειται για μια από τις πιο συχνές διαταραχές παγκοσμίως. Εν ολίγοις τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ παρουσιάζουν έντονη διάσπαση της προσοχής, παρορμητικότητα, απροσεξία, υπερκινητικότητα και σε ένα μεγάλο ποσοστό Μαθησιακές Δυσκολίες.

Το περιβάλλον στο σπίτι θα πρέπει να είναι ενισχυτικό. Ιδιαίτερα το παιδικό δωμάτιο όπου το παιδί περνάει πολλές ώρες (διαβάζει, παίζει, κοιμάται), πρέπει να είναι καλά οργανωμένο. Δηλαδή, άνετο, ευρύχωρο καθώς επίσης και ασφαλές.

• Τα χρώματα στους τοίχους θα πρέπει να είναι απαλά και γήινα. Τα έντονα χρώματα ενισχύουν τη διάσπαση.
• Τα παράθυρα πρέπει να κλείνουν με ασφάλεια και οι πρίζες να είναι πάντα καλυμμένες. Να μη ξεχνάμε ότι κάθε παιδί και ειδικά τα άτομα με ΔΕΠ-Υ, θέτουν συχνά σε κίνδυνο τον εαυτό τους, εξαιτίας των απρόσεκτων κινήσεων τους
• Καλό είναι να αποφεύγονται οι ταπετσαρίες, οι αφίσες και τα υπερβολικά αυτοκόλλητα τοίχου.
• Το γραφείο να μην τοποθετείται μπροστά από το παράθυρο. Υπάρχει πιθανότητα το παιδί να μη μελετάει τα μαθήματα, αλλά να ‘’χαζεύει’’ έξω.
• Ο φωτισμός να είναι καλός, έτσι ώστε να μη κουράζονται τα μάτια του παιδιού.

Υπερκινητικά παιδιά και ενήλικες

Απόστολος Μαυρομάτης
Λογοθεραπεύτης, ειδικός Θεραπευτικής Ιππασίας – Παιδαγωγικής Ιπποθεραπείας.
ap.mavromatis@gmail.com

Τα παιδιά, που συνήθως μαλώνουν οι γονείς τους επειδή είναι πολύ “ζωηρά”, παρουσιάζουν όλα τα συμπτώματα του συνδρόμου υπερκινητικότητας με ή χωρίς διαταραχή της προσοχής, και όσο προσοχή δεν δίνουν αυτά, άλλη τόση χρειάζεται να δώσουν οι γονείς τους για την αντιμετώπιση του.

Τα συμπτώματα αυτά ταλαιπωρούν το 3-7% των παιδιών σήμερα, στα οποία μπορεί να τοποθετηθεί ξεκάθαρη διάγνωση στην ηλικία των 6-7 χρόνων, σημάδια όμως παρουσιάζουν ακόμη απ' την ηλικία των 2 χρόνων. Τα παιδιά δείχνουν να έχουν υψηλά επίπεδα απροσεξίας, υπερκινητικότητα και παρορμητική συμπεριφορά.

Άν είστε γονέας και κάνετε υποθέσεις ότι το παιδί σας ταλαιπωρείται απο αυτό, το πρώτο που πρέπει να ξέρετε είναι ότι, το σύνδρομο υπερκινητικότητας με ή χωρίς διάταραχη προσοχής είναι ιατρικής φύσης με πραγματικές νευρολογικές αιτίες και δεν είναι αποτέλεσμα κακής διαπαιδαγώγησης. Εκατομμύρια παιδιά και γονείς στον κόσμο αντιμετωπίζουν μια τέτοια κατάσταση, και με τη σωστή πρόληψη και διάγνωση είναι αρκετά αντιμετωπίσιμο. Μόνο τα παιδιά όμως αντιμετωπίζουν μια τέτοια κατάσταση;