30 Κοινωνικές Δεξιότητες και Αξίες

Η επικοινωνία ξεκινά με την επιθυμία δύο τουλάχιστον ατόμων να αλληλεπιδράσουν. Η επιτυχία της όμως κρίνεται από τις κοινωνικές δεξιότητες των συνομιλητών και τις αξίες που εφαρμόζουν σε κάθε συνθήκη.

Κάποιες από αυτές που μπορούμε να διδάξουμε στα παιδιά για να μπορούν να επικοινωνούν κατάλληλα είναι:

1. Εναλλαγή σειράς
2. Σεβασμός του προσωπικού χώρου του άλλου
3. Παροχή βοήθειας όταν κάποιος τη χρειάζεται
4. Ζήτηση βοήθειας
5. Να μπορεί να μοιράζεται
6. Να μπορεί να ζητά συγγνώμη (απολογείται)
7. Χρήση κατάλληλου τόνου φωνής, ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται
8. Χρήση κατάλληλης έντασης φωνής, ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται
9. Να είναι καλός και προσεκτικός ακροατής (ενεργητική ακρόαση)
10. Να μπορεί να ακολουθεί οδηγίες και εντολές
11. Να μπορεί να διατηρεί επαρκή βλεμματική επαφή με τον συνομιλητή
12. Επίλυση προβλημάτων
13. Να συμβιβάζεται όταν χρειάζεται
14. Να διαπραγματεύεται
15. Ενσυναίσθηση
16. Κατανόηση λεκτικών ερεθισμάτων (λέξεις, προτάσεις)
17. Κατανόηση εξωλεκτικών ερεθισμάτων (νοήματα, προσωδία, εκφράσεις προσώπου)
18. Να μπορεί να μεταδώσει ένα μήνυμα ολοκληρωμένο
19. Να μπορεί να προσαρμόζει τη συμπεριφορά του στο περιβάλλον που βρίσκεται
20. Επίλυση συγκρούσεων με σεβασμό και ηρεμία
21. Διαφωνία με σεβασμό και ευγένεια
22. Να σέβεται τη γνώμη του άλλου ακόμη κι αν διαφωνεί
23. Καλοί τρόποι
24. Να μπορεί να παρέχει κριτική με σεβασμό
25. Διατήρηση θέματος συζήτησης χωρίς συνεχείς διακοπές
26. Να μπορεί να λειτουργεί σε ομάδα και να συμμετέχει
27. Να ενθαρρύνει κάποιον
28. Υπομονή
29. Αποδοχή διαφορετικότητας του άλλου και τη δική του
30. Να μπορεί να επαναδιατυπώνει τα λεγόμενά του

Ευαγγελία Δ. Σούπη

 Λογοθεραπεύτρια

 Κομνηνών 39 και Χασιώτη

Ιωάννινα

 evageliasoupi@gmail.com

Γέφυρα Επικοινωνίας

Η δική μας γέφυρα

Οι κοινωνικές δεξιότητες είναι μία "κρυμμένη γλώσσα", θεμελιώδης για την επιτυχημένη επικοινωνία και την ανάπτυξη των διαπροσωπικών μας σχέσεων. Η ικανότητά μας να επικοινωνούμε με τον σωστό τρόπο στον κατάλληλο χρόνο και τόπο σύμφωνα με τους κοινωνικούς κανόνες αποτελεί την πραγματολογική χρήση της γλώσσας.

Δεν γεννιόμαστε όλοι με την ίδια ικανότητα προσαρμογής σε κοινωνικά πλαίσια και δεν μπορούμε να χειριστούμε τις όποιες κοινωνικές μας δεξιότητες με τον ίδιο τρόπο. Μπορούμε όμως να μάθουμε να τις χειριζόμαστε και να εφαρμόζουμε την κατάλληλη επικοινωνιακή συμπεριφορά.

Μία διασκεδαστική δραστηριότητα που χρησιμοποιώ για να διδάξω στα παιδιά πώς και πότε να χρησιμοποιούν τους χαιρετισμούς, κατάλληλες εκφράσειςκαι πολλές ακόμη κοινωνικές δεξιότητες είναι η "Γέφυρα".

Χρησιμοποιούμε τη φαντασία μας: Τοποθετούμε τη δραστηριότητα σε έναν άγνωστο τόπο, μία ζούγκλα, ένα δάσος, μία ξένη χώρα και μοιράζουμε ρόλους: Εγώ είμαι ο ιθαγενής, εκείνος που υποδέχεται και βοηθά το παιδί-εξερευνητή να μάθει τον τρόπο επικοινωνίας της φυλής μου, του κόσμου μου που βρίσκεται στο τέλος της γέφυρας.

 Σε κάθε βήμα μας υπάρχουν υποθετικοί διάλογοι, ερωτήσεις, εικόνες ή κοινωνικά σενάρια που αναμένουν μία απάντηση, ανάλογα με το τι θέλουμε να διδάξουμε (εμείς τα τοποθετούμε σε φύλλα δέντρων και τα αφήνουμε σε κάθε σκαλί), όπως:
"Όνειρα γλυκά."
"Χάρηκα που σε γνώρισα."
"Ορίστε."
"Ευχαριστώ."
"Θέλεις ένα γλυκό;"
"Κουράστηκα. Πάω για ύπνο."
"Ετοιμάζομαι να φάω."
"Είμαι άρρωστος."
"Κατά λάθος σπρώχνεις έναν φίλο σου. Πέφτει και χτυπά. Τι θα του πεις; Τι θα κάνεις;"
"Πηγαίνεις το πρωί στο σχολείο. Συναντάς έναν συμμαθητή σου. Πώς θα τον χαιρετίσεις;"
"Η μαμά μόλις γύρισε από το κομμωτήριο. Σου αρέσει το καινούριο της κούρεμα. Τι θα της πεις;"
"Ένας άγνωστος σε ρωτά πού μένεις. Τι θα κάνεις;"

Μέσα από τους συμβολισμούς και τις δραστηριότητες, προσαρμόζοντάς τις ανάλογα, το παιδί μαθαίνει

• ότι η επικοινωνία είναι κάτι αμφίδρομο
• να προσέχει το συνομιλητή του
• να περιμένει τη σειρά του/ μία απάντηση
• να κάνει αλληλουχίες
• να ελέγχει και να κατανοεί εκφράσεις προσώπου και συναισθήματα
• να χρησιμοποιεί σωστά τους χαιρετισμούς
• να προσανατολίζεται χρονικά
• να ακολουθεί κανόνες ευγένειας
• να μιμείται
• να χρησιμοποιεί μη λεκτική επικοινωνία (προσωδία, κινήσεις, νοήματα)
• να ζητά βοήθεια
• να ελέγχει τα επίπεδα διέγερσης σε καταστάσεις πίεσης
• να λειτουργεί ομαδικά
• να μοιράζεται προσωπικό χώρο
• να επιλύει προβλήματα επικοινωνίας και κοινωνικής φύσης
• να εφαρμόζει κατάλληλη βλεμματική και σωματική επαφή

 

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com

Κοινωνικά Σενάρια: Επίλυση Προβλημάτων

Illustrators James and Michael Fizgarald

Η κοινωνική αλληλεπίδραση διέπεται από κοινωνικούς κανόνες που κανείς μας δεν έχει έμφυτους. Κατά την ανάπτυξή μας μαθαίνουμε τους κανόνες αυτούς, αναπτύσσουμε  κοινωνική συμπεριφορά και κοινωνική γλώσσα (πραγματολογία) απαραίτητη για την αποτελεσματική επικοινωνία. Τα παιδιά με αυτισμό και σύνδρομο Asperger δυσκολεύονται να εμπεδώσουν και να εφαρμόσουν αυτούς τους κανόνες και να οργανώσουν ένα πλάνο συμπεριφοράς σε όποιο κοινωνικό πλαίσιο με αποτέλεσμα να παρερμηνεύονται, να φαίνονται "παράξενοι", αντιδρώντας διαφορετικά από το αναμενόμενο.
Τα κοινωνικά σενάρια είναι ένας ευέλικτος και ευχάριστος τρόπος για να μάθουν τα παιδιά να ακολουθούν κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς, να εξιστορούν, να προβλέπουν, να αντιλαμβάνονται τα συναισθήματα του συνομιλητή, να προσαρμόζουν την γλώσσα τους ανάλογα με τον συνομιλητή, να αναγνωρίζουν το συναίσθημά τους και να αντιδρούν ψύχραιμα σε αυτό, να προετοιμάζονται για κοινωνικές καταστάσεις που πιθανόν να συναντήσουν.

Με τα κοινωνικά σενάρια τα παιδιά διδάσκονται μία συμπεριφορά πρακτικά:

• μέσω συζήτησης και έκθεσης ιδεών αποδεκτών ή μη συμπεριφορών
• με παιχνίδια ρόλων για ακόμη καλύτερη εμπέδωση
• με εξιστόρηση
• μέσω εικόνων/ εικονογραφημένων ιστοριών

Τα σενάρια επίλυσης προβλημάτων χρησιμοποιούν ρεαλιστικές προβληματικές καταστάσεις που υπάρχει πιθανότητα να αντιμετωπίσει το παιδί και το προετοιμάζουν για αυτές. Τα παραδείγματα είναι ενδεικτικά και μπορούν να προσαρμοστούν σε κάθε παιδί:

• Παίζεις με το μικρό σου ξαδερφάκι  όταν εκείνο αρχίζει να κλαίει ασταμάτητα χωρίς λόγο. Τι θα κάνεις;
• Μία μέρα πήρες ένα βιβλίο του μπαμπά χωρίς να ρωτήσεις και το χάλασες κατά λάθος. Τι κάνεις;
• Η δασκάλα σου γράφει κάτι σκυμμένη στο γραφείο της. Εσύ θέλεις να της ζητήσεις να πας στην τουαλέτα αλλά δεν μπορεί να σε δει που σήκωσες το χέρι. Τι κάνεις;
• Άρχισες να κάνεις την άσκησή σου αλλά δεν είσαι σίγουρος ότι την κάνεις σωστά. Θα ζητήσεις βοήθεια; Από ποιον;
• Η δασκάλα σου δίνει οδηγίες για την άσκηση αλλά ο συμμαθητής σου μιλά με τον διπλανό του και δεν μπορείς να την ακούσεις. Τι κάνεις;
• Τελείωσες το φαγητό και νιώθεις ότι θέλεις να ρευτείς. Τι κάνεις;
• Περιμένεις πολύ ώρα αλλά η μαμά δεν έχει έρθει ακόμη να σε πάρει από το σχολείο. Τι κάνεις;
• Τελείωσες τα μαθήματά σου πολύ νωρίς. Τι θα κάνεις;
• Ένας ξένος άντρας ζητά την βοήθειά σου να βρείτε το σκυλάκι του που χάθηκε. Τι κάνεις;
• Ο συμμαθητής σου που κάθεται πίσω σου, σου χτυπά την καρέκλα με το πόδι. Τι κάνεις;
• Βρίσκεις στον δρόμο ένα πορτοφόλι που δεν σου ανήκει. Τι είναι πιο σωστό να κάνεις;
• Είσαι στο σπίτι του φίλου σου την ώρα του βραδινού και η μαμά του σου δίνει ένα φαγητό που δεν σου αρέσει καθόλου. Τι κάνεις;
• Ήρθε στην τάξη σου ένας καινούριος μαθητής που δεν ξέρει κανένα και είναι πολύ ντροπαλός. Τι θα κάνεις για να νιώσει καλύτερα; Τι θα του πεις;
• Ένας φίλος σου άρχισε να φορά γυαλιά στο σχολείο και οι άλλοι τον κοροϊδεύουν. Τι κάνεις;
• Η μαμά σε βάζει τιμωρία αλλά νομίζεις ότι δεν έκανες κάτι κακό. Τι κάνεις;
• Ο μπαμπάς κοιμάται και κάποιος χτυπά την πόρτα. Τι κάνεις;
• Παίζεις ένα επιτραπέζιο παιχνίδι και χάνεις. Με ποιον τρόπο αντιδράς;
• Θέλεις να παίξεις στον υπολογιστή αλλά ο αδερφός σου που παίζει εδώ και πολλή ώρα δεν σε αφήνει. Τι κάνεις;
• Στο μάθημα της γυμναστικής έρχεται μία μπάλα και σε χτυπά δυνατά. Κανείς όμως δεν είδε τι έγινε. Πονάς πολύ. Τι κάνεις;
• Ενώ παίζεις το αγαπημένο σου παιχνίδι στο σπίτι γίνεται σεισμός. Τι είναι καλύτερο να κάνεις;
• Κάθε φορά που βγαίνεις διάλειμμα στο σχολείο, δύο παιδιά σου πετούν μπάλες και σε κοροϊδεύουν. Τι κάνεις; Θα ζητήσεις βοήθεια ή θα το αντιμετωπίσεις μόνος σου;
• Ο δάσκαλος σας ζητά να κάνετε ομάδες για μία εργασία. Πώς ζητάς από κάποιον να κάνετε ομάδα; Τι είναι καλύτερο να πεις;
• Κάποιος σε σπρώχνει κατά λάθος και πέφτουν κάτω όλα τα μολύβια, τα χαρτιά και τα βιβλία σου. Πώς νιώθεις; Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιδράσεις;

Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com